Class notes
College aantekeningen/samenvatting Rechtsfilosofie A
- Course
- Institution
Collegedictaat van 58 pagina's voor het vak Rechtsfilosofie A aan de UVT (Kennisclips)
[Show more]
Seller
Follow
rdorel
Content preview
Rechtsfilosofie AEric Boot: e.r.boot.@tilburguniversity
Wekelijkse kennisclips: kennistoedracht
Werkcolleges worden opgenomen: kennis wordt getoetst
Alleen een eindtentamen: meerdere mc-vragen en 1 open vraag
Kennisclip 1: Wat is rechtsfilosofie? (intro)
Conceptuele analyse: (bijv) mensenrechten zijn universele, onvervreemdbare rechten,
gericht tegen staten
Normatieve analyse: iedereen zou gelijke rechten moeten hebben op basis van hun mens-
zijn alleen
Dubbele taak van rechtsfilosofie:
1. Conceptuele analyse:
Wat is recht?
Wat is de rechtsstaat?
Rechtsfilosofen: Wat zijn de essentiële kenmerken van het recht? Wat is een definitie die in
alle tijden en in alle culturen geldig is
2. Normatieve analyse:
Is een bepaalde wet rechtvaardig?
Welk mensenrecht zou zwaarder moeten wegen wanneer er twee botsen?
Waarom is het gerechtvaardigd om mensen te straffen bij overtredingen?
Grenzen tussen rechtsfilosofie en morele/politieke filosofie vervagen
Morele filosofie: hoe moeten we handelen en wat zijn we anderen verschuldigd
Politieke filosofie: wat is rechtvaardigheid en wat verlangt het van de wijze waarop we onze
politieke gemeenschap inrichten
Module 1: De aard van het recht conceptuele analyse
Week 1: intro & natuurrecht (kc 1, 2 & 3)
Week 2: natuurrecht (kc 4 & 5)
Week 3: rechtspositivisme (kc 6)
Week 4: rechtspositivisme
Module 2: kenmerken van een rechtsstaat conceptuele analyse
Week 5: de rechtsstaat
Week 6: mensenrechten
Week 7: botsende grondrechten (normatieve analyse)
,Module 3: de verhouding tussen individuen en het recht (normatieve analyse)
Week 8: politieke verplichting
Week 9: de rechtvaardiging van straf
Week 10: vrije wil
Week 11: burgerlijke ongehoorzaamheid/klokkenluiden
Week 12: gewetensbezwaren en liberale neutraliteit
+ elke week een arrest bij het studiemateriaal
Kennisclip 2: Antigone
Antigone
Burgeroorlog, twee zoons van de voormalige koning staan aan verschillende kanten, de een
aan een ‘buitenlandse kant’. Zij vechten met twee legers tegen elkaar en het eindigt in een
duel tussen de twee broers. Creon, de nieuwe koning, beveelt het lijk van de landverrader
onbegraven te laten. Hij wie dit niet doet, zal gestenigd worden. Zijn lijk zal onbegraven
blijven, door aasgieren en honden gruwelijk verminkt. Antigone is de zus van de twee broers
en heeft een dilemma
Antigones dilemma
1) Het bevel van koning Creon - het positief recht - gehoorzamen en accepteren dat een
van haar twee broers niet begraven wordt, en dus geen rust zal vinden. Dit kan ze
niet accepteren, volgens de Goden zal haar broer zo nooit het hiernamaals bereiken.
Dit is een vreselijke straf voor de Grieken
2) Of de hogere wet – het natuurrecht - gehoorzamen, die gebied dat de doden geëerd
en gerouwd moeten worden en die voorschrijft dat de doden op ceremoniële wijze
begraven moeten worden hiermee overtreedt zij de wet van Creon, met alle
gevaren van dien.
Vervolg
Zij besluit haar broer te begraven en wordt betrapt. Zij
wordt naar de Koning gebracht.
Dialoog:
Antigone beroept zich dus op het hogere recht, het recht
van de Goden: het natuurrecht
Universeel: overal en altijd geldig, ondanks
de lokale geschreven wetten
Hogere vorm van recht dan het geschreven
recht
Het is van nature gegeven, niet door mensen
in de wetboeken opgeschreven. Dit kan zijn
door God, door de menselijke reden etc.
Wil het positief recht geldig en
bindend zijn, dan moet het in overeenstemming zijn met het
, natuurrecht. Is het dit niet? Dan is het positief recht niet geldig
en niet bindend
Positie van Creon: het rechtspositivisme
Geen noodzakelijk verband tussen het gestelde recht en moraliteit
Geldend recht is simpelweg dat wat door een legitieme overheid gesteld is
Creon praat vervolgens met zijn zoon, de verloofde van Antigone
Dialoog:
Volgens Creon is enkel zijn recht van belang, en niet het
ongeschreven recht en ziet de handelingen van Antigone
als rebellie tegen het gezag
De tragedie van Antigone? Of de tragedie van Creon?
Hij kan toch niet accepteren dat de broer die de stad
verdedigde op dezelfde manier wordt geëerd als de broer
die de stad aanviel. Antigone bood niet eens excuses aan
en vroeg niet om genade. Ze maakt het voor Creon
onmogelijk om haar niet te veroordelen zonder groot
gezichtsverlies. Vanuit zijn perspectief kon hij niet anders
en veroordeelt haar ten dood. Zijn zoon, haar verloofde,
pleegt vervolgens zelfmoord. De Koningin pleegt ook
zelfmoord wanneer zij hoort van de dood van haar zoon.
Creons tragedie
De moraal van het verhaal door Sofokles: Creon heeft onrechtvaardig gehandeld door de wil
van de goden te tarten, het positief recht moet in overeenstemming worden gebracht met
het natuurrecht, anders komen er problemen. De goden eisen een gepaste begrafenis,
zonder welke de overledenen niet kan worden toegelaten tot het hiernamaals. Creon heeft
dit verboden en betaalt daarvoor een gruwelijke prijs betalen.
Einde
Kennisclip 3: Thomas van Aquino
1225-1274
Hij is na zijn dood heilig verklaard
(Scholastieke) filosoof. Theoloog, heilige
, Synthese van Christelijke theologie en werk Aristoteles
Hoofdwerk: Summa Theologiae
Thomas en zijn tijd
Europa komt langzaam uit de middeleeuwen
Grote economische en culturele ontwikkeling Verstedelijking
Universiteiten komen op (Bologna, Oxford, Salamanca, Napels)
Koninklijk Sicilië kruispunt culturen
Keizer Frederik II: Kosmopoliet Stupor mundi
Aan Universiteit van Napels veel belangstelling voor Aristoteles en zijn Arabische
commentatoren Averroes/Ibn Rushd (De Commentator) en Avicenna/Ibn Sina
De tekst in vogelvlucht
90: geeft de definitie van ‘wet’
95.2: menselijke wetten alleen wetten voor zover zij van de wet va de natuur afgeleid
zijn. Wijken zij af van natuurwet Geen wetten, maar verdorvenheid van de wet
96.4: op welke wijze kunnen wetten onrechtvaardig zijn?
96.6: Mogen we de wet ongehoorzaam zijn?
90: definitie van wet
Wat is een wet? Conceptuele vraag
Een wet is “een bepaalde
(1) Afkondigde
(2) Ordening van de rede
(3) M.b.t. het gemeenschappelijke goede
(4) En afkomstig van hem die de zorg voor de gemeenschap heeft” (q. 90 a. 4)
(5) Wetten hebben dwingende kracht (q. 96 a. 5)
Wil iets een wet zijn, dan moet het aan deze criteria voldoen
Verschillende soorten wetten (q. 91)
- Eeuwige wet: Gods ordening van de kosmos
- Natuurlijke wet: Eeuwige wet voor ons, voor zover wij deze kunnen kennen
- Menselijke wet: Positieve wetten (moeten in overeenstemming zijn met natuurrecht,
anders geen wet volgens Thomas)
- Goddelijke wet: Openbaring (Bijbel)
Onrechtvaardige wetten
Wetten kunnen op drie wijzen onrechtvaardig zijn – want tegengesteld aan het
gemeenschappelijke goede – zijn:
1. Onrechtvaardig doel: bestuurder niet door gemeenschappelijk goede gemotiveerd
maar oor hebzucht en eer tirannie
2. Onbevoegde autoriteit (maker): bestuurder maakt wet ie haar bevoegdheid te buiten
gaat
3. Ongelijke lasten (vorm): lasten van wet ongelijk over gemeenschap verdeeld
“Dergelijke wetten zijn meer daden van geweld dan wetten” (q. 96 a. 4)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller rdorel. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.96. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
75632 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now