Summary
Samenvatting rechtsfilosofie
- Course
- Institution
Een volledige samenvatting van het boek
[Show more]
Seller
Follow
user2889
Reviews received
Content preview
HOOFDSTUK IDE WENS VAN DE SOEVEREIN
Rode draad doorheen het boek: Filosoof John Austin (1790 - 1859)
Probeerde het recht te definiëren zonder te leunen op een bestaand rechtssysteem en
zonder bij de lezer voorkennis te veronderstellen van het geldende recht
→ Onderzoekt de uitgangspunten van waaruit de jurist gewoonlijk vertrekt
Geen beroep doen op morele noties
BEVELEN
Kritiek op rechtswetenschappers: Men beschrijft meestal niet wat het recht is, maar
wat het recht zou moeten zijn. Het recht wordt niet gedefinieerd, enkel het rechtvaardige
recht
Doel: Hij wilt het recht op een neutrale en objectieve manier definiëren
Iedere wet of regel is een bevel.
Een bevel wordt onderscheiden van andere wilsuitingen door de macht en het doel van
degene die beveelt om kwaad of pijn toe te brengen ingeval de wens wordt genegeerd.
→ Kwaad = sanctie
→ Macht = superioriteit (= de macht om naleving van een wens af te
dwingen): wetten en bevelen gaat uit van superieuren
Bevel en plicht zijn wederzijdse betrekkingen, niet recht en plicht: Austin meent niet dat
we de plicht hebben het recht te gehoorzamen, anders schenden we het recht van
anderen.
Gehoorzaamheid uit de wens om sancties te ontlopen
SOEVEREIN
Niet alle meerderen kunnen bevelen voortbrengen die als rechtsregels zijn aan te
merken, ALLEEN die superieuren die ‘soeverein’ zijn
Kenmerken of eigenschappen:
1. De samenleving heeft de gewoonte om te gehoorzamen of zich te onderwerpen
aan de aanwijsbare en gemeenschappelijke superieur
2. Het individu heeft zelf niet de gewoonte te gehoorzamen aan een aanwijsbare
menselijke superieur
De samenleving bestaat uit superieuren en onderdanen
Een samenleving kan wel een politieke onafhankelijke samenleving vormen als de
superieur de gewoonte heeft zich te laten beïnvloeden door de wetten die door de
opvattingen van de mensen worden vastgesteld
Superieuren zijn empirisch vaststelbaar, aanwijsbaar
1
,ALGEMEEN
Bevelen moeten algemeen zijn
Algemene verplichting wet of regel
Verplichting tot specifieke handeling incidenteel of bijzonder bevel
Deze soort algemeenheid wijkt af van de opvatting die wij kennen waarbij een regel pas
algemeens als deze gericht is aan een algemeen geformuleerde categorie
normadressaten (categorie van personen voor wie een wetgevende norm geldt) =
gangbare opvatting
DE SOEVEREIN ALS ENIGE RECHTSBRON
Austin’s opvatting: de bevelen van de soeverein zijn de enige bron van recht
Tegenwerpingen:
1. Het recht wortelt uiteindelijk in het gewoonterecht
2. Austin’s definitie biedt geen plaats voor het recht dat door de recht wordt
gevormd (vooral bij common-law)
Gewoonterecht
Volgens anderen is het gewoonterecht bindend ongeacht van de soeverein of de staat
omdat de burgers deze regels zelf in acht hebben genomen. De soeverein of de staat kan
deze wel afschaffen. Gewoonterecht = positieve recht maar bestaat niet uit bevelen
aangezien de rechtssubjecten deze vrijwillig volgen.
Rechtersrecht is het directe product van rechters. Kan niet worden toegerekend aan de
soevereine wetgever of de wil van de soevereine wetgever
Volgens Austin wordt de gewoonte omgezet in positief recht als de gewoonte als wet
wordt aanvaard door de rechter ( 1 ) en als de rechterlijke uitspraken die erop zijn
gebaseerd, worden afgedwongen door de macht van de staat ( 2 ). Wanneer er geen
sprake is van aanvaarding kan men enkel spreken over een regel van positieve moraal
( wordt afgedwongen door sociale controle ).
Rechters zetten gewoonte om in wettelijke regel = in feite vastgesteld door de
soevereine wetgever ( rechter is dienaar delegatie )
Bevelen kunnen expliciet ( geuit door middel van woorden ) ( 1 ) of stilzwijgend
(uitgedrukt in gedrag ) ( 2 ). Wettelijke regels die uit gewoonten voortvloeien zijn
stilzwijgende bevelen van de soevereine wetgever.
Onderscheid:
Positieve moraal
o Morele opvattingen
o Gewoonten die niet in de wet zijn opgenomen
o Worden afgedwongen door sociale controle
2
, Positief recht
o Gewoonterecht dat is aangenomen door rechters of de soevereine macht
o Kan worden afgedwongen met sanctie bij overtreding
Gewoonterecht voor Austin is een verzameling van opvattingen over wat men al dan
niet behoort te doen
BESLUIT EN VERDERE OPBOUW VAN HET BOEK
Volgens Austin kan men van recht spreken als de regel:
1. Uitgevaardigd is door de soevereine wetgever;
2. Begeleid wordt door sancties;
3. Toegepast door de rechter op bijzondere gevallen;
4. Te gehoorzamen door de onderdaan.
Voordelen van Austin’s rechtsbegrip:
1. Maakt korte metten met het gedacht dat het recht geleidelijk aan zou zijn
gegroeid en ontstaan uit de gewoonten en zeden van mensen die met elkaar
samenleven
2. Rechtsbegrip dat niet gevangen is in een cirkeldefinitie ( aan de hand van criteria )
o Recht wordt een fenomeen dat empirisch bestudeerd kan worden
3. Doet geen beroep op de normatieve juistheid of rechtvaardigheid van de regel
wel dreiging van sancties
HOOFDSTUK II
DE MACHT DER GEWOONTE
Eugen Ehrlich ( 1862 – 1922 ): “gewoonterecht belangrijker dan ‘juristenrecht’”
Lon Fuller ( 1902 – 1978 ): Amerikaanse rechtsfilosoof “gewoonte recht moet worden
beschouwd als bakkermat van alle recht”
Jhon Searle ( 1931 ): Amerikaanse taalfilosoof
HET PERSPECTIEF VAN DE ANTROPOLOOG
Eugen Ehrlich
Recht wortelt in het gewoonterecht
Perspectief van een buitenstaander ( net als Austin )
3
, Recht is datgene wat mensen als recht beschouwen en als standaarden zien voor hun
handelen ( = levend recht: het geheel aan regels waarop mensen zich oriënteren in hun
dagelijkse handelingen ). Recht is veranderlijk.
Een jurist zal onwillekeurig te werk gaan wanneer hij een vreemd volk en / of ander
tijdperk op een wetenschappelijke manier bestudeert. Wanneer het echter gaat over zijn
eigen volk in zijn eigen tijd zal hij deze afstandelijkheid opgeven.
Rechters hebben invloed op beslissingen MAAR enkel in beperkte maten.
WEDERZIJDSE VERWACHTINGEN
Lon Fuller
Opninio necessitatis ( beginsel ): gewoonterecht ontstaat zich uit herhalende handelingen
( 1 ) indien en slechts indien zulke handelingen worden verricht vanuit een gevoel van
verplichting ( 2 ).
Kan zich hier niet in vinden
American Law Institute’s restatement of Contracts: Wanneer iemand de indruk geeft aan
een ander dat hij telkens op eenzelfde manier zal handelen in eenzelfde situatie waardoor
de andere zijn eigen handelingen op deze verwachtingen gaat africhten. Verplichting van
de ene naar de andere toe.
De gewoonte van A alleen tot een normatieve verplichting wordt voor diezelfde A
wanneer A de indruk heeft gewekt dat A volgens die gewoonte zal handelen en B zijn
handeling op die verwachting heeft afgestemd.
Regels maken het mogelijk dat mensen hun handelingen op elkaar afstemmen.
Vergelijking met taal: regels zijn net communicatiemiddelen
A zal telkens bepaalde handelingen in een bepaalde situatie herhalen omdat hij weet
dat B de betekenis van dit gedrag zal begrijpen en zal weten hoe hij daarop moet
reageren.
Naargelang van tijd zullen meerdere partijen deze gedragingen overnemen en zal
deze bepaalde regel deel beginnen uitmaken van een groter systeem
Imitatiegedrag wordt gewoonte
‘TELT-ALS’-REGELS
Searle
Natuurlijke feiten
o BV.: Metaal zet uit
Institutionele feiten
o Berusten zich op een afspraak
o BV.: Een huwelijk wordt afgesloten met een simpele ‘ja’
o Hangt af van de context, bepaalde voorwaarden
Afspraken zijn niets anders dan het gevolg van het feit dat aan een bepaald feit of aan
een bepaalde handeling een bepaalde status wordt toegevoegd.
VOORBEELD MUUR
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller user2889. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.46. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67474 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now