Summary
Samenvatting Rechten van de Mens
- Course
- Institution
Een volledige samenvatting van de te kennen pagina's. Heb met deze samenvatting een 16/20 behaald.
[Show more]
1 review
By: maxlambaerts • 1 year ago
Seller
Follow
user2889
Reviews received
Content preview
College 1 – Definitie, oorsprong en basisbegrippen van mensenrechtenSmis, pp. 1-78
Hoofdstuk I: Algemene beginselen en grondslagen van de rechten van de mens
1 Inleiding
‘Recht eigen aan het mens-zijn’
2 Mensenrechten: een begrip
2.1 Definitie
Definitie: Fundamentele waarden die niet mogen worden aangetast – noch door de staat, noch door
andere individuen – en die aan mensen, ongeacht geslacht, huidskleur, ras, godsdienstige overtuiging
en rijkdom, omwille van hun ‘menselijke waardigheid’ rechten toekennen.
Mensenrechten kunnen worden ingeroepen door:
- Individuen
- Groepen van mensen
- Rechtspersonen
2.2 De aard van mensenrechten
Verschil met andere rechten:
- Nauwer verweven met politiek
- Andere benadering dan andere takken van het internationaal recht
Op internationaal vlak erkend via verdragen, deze verschillen van normale internationale verdragen
doordat:
- Mensenrechtenverdragen worden opgesteld ten dienste van het algemeen belang en houden
in beperkte mate interstatelijke rechten en plichten in creëren van staatsplichten
- De verdragspartijen zijn vaak de voornaamste schenders van mensenrechten terwijl aan hen
wordt opgedragen als beschermers van mensenrechten op te treden
Definitie: een voorbehoud of reserve is een unilaterale handeling die wanneer een staat een verdrag
ondertekent, bekrachtigt, aanvaardt, goedkeurt of daartoe toetreedt, hem de mogelijkheid geeft het
rechtsgevolg van één of een aantal bepalingen van het verdrag in de toepassing met betrekking tot
deze staat uit te sluiten of wijzigen.
Twee voorwaarden (WVV):
1. Het voorbehoud mag niet ongeldig zijn
2. Het voorbehoud moet aanvaard worden door de andere verdragspartijen
Opmerking ILC (International Law Commission):
In geval van een voorbehoud bij een mensenrechtenverdrag moet er onder andere rekening worden
gehouden met de ondeelbaarheid, onderlinge afhankelijkheid en verwevenheid van de rechten in het
verslag.
Opzegging of terugtrekking:
1. In overeenkomst met de bepaling van het desbetreffende verdrag wanneer deze daarin
voorziet of wanneer de overige verdragsstaten daarmee instemmen
2. Wanneer het verdrag geen bepaling bevat is terugtrekking niet mogelijk TENZIJ uit de intentie
van de partijen blijkt dat deze mogelijkheid moet verondersteld worden of dat dit uit de aard
van het verdrag voortvloeit
Internationale praktijk bij statenopvolging:
Normaal gezien is de nieuwe staat NIET gebonden tot vorige verdragen. MAAR
mensenrechtenverdragen vormen, met oog op het waarborgen van de continuïteit van de
mensenrechtenbescherming hierop een uitzondering.
Jus cogens-normen/ erga omnes-verplichtingen:
Definitie: Normen die van zulk doorslaggevend belang zijn voor de bescherming van de belangen van
de internationale gemeenschap als een geheel, dat iedere staat erdoor gebonden wordt, ongeacht zijn
instemming, en daarvan nimmer mag afwijken.
1
Samenvatting rechten van de mens
,GEVOLG: regels in strijd met jus cogens-bepalingen, zijn nietig.
Wanneer is geweld rechtvaardig
1. Toegelaten door de VN-Veiligheidsraad (VN-Handvest)
2. Individuele of collectieve zelfverdediging (VN-Handvest)
3. (Humanitaire interventie (gewoonrecht))
a. Responibility to protect (R2P)
i. Prevent
ii. React
iii. Rebuild
b. Slecht is enkele gevallen
c. Vaak misbruik
2.3 Kenmerken van mensenrechten
2.3.1 Het absoluut karakter van mensenrechten
Mensenrechten mogen door niemand geschonden worden en zouden door iedereen moeten worden
gerespecteerd.
Beperkingen:
1. Mensenrechten kunnen worden opgeschort naar aanleiding van het uitroepen van de
noodtoestand (state of emergency)
2. Mensenrechten kunnen onderworpen zijn aan de leer van de legitieme beperkingen (limitation
clauses)
Noodtoestand:
Dit kan enkel op grond van wettelijke bepalingen. (Artikel 4 lid 1 IVBPR)
Voorwaarden:
1. Er is sprake van een algemene noodtoestand
2. Het voortbestaan van een volk wordt bedreigd
3. De noodtoestand moet officieel uitgeroepen worden
4. Er mag slechts worden afgeweken van de mensenrechten tot wat strikt noodzakelijk is
5. Het mag niet in strijd zijn met andere verplichtingen uit internationaal recht en mag geen
discriminatie tonen
Legitieme beperking:
De beperking is uitzonderlijk en moet dus steeds restrictief worden geïnterpreteerd. Deze beperking is
bovendien enkel toegestaan indien deze het recht niet uitholt en voldoet aan de opgelegde
voorwaarden.
Voorwaarden:
1. Ze moeten bij wet voorzien zijn
2. Ze moeten een legitiem doel voor ogen hebben
3. Ze moeten noodzakelijk zijn in een democratische samenleving (= proportionaliteitsbeginsel)
Wanneer een ‘botsing van mensenrechten’ (Henrard) voorkomt, is het aangewezen om deze rechten
tegen elkaar af te wegen op basis van het proportionaliteitsbeginsel.
2.3.2 Het universeel karakter van mensenrechten
Mensenrechten komen toe aan alle mensen, louter op basis van hun menselijke waardigheid. (=
universalisme)
KRITIEK:
Cultuurrelativisme. De inhoud en bestaan van bepaalde rechten zijn afhankelijk van een bepaalde
culturele en/ of religieuze context.
GULDEN TUSSENWEG:
Tegenwoordig wordt er aangenomen dat mensenrechten universeel zijn als algemene normen, maar
dat op het niveau van de toepassing en de interpretatie rekening gehouden moet worden met de eigen
waarden van de specifieke cultuur of regio.
2
Samenvatting rechten van de mens
,2.3.3 Het onvervreemdbaar karakter van mensenrechten
De veronderstelling dat mensenrechten inherent zijn aan het mens-zijn, heeft tot gevolg dat men deze
rechten niet kan ‘verliezen’. Men kan immers niet ontzet worden uit het mens-zijn. Ook kan men zijn
rechten niet overdragen.
Uitzonderingen:
1. Men kan tijdelijk uit bepaalde rechten ontzet worden. (Enkel naar aanleiding van een eerlijk
proces. Bv.: Iemand wordt van zijn recht op vrijheid beroofd wanneer deze naar de
gevangenis moet.)
2. Men kan zelf afstand doen van de eigen rechten. (Bv.: Iemand neemt afstand van het recht tot
leven door het instemmen van euthanasie.)
2.3.4 Het ondeelbaar karakter van mensenrechten
Mensenrechten vormen dus één geheel, waarbij geen onderscheid gemaakt wordt naar hun soort.
Bijgevolg zijn alle mensenrechte van gelijke waarde en kunnen ze niet in een hiërarchische volgorde
geplaatst worden, noch kunnen staten beslissen welke mensenrechten ze al dan niet beschermen.
2.4 Generaties mensenrechten
Eerste generatie: burgerlijke en politieke rechten.
Tweede generatie: economische, sociale en culturele rechten.
Derde generatie: collectieve en solidariteitsrechten.
KRITIEK:
1. Deze opdeling zou de indruk kunnen wekken dat nieuwe generaties mensenrechten de
oudere generatie onnodig maken
2. Denken in termen van generaties mensenrechten zou één generatie belangrijker kunnen doen
lijken dat een andere
3. Verwijzen naar generaties mensenrechten zou ook het misverstand kunnen wekken dat er
wordt gesproken van een derde generatie mensenrechten omdat de twee vorige gerealiseerd
zouden zijn
2.4.1 De burgerlijke en politieke rechten
Twee verschillende concepten van vrijheid:
- Politieke rechten: streven naar het bereiken van collectieve vrijheid door politieke deelname.
- Burgerlijke rechten: streven naar individuele vrijheid door de creatie van een private sfeer
waardoor het individu beschermd is tegen de staat en andere machtige instanties.
De eerste generatie mensenrechten wordt benaderd vanuit een onthoudingsplicht (negatieve rechten),
hoewel er soms kleine positieve plichten al aan het licht komen. Verder heeft de staat ook een
garantieplicht.
Onthoudingsplicht:
De staat moet zich onthouden van inbreuken in het privédomein van de burger, behoudens wettelijk
vastgestelde beperkingen.
Garantieplicht:
De garantieplicht kan gekoppeld worden aan de ‘snelheid’ waarmee burgerlijke en politieke rechten
verwezenlijkt dienen te worden.
Wat de afdwingbaarheid betreft, zouden deze rechten voor de rechter kunnen worden ingeroepen,
omdat ze voldoende duidelijk en precies geformuleerd zijn. Hierdoor hebben ze directe werking in de
nationale rechtsorde.
2.4.2 De economische, sociale en culturele rechten
Grondlegger is de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO), opgericht door het Verdrag van Versailles
(1919). Zij hebben tot doel de onrechtvaardigheid, het leed en de ontberingen die de arbeiders in die
tijd meemaakten, weg te werken door eerlijke en menselijke voorwaarden te creëren.
3
Samenvatting rechten van de mens
, De tweede generatie bestaat uit positieve rechten. Dit houdt een actieve staatsplicht in. Deze rechten
dienen niet onmiddellijk gerealiseerd worden, maar slecht progressief waarbij rekening wordt
gehouden met de beschikbare middelen van de staat in kwestie.
Deze rechten zijn zo vaag en voorwaardelijk geformuleerd, dat ze niet in rechte afdwingbaar zouden
zijn en daardoor geen directe werking zoden hebben in nationale rechtsorde.
De verplichtingen die algemeen en vaag geformuleerd werden, worden namelijk via interpretatie van
de toezichtsorganen duidelijker en preciezer.
2.4.3 De collectieve en solidariteitsrechten
Definitie: Collectieve rechten zijn rechten die de gemeenschappen, de groep of de collectiviteit bezit.
(Bv.: het recht van volkeren op zelfbeschikking)
Definitie: Solidariteitsrechten zijn rechten waarvoor de actieve medewerking van de hele
gemeenschap van staten vereist is.
Deze rechten zijn vandaag nog niet voldoende uitgeklaard en zijn daarom ook nog niet vervat in
juridisch bindende instrumenten zoals verdragen
2.5 De afdwingbaarheid van mensenrechten
Het gebrek aan internationale afdwingbare kracht, kan echter deels opgevangen worden door de
internationale rechtsorde omdat de primaire verantwoordelijkheid inzake de bescherming en de
bevordering van mensenrechten zich bij de staten bevindt en vele staten internationale
mensenrechtenverdragen een bijzondere status hebben toegekend in de nationale rechtsorde,
waardoor ze de mogelijkheid hebben gecreëerd om deze rechten rechtstreeks voor nationale hoven
en rechtbanken in te roepen.
4 De filosofische grondslagen van mensenrechten
Henkin ziet de internationale bescherming van mensenrechten als een verhaal dat zich over drie
eeuwen uitgesponnen heeft.
- 18e eeuw: natuurrecht. Franse en Amerikaanse revolutie.
- 19e eeuw: rechtspositivisme.
- 20e eeuw: verzoening van uitersten.
4.1 Het natuurrecht
Het klassieke natuurrecht
Grondleggers: Grieken en Romeinen
Niet alle regels worden door de mens gecreëerd. Sommige regels zouden hun oorsprong vinden in de
kosmos, een soort normatieve en natuurlijke orde.
Plato: de opgave van de mens bestaat erin de rede zoveel mogelijk te ontwikkelijken, teneinde de
deugd van wijsheid en de bijhorende hoogste deugd van rechtvaardiging te verwerven.
Aristoteles: de ontplooiing van de rede is de hoogste deugd.
Lichamelijke driften, gevoelend en behoeften, alsook door de mensen overeengekomen afspraken
moeten ondergeschikt aan de rede worden gemaakt.
Cicero: past deze Griekse filosofie toe op het recht. Hierdoor kan hij beschouwd worden als de vader
van het natuurrecht. Centraal in zijn visie staat de gelijkwaardigheid van alle mensen. Deze natuurwet
zorgt er – door een juiste verhouding tussen de rede en de natuur – voor dat de mens de juiste
handelingen stelt.
Het middeleeuws christelijke natuurrecht
Grondlegger: Thomas van Aquino (1225-1274)
13e EEUW
4
Samenvatting rechten van de mens
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller user2889. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.60. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
64438 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now