Samenvatting van alle colleges uit blok 1.2 & 1.3 en het gastcollege van logopedie. Compleet met voorbeelden.
LET OP: niet aanschaffen als je tijdens de lessen meeschrijft.
NEDERLANDS 1.2
LES 1
TAALKUNDIGE BEGRIPPEN:
1. Foneem
2. Grafeem
3. Syllabe
4. Morfeem
Foneem; spraakklank (horen)
/kus/ -> /k/ /u/ /s/
- Als je 1 foneem verandert heb je een andere betekenis.
/mos/ ➞ /m/ /o/ /s/
/baard/ ➞ /b/ /aa/ /r/ /t/
/Stoep/ ➞ /s/ /t/ /oe/ /p/
/lepel/ ➞ /l/ /ee/ /p/ /o/ /l/
Grafeem; enkele letters of een letter combinatie waarmee wij fonemen op schrift
weergeven (schrijven)
Gesproken woord Foneem Grafeem Letters
/kat/ /k/ /a/ /t/ k-a-t k-a-t
/doek/ /d/ /oe/ /k/ d-oe-k d-o-e-k
/uil/ /ui/ /l/ ui-l u-i-l
/schip/ /s/ /ch/ /i/ /p/ s-ch-i-p s-c-h-i-p
/bureau/ /b/ /uu/ /r/ /oo/ b-u-r-eau b-u-r-e-a-u
Problemen bij het alfabet;
Lastig om fonemen te herkennen en het juiste grafeem te noteren. Kind
schrijft /bir/ ipv /beer/
Lettercombinaties zijn niet duidelijk
De /u/ klank kan op 5 verschillende manieren worden geschreven; koppeling
foneem en grafeem is niet altijd hetzelfde
Syllaben; klanken die bij een opgedeelde uitspraak van woorden als 1 groep worden
uitgesproken (horen). Dit is niet hetzelfde als een lettergreep.
Woord Syllaben Lettergreep
Bakfiets /bak/ /fiets/ Bak-fiets
Bakker /ba/ /kur/ Bak-ker
Paddenstoel /pa/ /dun/ /stoel/ Pad-den-stoel
LES 2
Morfeem; hiermee kan je woorden uitbreiden en van betekenis laten veranderen.
Kast Red Aard
Koel-kast Red-t Aard-ig
Koel-kast-je Ge-red On-aard-ig
Koel-kast-je-s Red-(d)ing On-aard-ig-heid
‘d’ heeft geen betekenis
maar voor de correcte
spelling staat hij daar. Moet
tussen haakjes.
Vrij morfeem; kan als los woord voorkomen en is niet verder op te splitsen in
betekenisvolle delen.
Gebonden morfeem; geen los woord, voor- en achtervoegsels
, Groen + er
Ont + groen + ing groen = vrij morfeem, andere zijn gebonden
4 PRINCIPES;
1. Fonologisch principe; de klank bepaalt de spelling
2. Morfologisch principe; de vorm bepaalt de spelling
3. Etymologisch principe; herkomst bepaalt de spelling
4. Syllabisch principe; korte of lange klank van een syllabe bepaalt de spelling
Fonologisch principe;
- Woorden die je precies zo schrijft als ze klinken
- Basisprincipe van onze spelling
- Elk foneem wordt door het daarbij passend (afgesproken) grafeem geschreven
- Het bevat alleen fonemen die maar op 1 manier geschreven kunnen worden
Deze woorden zijn klankzuiver
Morfologisch principe;
Bij woorden die vanuit dit principe worden geschreven, wordt een morfeem altijd op
dezelfde manier gespeld, ongeacht de klank ervan.
Dit principe valt ineen in 2 regels;
1. Regel van gelijkvormigheid;
We schrijven een woord altijd in elke samenstelling op dezelfde manier
Hond
Hond je
Hond enleven
2. Regel van overeenkomst
Als woorden op dezelfde manier zijn gevormd, worden de gebonden morfemen
ook op dezelfde manier geschreven.
Ik werk
Hij werkt
Wij werken
LES 3
Etymologisch principe;
Bij woorden die onder dit principe vallen, is de herkomst bepalend voor de spelling. Dit
kan onze eigen taal zijn (hij of hei) of een vreemde taal. Het zijn woorden die niet gespeld
worden door middel van een klank of regel.
- Zijn afkomstig uit een andere taal
- Bevatten ij/ei, au/ou, g/ch
- Zijn afwijkend geschreven (erwt)
Syllabisch principe;
Spelling is te verklaren vanuit de syllaben in een woord;
- Een korte of lange klank aan het eind van een syllabe bepaalt de spelling
- 2 regels;
1. Verenkelingsregel
2. Verdubbelingsregel
SPELLINGSSTRATEGIEËN
= manieren die een speller gebruikt om tot de juiste schrijfwijze van een woord te komen.
- Directe spellingsstrategie; schrijfwijze is geautomatiseerd.
- Indirecte spellingsstrategie;
1. Fonologische spellingsstrategie
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller alyssa2. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.94. You're not tied to anything after your purchase.
