Bijzondere Overeenkomsten
Hoofdstuk 1: Inleiding
Bijzondere overeenkomsten zijn ingedeeld in benoemde en onbenoemde overeenkomsten.
Benoemde overeenkomsten zijn wettelijk geregeld.
- Vb: regels rond koop, huur, aanneming en lening vastgelegd in BW
Onbenoemde overeenkomsten zijn niet (of slechts fragmentarisch) in de wetgeving
geregeld
- Vb: overeenkomst van bezetting ter bede of een leasingovereenkomst zijn niet
wettelijk geregeld
Gelet op de bindende kracht van de overeenkomst, moet voorrang worden gegeven aan
de rechtsfiguur die door partijen als benaming voor de overeenkomst is gehanteerd.
Als er twijfel bestaat over welk type overeenkomst afgesloten werd (bv. omdat er ook
karakteristieken van verschillende overeenkomsten voorhanden zijn), moet men achterhalen
wat de werkelijke bedoeling van de contractpartijen is geweest. Men noemt dit dan een
gemengde overeenkomst.
Elke bijzondere overeenkomst: eigen bijzondere rechtsregels
Indien aspect niet is geregeld: terugvallen op algemene rechtsregels van
verbintenissenrecht.
Hoofdstuk 2: Koop
1. Definitie en constructieve bestanddelen
1.1. Definitie en kenmerken
Definitie
Wilsovereenkomst tussen partijen omtrent:
Eigendomsoverdracht van een zaak
Betaling van een geldprijs
Voorbeeld 1:
Als iemand gratis een goed ‘weggeeft’, kan er geen sprake zijn van een koop. Men betaalt
dan immers geen prijs. Er kan wel sprake zijn van een schenking of een handgift.
Voorbeeld 2:
Als men alleen het gebruiks- en genotsrecht van een zaak overdraagt tegen een geldprijs is
er ook geen sprake van een koopovereenkomst. Het eigendomsrecht wordt dan immers niet
overgedragen. In dat geval kan er bijvoorbeeld sprake zijn van een huurovereenkomst.
Kenmerken
Onder bezwarende titel
Wederkerig
Consensueel ≠ zakelijk ≠ plechtig
Een zaak (goed) ≠ een dienst
1
,1.2. Constitutieve bestanddelen
Er zijn 2 essentiële bestanddelen nodig voor het bestaan van een koopovereenkomst: er
moet een eigendomsoverdracht zijn van de verkochte zaak en de koper moet een prijs
betalen.
Voorbeeld 1:
Zo bepaalt men bij de verkoop van een onroerend goed bijna altijd dat de eigendom van het
onroerend goed pas wordt overgedragen op het moment van het verlijden van de notariële
akte en het effectief betalen van de hele koopprijs.
Bij de verkoop van roerende goederen door een onderneming komt men vaak overeen dat
de eigendom pas overgaat op het moment dat de koper de prijs integraal betaalt aan de
verkoper. In dat geval wordt met andere woorden een clausule van eigendomsvoorbehoud
overeengekomen.
Voorbeeld 2:
Als de koper 20m3 brandhout koopt, gaat de eigendom pas over op het moment dat de
verkoper die 20m3 aan brandhout uit zijn stock haalt.
Voorbeeld 3:
De koper koopt van de koper een machine die nog vervaardigd moet worden.
Ingeval van opschortende voorwaarde: koop bestaat, maar koop pas uitvoerbaar als
opschortende voorwaarde vervuld wordt.
Voorbeeld:
Iemand koopt een tweedehandswagen onder de opschortende voorwaarde van het
verkrijgen van een financiering bij een bank. In dat geval is de koop pas uitvoerbaar op het
moment dat de bank de financiering aan de koper toekent en de opschortende voorwaarde
wordt vervuld. Als men de voorwaarde niet kan vervullen, vervallen de verbintenissen.
Belang:
Overdracht eigendom inclusief alle zakelijke rechten
Overdracht risico
Behoudens andersluidende, contractuele afwijkingen (bv. eigendomsvoorbehoud) (1)
Behoudens koop onder opschortende voorwaarde (risico pas over als voorwaarde vervuld)
(2)
Voorbeeld 1:
Heel wat ondernemingen nemen in hun algemene voorwaarden een clausule van
eigendomsvoorbehoud op. Volgens die bepaling behouden zij ook na levering de eigendom
van de verkochte zaken tot het moment dat de koper de prijs betaalt. Vaak wordt in die
2
,clausule van eigendomsvoorbehoud aangegeven hoewel de eigendom bij de verkoper blijft
tot de integrale betaling van de prijs, het risico intussen toch al overgaat op de koper.
Voorbeeld 2:
De koper koopt een oldtimer die zich bij de verkoper bevindt. De verkoper belooft de oldtimer
de week nadien te komen leveren. Als tussen de koop van de oldtimer en de levering er door
een blikseminslag brand uitbreekt in het magazijn van de verkoper en de oldtimer wordt
beschadigd, dan staat de koper (op wie het risico rust) daar in beginsel voor in.
Naast de opschortende voorwaarde kan men ook een ontbindende voorwaarde in de
koopovereenkomst inlassen (art. 1584 BW). Van zodra die in vervulling gaat, heeft de
ontbinding van de overeenkomst op grond van art. 1184 BW een terugwerkende kracht
tot op het ogenblik van contractsluiting.
OPGELET! Verkoper kan enkel eigen zaak verkopen (of opdracht krijgen van eigenaar
om zaak te verkopen), anders kan koper nietigheid van de koop eisen.
Betaling van de prijs
In geld
Vrij overeen te komen
Prijs bepaald of bepaalbaar (1)
Informatieplicht t.o.v. consumenten
Ernstig (prijsbewimpeling!) (2)
Soms prijsreglementering door overheid (bv: prijs van brandstof in België)
Voorbeeld 1:
De prijs is niet bepaald of bepaalbaar als de koop gebeurt tegen ‘een nader vast te stellen
prijs’. Men kan bijvoorbeeld wel volstaan met te verwijzen naar de marktprijzen die gelden op
het moment van de levering, op voorwaarde dat die objectief vaststelbaar zijn. Het volstaat
eveneens om bijvoorbeeld te verwijzen naar een beurskoers op een welbepaalde dag in het
verleden of in de toekomst.
Voorbeeld 2:
Wordt bij de verkoop van een onroerend goed in de koopakte een lagere prijs vermeld dan
de werkelijk overeengekomen prijs (om registratierechten te ontduiken), dan is er sprake van
prijsbewimpeling (deel v/d prijs wordt in het zwart betaald). Een dergelijke afspraak is in
strijd met de openbare orde en dus nietig. Hoewel de koopovereenkomst daardoor niet door
nietigheid getroffen wordt, bestaat er discussie in de rechtsleer of de verkoper alsnog recht
heeft om de werkelijke verkoopprijs te eisen.
Partijen kunnen andere voorwaarden toevoegen als bestanddelen voor totstandkoming van
de koop.
Een zaak moet (kunnen) bestaan (1)
Eventueel toekomstige zaak (uitz. nalatenschap) (2)
Zaak moet in de handel zijn (3)
Zaak moet bepaald of bepaalbaar zijn (4)
Voorbeeld 1:
Een verkoper verkoopt een schilderij dat enkele dagen eerder bij een brand vernield
werd. In dat geval is de koop nietig.
De verkoper verkoopt een hond die al overleden is.
De verkoper verkoopt een schuldvordering die al verjaard is.
Een machine die nog moet worden vervaardigd, kan wel degelijk het voorwerp uitmaken
van een koopovereenkomst. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor een woning of
appartement op plan die/dat men nog moet bouwen.
Voorbeeld 2:
Een zaak kan ook ‘toekomstig’ zijn, omdat de verkoper er op het moment van de verkoop
nog geen eigenaar van is.
Voorbeeld 3:
Verkoop van goederen die deel uitmaken van het openbaar domein is niet mogelijk. Het
gaat bijvoorbeeld om de zee, rivieren, stations, spoorwegen, stadhuizen …
Goederen waarvan de wet de verkoop verbiedt: verdovende middelen, wild buiten het
jachtseizoen, organen …
Ook bepaalde aan de persoon verbonden rechten. Hierbij kan men bijvoorbeeld denken
aan een zakelijk recht van bewoning op een onroerend goed, het ouderlijk vruchtgenot
dat men heeft op goederen van minderjarige kinderen …
Voorbeeld 4:
De verkoop van ‘een hond’ is ongeldig. Hierbij weet men niet welk soort hond de
verkoper moet leveren.
De verkoop van een hoop hout die men ziet liggen, is een duidelijk bepaalde zaak, ook al
heeft men die hoop nog niet gewogen of gemeten.
2.3. Toestemming
Over essentiële en substantiële elementen v/d overeenkomst, dit zijn
eigendomsoverdracht v/d zaak en betaling van de prijs, naast eventuele andere
elementen die partijen contractueel noodzakelijk achten voor de totstandkoming
Zonder wilsgebreken: dwaling, bedrog, geweld, benadeling
Voorbeeld dwaling:
De koop van een bouwgrond waarbij later blijkt dat men geen omgevingsvergunning voor
stedenbouwkundige handelingen kan krijgen.
Voorbeeld bedrog:
Er is sprake van bedrog als de verkoper van een huis een aantal zware gebreken aan
een woning verdoezelt door opsmukwerkzaamheden (bv. een laag verf erover)
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller rinskec. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.06. You're not tied to anything after your purchase.