Summary
Samenvatting Gezondheidspsychologie - alle lessen!
- Course
- Institution
Dit is een samenvatting van academiejaar 20-21, gemaakt op basis van alle lessen en slides
[Show more]
Seller
Followlisajanssensx
Content preview
GezondheidspsychologieHOOFDSTUK 1: Wat is gezondheid?
(Hoofdstuk 1 uit het handboek)
1.1 Wat is gezondheid? Veranderende perspectieven
- Covid 19 → ons perspectief op gezondheid is veranderd, we vertonen ander gedrag
ten opzichte van gezondheid
Van Oudsher hebben mensen een relatie gezien tussen:
- Geest
- God(en)
- Fysieke gesteldheid
1.1.1 Relatie tussen lichaam en geest
HIPPOCRATES (oudheid 460-377 v.Chr.)
- Ziekte is een gevolg van een verstoord evenwicht tussen 4 circulerende
lichaamsvloeistoffen (= humores)
o Gele gal
o Slijm
o Bloed
o Zwarte gal
- Bij gezonde personen was dit in evenwicht, bij ziekte komt er een onevenwicht op
gang → meestal door externe pathogenen (= slechte dingen van buitenaf)
- Genezing: opnieuw balans brengen via aderlaten, vasten, dieet, geneesmiddelen
o Aderlaten = veel bloed laten wegstromen
- Lichaam en geest is 1 EENHEID
- Hoeveelheid sappen staat in verband met onze persoonlijkheid
o Bv: te veel slijm → kalme of flegmatische persoonlijkheid
o Bv: overmaat bloed → optimistische persoon of sanguine persoonlijkheid
o Bv: te veel zwarte gal → droef
o Bv: te veel gele gal → cholerisch of boosaardig temperament
,Etiologie = oorzaak van een ziekte → GALENUS (129-199 n. Chr.)
- De etiologische basis voor alle ziekten (geestelijk en lichamelijk) is puur LICHAMELIJK
- 4 lichamelijke humores beïnvloeden onze 4 temperamenten → aanleiding geven tot
specifieke ziekten
o Bv: melancholieke vrouwen hadden grotere kans op borstkanker door een
grotere hoeveelheid zwarte gal
- Geest speelt dus geen rol in de etiologie van ziekten
VROEGE MIDDELEEUWEN: GELOOF EN SPIRITUALITEIT
- Ziekte = straf van God of gevolg van kwade geesten die de ziel binnendrongen
o Mensen weinig controle over lichaam
- Verbod op wetenschappelijk onderzoek
o Verbod op autopsie → beperking krijgen van inzicht over ziekte/lichaam
- Lichaam en geest werkten samen
- Religieuze gezichtpunten hielden stand tot de renaissance (=wedergeboorte) begon
o Individuele denken werd terug belangrijker
- 1600 n. Chr: wetenschappelijke revolutie
DESCARTES (1596 – 1650)
- Lichaam en geest zijn 2 afzonderlijke/onafhankelijke entiteiten = DUALISME
- Autopsies etc. werden terug toegelaten
o Ziekte kon in menselijke cellen teruggevonden worden en niet in de humores
- Lichaam = machine → MECHANISTISCH STANDPUNT
o Molecule, chemische, biochemische… onderdelen
o Onderdelen gaan onderzoeken
o Technischer o.b.v. diagnostiek
1.1.2 Biomedisch ziektemodel
= REDUCTIONISTISCH
o Als je de oorzaak wegneemt van de ziekte, dat de symptomen ook zullen
verdwijnen → herstel van gezondheid
o Symptomen die je hebt → gevolg van ziekte met oorsprong buiten het
lichaam of inwendige veranderingen zoals cel mutaties
o Verklaart problemen enkel op dit niveau, negeert het feit dat mensen
verschillend kunnen reageren op één en dezelfde zeikte
- Gezondheid = afwezigheid van ziekte
- Ziekten en symptomen hebben een achterliggende fysiologische verklaring
- Genezing werkt mechanisch en rechtlijnig
Maar waarom dan verschillend reacties van mensen?
Persoonlijkheid, reacties, sociale ondersteuningsnetwerk, cultuur,… → kan dit model
niet verklaren
,1.1.3 Vraagtekens bij dualisme: psychosociale modellen voor gezondheid en ziekte
- Veel ziekten hebben een organische oorzaak, maar kunnen een individuele reactie
teweegbrengen
- Reactie = rol van ‘geest’ of psyche blijkt daarin belangrijk
- Wij kunnen ervoor zorgen dat mensen minder pijn hebben
- Bv: fantoompijn = pijn in lichaamsdeel dat er niet meer is
- Bv: placebo-effect = pillen waar niks inzit die toch werken
- Dus toch (tenminste) een directionele relatie in tegenstelling tot dat dualistisch
denken
1.1.4 Bio psychosociaal model
Geïntegreerde benadering voor het assessment van:
- Biologische/fysiologische
- Psychologische/gedragsmatige
- Sociale/omgevingsFACTOREN
… die bijdragen aan gezondheid en ziekte
1.1.5 Gedrag, dood en ziekte
- Stijging levensverwachting in twintigste eeuw
- → Daling mortaliteit (sterftecijfers) is hier een gevolg van
o Geneesmiddelen, vaccinatiestrategieën, betere sanitaire voorzieningen (in
Westerse wereld is proper water echt een grote luxe)
- Oorzaken overlijden ook drastisch veranderd
o In 1900 → griep, besmettelijke ziekten, longontstekingen, tbc,…
o 2016
, - Belangrijke gedragscomponent
o Ons gedrag draagt bij aan onze gezondheid en onze kans op overlijden
▪ Bv: rookgedrag
1.2 Individuele culturele en leeftijd gerelateerde perspectieven op gezondheid
1.2.1 Lekentheorieën over gezondheid
- Wat zeggen mensen zelf over gezondheid?
- Mensen zelf = leken
o Geen theorieën van academici
- GROOT ONDERZOEK: Bauman (1961) vroeg aan patiënten met een ernstige ziekte:
o Populatie van patiënten met ernstige ziekte
o “Wat betekend gezondheid voor u?”
o 3 verschillende antwoorden/categorieën:
▪ Een overwegend gevoel van welzijn
▪ Aan afwezigheid van symptomen
▪ Handelingen waartoe een (lichamelijk gezond) persoon in staat is
o BENYAMINI (2003) stelde deze vraag aan ouderen (n = 500)
▪ Ouderen met slechte/redelijke gezondheid: recente
symptomen/indicatoren van slechte gezondheid (bv: pijn)
• Gaven antwoorden waarin je hun symptomen kon herkennen
▪ Goede gezondheid: positieve indicatoren (bv: in staat zijn om te
wandelen)
• Gaven positieve indicatoren weer in hun antwoorden
o Gelijkenis in beide onderzoeken
▪ Gezonde individuen hun subjectieve gezondheidsbeoordelingen zijn
meer verbonden met:
• Gezondheidsgedrag = gedrag (ongeacht de
gezondheidstoestand) dat bedoeld is om de gezondheid te
beschermen, te bevorderen of in stand te houden
o Bv: voldoende lichaamsbeweging
- Het hangt dus echt af aan wie je de vraag stelt en met wie ze zich gaan vergelijken →
antwoord over eigen gezondheid beïnvloeden
- BAXTER: Health & Lifestyle (n = 9000)
o “Wat is gezondheid?” → 6 categorieën
1. Niet ziek zijn
2. Bezit: “Ik HEB een goede gezondheid”
3. Gedrag: veel sporten, goed eten, gezond gedrag stellen
4. Lichamelijke fitheid en vitaliteit: jongere respondenten
5. Psychosociaal welzijn: kunnen genieten van het leven/trots
6. Functie: “ik KAN een halfuur in de tuin werken” – taken verrichten zonder
belemmering
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lisajanssensx. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.85. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now