Geschiedenis samenvatting havo en bijbehorende ka´s
3 views 0 purchase
Course
Geschiedenis
Level
HAVO
Het document is getypt aan de hand van het handboek memo geschiedenis. Dit boek bestaat uit 12 hoofdstukken. Die heb ik allemaal beknopt samengevat. De samenvatting is overzichtelijk geschreven, met bovenaan de bijbehorende kenmerkende aspecten. Daarnaast zijn alle oorzaken, gevolgen en punten bete...
➢ Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin
van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling.
➢ De hernieuwde oriëntatie op erfgoed van de klassieke oudheid.
De mens en de wereld centraal
In de renaissance (1300-1600) voltrok zich een mentaliteitsverandering in Europa. Mensen
kregen een ander mens- en wereldbeeld.
● De middeleeuwer had een sterke relatie met God en vond dat het allerbelangrijkste,
maar tijdens de renaissance kreeg de mens meer vertrouwen in zichzelf en durfde
zich centraal te stellen.
➔ De mens raakt geïnteresseerd in het leven op aarde en de werking van de
natuur en samenleving. De algemeen ontwikkelde mens (ideaalbeeld)> Uomo
Universale.
Terug naar de oude Grieken en Romeinen
Een belangrijk aspect van de renaissance was dat mensen inspiratie zochten in de cultuur
van de Grieken en Romeinen uit de oudheid. In de renaissance groeide de belangstelling
voor boeken die wijsheid en kennis bevatten en waarmee het leven op aarde kon worden
verbeterd. > Humanisme. Oriëntatie op de literatuur en geschiedenis uit de oudheid.
Italiaanse stadstaten
Rijke families gaven kunstenaars opdrachten om schilderijen en gebouwen te maken.
➔ Er ontstond een klimaat van culturele bloei en vernieuwing, nadrukkelijk gericht op de
klassieke oudheid.
● Burgers in Italië voelden zich verwant met de Romeinse stadscultuur, omdat
de restanten nog zichtbaar zijn en omdat veel teksten van klassieke auteurs
naar boven kwamen die vertaald werden.
Noord-Europa
De nieuwe denkbeelden konden zich snel verspreiden door de boekdrukkunst die in 1450
werd uitgevonden. Hierdoor konden de ideeën van de renaissance zich sneller verspreiden
en kon Europa kennisnemen van het centrum van kunst en de wetenschap die zich vanaf de
16e eeuw naar Noord-Europa verplaatste.
, 3.2 Europeanen ontdekken de wereld
➢ Het begin van de Europese overzeese expansie.
Europeanen varen uit
Wat was de oorzaak dat mensen juist in de 14e, 15e en 16e eeuw de wereldzeeën gingen
bevaren?:
- Landroutes werden minder toegankelijk.
- Technische verbetering.
- Christendom verspreiden.
Landroutes minder toegankelijk
Landroutes via het Aziatische vasteland werden minder toegankelijk.
Oorzaken:
● In de 13e eeuw beschermde het Mongoolse Rijk een groot handelsnetwerk, dat
Europa verbond met India en andere gebieden in Azië, maar aan het eind van de
13e eeuw begon de Mongoolse Rijk bestuurlijk uit elkaar te vallen en werd handel
langs deze weg moeilijk.
● Er kwam een pestepidemie die een derde van de Europese bevolking het leven
kostte.
● Het Ottomaanse Rijk vroegen steeds hogere handel belastingen.
Technische verbetering
Het werd technisch mogelijk om over zee te varen en veilig terug te keren.
● Schepen waren sneller door andere bebouwing.
● Er kwamen betere instrumenten ter beschikking om de positie op zee te bepalen.
Christendom verspreiden
De christelijke vorsten wilden andere volken bekeren tot het christelijke geloof.
➔ Geestelijken gingen mee om in de nieuw ontdekte gebieden het christendom te
verkondigen.
Heldendaad of niet?
De leiders van de ontdekkingsreizen zijn in Europa beroemd en hun ontdekkingen zijn in de
geschiedenisboeken als heldendaden beschreven.
Doel ontdekkingsreizen: India bereiken
↓
Dit is Vasco da Gama gelukt, maar de andere leiders zijn terechtgekomen in andere nieuwe
gebieden.
Nieuwe kusten, nieuwe mensen
De wereld leek er anders uit te zien dan gedacht en er waren onbekende gebieden.
★ In de nieuw ontdekte gebieden leefden mensen met andere gebruiken.
➔ Er ontstond de drang om vreemde volken te bekeren tot het christendom
, ★ Er was ontzag voor beschavingen in de nieuwe wereld en dat werd objectief
beschreven
● Er was een groep die het opnam voor de Indianen om hen zonder geweld christelijke
vaardigheden bij te brengen.
Gevolgen van de ontdekkingsreizen
De ontdekkingsreizen hebben naast het veranderen van het wereldbeeld, de wereld ook
veranderd:
★ Religieus; het christendom verspreidde zich over de hele wereld en daardoor is het
een grote wereldreligie.
★ Economisch; er ontstond een wereldeconomie, waarbij handelsondernemingen en
plantages werden opgezet om producten uit te wisselen.
➔ Europeanen werden schatrijk
★ Demografisch: in Amerika verdwenen koninkrijken door geweld en misbruik. Ook
omdat de Indianen geen afweersysteem hadden tegen ziekten.
➔ Afrikanen werden ingezet om Indianen te vervangen als slaven.
, 3.3 De Reformatie
➢ De protestantse Reformatie die splitsing van de christelijke kerk in
West-Europa tot gevolg had.
Kritiek op de kerk
Maarten Luther had kritiek op de kerk en nam in 1517 actie door een brief van 95 stellingen
aan de Bisschop te sturen, waarin hij zijn visie gaf. Hij had kritiek op:
- De aflaathandel.
- De heiligenverering.
- Een aantal sacramenten.
- De organisatie van de kerk.
De aflaathandel
De aflaathandel was een papieren bewijs van aflaat, waarin je zonden werden vergeven
door het verrichten van goed werk. Dit leidt volgens Luther af van het geloof, omdat je
zonden pas vergeven werden als je Jezus daar om vroeg.
De heiligenverering
Heiligen stonden dicht bij God en beschikken over magische krachten. Ze werden gezien als
bemiddelaar tussen de gelovige en God en konden te hulp schieten bij moeilijke tijden.
Daarom werden ze vereerd. Maar over het vereren van heiligen stond niks in de Bijbel. Je
mocht slechts God vereren.
Sacramenten
Zeven van een aantal rituelen beschouwde de kerk als heilig:
- De doop.
- Het vormsel.
- Het avondmaal.
- De biecht.
- Het huwelijk.
- Sacrament voor zieken.
- Wijding tot priester.
Luther had kritiek op alles behalve biecht, avondmaal en doop. Die dienden namelijk slechts
tot vergeving van zonden.
De organisatie van de kerk
Luther accepteerde niet dat de paus zich een gezag toe-eigende dat alleen aan God
toebehoorde: vergiffenis. De gelovige moest zelf op zoek naar God en een Bijbel lezen, dus
Priesters waren niet nodig.
Uiteenvallen van de christelijke kerk in West-Europa
In de 16e eeuw kwam er een reformatie als poging om het christelijke geloof van misstanden
te zuiveren.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller studylife1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.88. You're not tied to anything after your purchase.
