Summary
Samenvatting Geschiedenis het 5 t/m 10 + Britse rijk + Duitsland
- Course
- Level
Samenvatting Geschiedenis het 5 t/m 10 + Britse rijk + Duitsland
[Show more]
Seller
Follow
pukkkkkk
Reviews received
Content preview
Geschiedenis samenvatting hoofdstuk 5 t/m 10 + Britse rijk + Duitsland + Nederland§5.1
KA1: Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe
wetenschappelijke belangstelling
KA2: De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke Oudheid
In de 14e eeuw in Italië begon de renaissance (wedergeboorte), hierin werd de Grieks-Romeinse cultuur
herboren zoals de mythen, kunst en wetenschap waardoor hun wereldbeeld veranderde. Hun
wereldbeeld was namelijk in de middeleeuwen dat god de aarde heeft geschapen en de duivel het verpest
heeft maar in de renaissance zagen ze de schoonheid van de wereld in en maakten ze beelden en
schilderijen hiervan, ook probeerde ze het wereldbeeld te perfectioneren en stond de mens centraal. De
medici is de rijke handelsfamilie die veel geld in kunst heeft gestoken. Humanisten vinden vrijheid en
waardigheid van de mens belangrijk en bestudeerden klassieke teksten.
De renaissance verspreed zich door Europa omdat de Europeanen naar Italië kwamen en de Italianen
werden ingehuurd door Europese vorsten.
§5.2
KA1: Het begin van de Europese overzeese expansie
In 1415 veroverde Portugal Cueta nadat ze eerst zelf door de islamieten waren veroverd, hierbij begon de
eerste overzeese expansie. De redenen dat ze gingen varen waren goud specerijen, zijde, wilde avontuur,
geld en macht (reis betaalt door Europese vorsten).
Belangrijke ontdekkingsreizen
1488: Diaz vaart rondt kaap de goeie hoop
1492: Columbus ontdekte Amerika
Veroveringen in het Oosten: Schepen werden steeds beter doordat de kanonnen superieur aan Aziatische
kanonnen waren, maar wilde geen rijken veroveren die waren te sterk ze namen kleine delen in beslag en
bouwde daar handelsposten (factorijen). Hiermee werden ze onderdeel van de handel in Azië een deel
hiervan ging naar Europa.
Veroveringen in het Westen: ze wilden zuid- en midden Amerika hebben voor slaven, goud ivoor. Slaven
gingen eerst naar plantages in Brazilië wat Portugal had veroverd om suikerriet te verbouwen wat heel
veel geld opbracht. Spanje had grote delen van midden en zuid Amerika veroverd dit ging makkelijk
omdat ze bang waren voor paarden, wapens hadden, ziektes meenamen en volken die de Inca’s en
Azteken onderdrukten meehielpen.
§5.3
KA1: De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had
Kritiek op kerk omdat de geestelijke een leven leidden dat tegenstrijdig was aan de regels van de kerk ze
hielden namelijk van drank, eten, macht en seks. Je mocht als geestelijke geen seks hebben want de enige
relatie die je mag hebben is met god dit heet het celibaat. Maarten Luther had kritiek op de leer van de
kerk. Alleen geloven in god kon de mensen redden en leven volgens de bijbel.
Aflaat is kwijtschending van je zonden hierdoor kom je sneller in de hemel, deze aflaat kon je kopen door
geld te geven voor de bouw van de Sint-Pieterskerk. Luther was het hier echter zeer niet mee eens en
schreef 95 stellingen en hing hem aan de deur van de kerk. Hierdoor kwam er een splitsing tussen de
katholieke- en protestantse kerk. Door de boekdrukkunst werd de vertaling van de bijbel verspreid en
kregen ze veel aanhangers. Hierdoor ontstond er in Duitsland een nieuw kerk zonder celibaat.
Naast Luther had je nog strengere dat waren de calvinisten/hugenoten. Het calvinisme werd vooral
opgepikt door Frankrijk, Schotland en de Nederlanden. Elk land ging anders om met de reformatie in
,Duitsland mochten vorsten zelf kiezen, in Frankrijk werd katholiek maar de hugenoten kregen wel rechten
en in Engeland bedachten ze hun eigen kerk genaamd de anglicaanse kerk.
§5.4
KA1: Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat
In 1515 was Karel V landsheer over de Nederlanden. De gewesten hadden allemaal hun eigen rechten, ze
hadden alleen een gemeenschappelijke vorst. Elk gewest had een stadhouder, die overlegde met de
staten. Onder de stadhouder stond een hoge edelman, die hem vertegenwoordigde. Soms werd de
Staten-Generaal bij elkaar geroepen. Karel versterkte centraal bestuur in Brussel en bestreed het
protestantisme, o.a. met de Inquisitie (een rechtbank die misdrijven tegen het geloof vervolgde door
martelen).
Onvrede in de steden/gewesten groeide door zijn macht, bedreiging privileges en vervolgingen.
Bestuurders waren tegen kettervervolgingen vanwege hun humanisme.
Onvrede groeide onder Philips 2: centralisatiemaatregelen gingen door, harder optreden tegen
protestanten, hoge belastingen voor een oorlog tegen Frankrijk.
Waar de steden/lage edelen zich druk over maakten, het calvinisme drong door in de Nederlanden. De
inquisitie ging door, de edelen vonden dat een aantasting op de privileges. In 1559 verliet Philips 2 de
Nederlanden en ging naar Spanje waar hij koning werd. Halfzus Margaretha van Parma werd landvoogdes.
Willem van oranje werd stadhouder. De Nederlanden waren geen eenheid. In 1564 vroeg Willem van
Oranje om godsdienstvrijheid. Daarop gaf Filips bevel om harder op te treden. Honderden edelen gingen
naar de landvoogdes om afschaffing van de Inquisitie. Ze schrok van de geuzen en matigde de
kettervervolging. De calvinisten kwamen bijeen en sloegen alle beelden kapot, de beeldenstorm.
Door de Beeldenstorm stuurde Filips in 1567 de hertog van Alva naar de Nederlanden en trad keihard op:
duizenden doodvonnissen; Veel mensen vluchtten weg, onder andere Willem van Oranje, die een invasie
voorbereidde vanuit Duitsland.
80-jarige oorlog begon in 1568: Willem won de veldslag bij Heiligerlee. Maar Alva bleef oppermachtig.
Velen haatten hem door zijn doodvonnissen en hoge belastingen. De edelen leidden bendes die onrust
veroorzaakten, geuzen. Ze volgden Willem van Oranje, maar Willem zag zelf niks in de geuzen. Op 1 april
1572 veroverden ze Den Briel. Alle steden waren tegen Alva, daardoor werd Alva boos en nam wraak.
Iedereen werd vermoord. Soms hielden steden lang stand, maar de belegeraars werden verjaagd.
Soldaten muitten alles, in gent werd vrede gesloten en eiste vertrek van de Spaanse troepen en maakten
een eind aan de geloofsvervolging. Filips pikte dat niet en stelde de hertog van Parma aan tot landvoogd.
Die sloot een verbond met enkele zuidelijke gewesten. De andere gewesten hadden een verbond met van
Oranje, de Unie van Utrecht.
Unie van Utrecht: alle gewesten mochten godsdienst zelf regelen, maar snel werden de calvinisten de
baas. Oranje en Philips werden openlijk vijanden. Het katholieke geloof werd verboden en Oranje werd uit
de kerk gezet vogelvrij verklaard. En Filips werd afgezworen. Parma veroverde Vlaanderen en Brabant. Bij
Plakkaat van verlathinge (1581) erkenden ze Philips niet meer als vorst.
In 1584 werd Oranje vermoord en in 1585 nam Parma Antwerpen in. De opstand leek verloren, maar
Parma kreeg de opdracht een aanval op Engeland voor te bereiden en onderbrak de aanval op de Unie.
Spanje vormde een vloot en ging richting Engeland. Maar voor de Engelse kust ging de vloot onder. De
gewesten besloten geen nieuwe landheer te zoeken en ze gingen verder als: De Republiek. Onder leiding
van Willems zoon Maurits kreeg de republiek in het noorden in handen, maar de grens liep door Brabant.
§6.2
KA1: De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de
Nederlandse Republiek
,De Republiek der 7 verenigde Nederlanden had bijzondere plaats in Europa: elders groeide macht van de
koning; NL had niet eens een staatshoofd.
Gewesten werden bestuurd door: Regenten. De
steden werden bestuurd door -> de vroedschap.
De vroedschap benoemde de regenten. De
stadhouder was de hoogste functie, De gewesten
werkten samen in de Staten-Generaal. Holland
had meeste invloed want zij waren het rijkst.
In de 17e eeuw: economische bloeiperiode, de
Gouden Eeuw: het welvarendste land van
Europa. De republiek had zijn welvaart vooral te
danken aan de handel. Amsterdam: belangrijkste
stapelmarkt.
Door de val van Antwerpen kwamen rijke kooplieden naar Nederland, dit had economische voordelen
voor Nederland. Ze namen geld kennis en contacten mee.
Nederland sloot schelde af, herstel van Antwerpen was niet mogelijk.
Verder bloeide de:
Nijverheid, landbouw
Cultureel: schilderkunst met Rembrandt, Vermeer
Wetenschap: vrijheid
§6.3
KA1: Het streven van vorsten naar absolute macht
Duitsland: 30-jarige oorlog, 1618: miljoenen doden; Duitsland uiteen in honderden staatjes.
Frankrijk: macht koning sterker: absolutisme.
Lodewijk 14e vond dat hij door god koning was benoemd. Zonnekoning, Versailles. Lodewijk wantrouwde
de edelen, edelen waren tegen centralisatie politiek. En waren plunderend door het land gaan banjeren.
Het volk was blij dat Lodewijk tegen adel inging en het zo voor het volk op te nemen.
1661 -> Absolutisme, Lodewijk beperkt macht adel & steden provincies -> intendanten
vertegenwoordigen Lodewijk in de steden provincies.
Hun taak was:
- Belasting innen, rekruteren soldaten, rechtspraak, landbouw
Lodewijk creëerden eigen leger, het Franse leger was nu een bedreiging voor Europa. Edelen gingen tegen
Lodewijk in en zij waren calvinistisch van geloof. Lodewijk vervolgde de hugenoten. Het geloof kon maar
al te gemakkelijk worden gedaan.
Kunst en wetenschap werden in Parijs gecentraliseerd: de Koninklijke academie.
Om alles (leger) te kunnen bekostigen voerde Lodewijk het mercantilisme in Staats ingreep in de
economie:
- Interne tollen afschaffen, wegen bouwen, export bevorderen, importheffingen
Engeland was een Republiek, maar koning had genoeg van het parlement. Engeland werd in 1689 een
constitutionele monarchie, nadat de Nederlander Willem 3e Engeland was binnengevallen: koninkrijk
waarbij de macht van de koning gebonden is aan een grondwet (constitutie).
§6.4
KA1: De wetenschappelijke revolutie
, Tijdens Renaissance, krachtige impuls wetenschap en kunst. 17de eeuw borduurde daarop voort. Er
ontstond een wetenschappelijke revolutie: mensen gingen zelfstandig denken, observeren en redeneren
in plaats van kennis maar zo aan te nemen (uit bijv. de bijbel).
Nieuwe uitvindingen, kaarten, telescopen, klokken en microscopen. Systematisch beredeneren,
experimenteren en conclusies trekken.
Ka 7.1
Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving:
godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.
Rationalisme en optimisme
Rationalisme= toepassen van je verstand
Rationalisme en kennis zouden de wereld beter maken
Voortbouwend op de wetenschappelijke revolutie komt de revolutie van het denken dit heet de
verlichting.
Verlichte denkers zoals Voltaire hadden kritiek op de godsdienst want er kan niet bewezen worden dat de
ene godsdienst beter is dan de andere.
• Rousseau (volkssoevereiniteit)
• Montesquieu (trias politica)
Sociale verhoudingen
In de 18e eeuw was er een samenleving vol ongelijkheid en velen vonden dat geen probleem. Maar
Rousseau schreef een boek over dat alle mensen van nature gelijk zijn. Hij behoorde daarmee tot een
groeiende groep verlichte denkers die vonden dat ongelijkheid tegengegaan moet worden, verschillen die
niet op basis van afkomst maar prestatie zijn.
Politiek
Tijdens de verlichting kwamen er nieuwe politieke ideeën, macht hoort niet van god te komen maar van
de burgers. Bestuurders moeten mensenrechten beschermen. Er moest een rechtstaat komen waarin
rechten en plichten van burgers en overheid in wetten worden vastgelegd. Volkssoevereiniteit: idee dat
het volk de hoogste macht heeft. De schrijver Montesquieu zei, om corruptie te voorkomen, dat de
wetgevende-, uitvoerende- en rechtelijke macht gescheiden moeten worden dit wordt de trias politica
genoemd.
Economie
Smith bedacht de weg van vraag en aanbod en was tegen het mercantilisme de regering moet zich niet
bemoeien met de economie, maar wel zorgen voor eerlijke spelregels.
Ka 7.2
Het voortbestaan van het ancien regime met pogingen om het vorstelijk bestuur op eigentijdse verlichte
wijze vorm te geven (verlicht absolutisme)
De Franse samenleving
Frankrijk was het land van de verlichting maar ook van onvrijheid (o.a. censuur)
Het bestuur voor de Franse revolutie is het ancien regime. Sociale verhoudingen in Frankrijk waren
nadelig voor een groot deel van de bevolking door de standenmaatschappij. De bourgeoisie (rijke
mensen) had niks te vertellen en de boeren waren straatarm.
Standenmaatschappij (geestelijkheid, adel, boeren/burgers)
1. Boeren en burgers betaalden belasting, geestelijkheid en adel niet.
2. Koningen hielden vast aan het absolutisme
3. Adel versterkte positie ten opzichte van de burgerij
Verlicht absolutisme
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller pukkkkkk. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.17. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
48298 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now