2. Hoofdstuk 2: reflecteren
2.1. Leren door te reflecteren
Leren v onze ervaringen doen we door te reflecteren op die ervaringen
belang v reflecteren als leerinstrument: voor eerst uiteengezet door Schön
-- zag dat professionals dagelijks geconfronteerd w met nieuwe situaties
Die nieuwe situaties benaderen op een ‘technisch rationele’ manier; naar oplossingen
zoeken voor een probleem m.b.v. bestaande theorieën, modellen, technieken – weinig
effectief -- > oude kennis is niet vanzelfsprekend bruikbaar in nieuwe situaties!
Schön: als professionals voor nieuwe vraagstukken of situaties staan -- > creatieve en
effectieve oplossingen – ze spreken hun verborgen kennis (tacit knowledge) aan
‘our knowing is in our action’: knowing-in-action = je laat zien dat je iets weet door het te
doen je weet vaak meer dan je denkt en voert ie nieuwe situatie, onbewust, de juiste
handeling uit
Als je je bewust w v knowing-in-action door het te onderzoeken en te beschrijven, dan
ontstaat knowledge-in-action en construeer je nieuwe kennis
2.1.1. Reflection-in-action
= tijdens handelen reflecteren op dat handelen
-- als actie niet lukt, ga je vanzelf proberen hoe het anders kan zodat het wel lukt
-- als actie wel lukt, wil je weten hoe je dat met hetzelfde succes k herhalen
2.1.2. Reflection-on-action
= terugblikken op je handelen
Je gaat bewust ad slag om te leren v wat je h gedaan – je onderzoekt na je actie hoe je o.b.v.
theoretische kennis, verborgen kennis, intuïties,… bent gekomen tot je handelen (+
verbinden aan wat je al wist)
2.2. Wat is reflecteren?
‘reflecteren’ komt v ‘reflectere’: ombuigen of terugbuigen
-- naar jezelf en naar ervaringen kijken vanuit de positie ve buitenstaander
-- > naar alle aspecten v jezelf kijken
Kern v reflecteren:
- kijken naar ervaringen
- deze tegen het licht houden
- conclusies trekken uit die ervaringen
2.2.1. Verschillende omschrijvingen
Reflectie op ervaringen dient om iets te leren
, Deze eigen ervaringen staan niet op zichzelf, maar w beïnvloed door de context!
Definitie v reflecteren bevat zeker deze elementen:
eigen ervaringen z het uitgangspunt
daarvan w je je bewust
je bekijkt ze kritisch
ook in relatie tot de context
je verbindt ze aan bestaande kennis
wat leidt tot persoonlijk en professioneel leren
‘reflecteren is terugblikken op een ervaring (denken, voelen, willen en handelen), evenals op de
context waarbinnen deze plaatsvindt, je bewust w v die ervaring en deze verbinden aan bestaande
kennis, er betekenis aan verlenen en daarvan leren.’
2.3. Reflecteren nader verkend
Toelichting vd begrippen uit de definitie:
2.3.1. Denken, voelen, willen en handelen
Reflecteren = terugblikken op een ervaring: elke ervaring heeft een handelingsaspect (doen),
cognitief aspect (denken), emotioneel aspect (voelen) en motivationeel aspect (willen)
Je handelen w beïnvloed door je voelen, willen en denken & omgekeerd
-- w ook bepaald door omstandigheden én wie je bent als persoon
Korthagen en Lagerwerf: lokaliseren denken in hoofd, voelen in hart en willen in buik:
verbinding daartussen is een lift die constant op en neergaat
-- zorgen dat die lift soepel op een neer blijft gaan & steeds contact blijven houden
met 3 dimensies
2.3.2. Context
Al je ervaringen als professional vinden plaats ie professionele context (vb. team, organisatie,
beroepsgroep, maatschappelijke context,…) – beïnvloed je handelen en omgekeerd
Siegers: 2 niveaus
1. Reflecteren op je handelen als persoon vanuit samenhang v denken, voelen,..
-- onderste driehoek (zie boek p.44)
2. Reflecteren op je handelen als beroepskracht in concrete werksituaties
-- bovenste driehoek (zie boek p. 44)
Dit geldt voor ervaringen die je opdoet id werkpraktijk, maar ook voor ervaringen als student
+ maatschappelijk-culturele context die zowel bovenste als onderste driehoek beïnvloedt
2.3.3. Je bewust w en betekenis verlenen
Veel v ons handelen is onbewust: we m bewust w v zowel het handelen als v gedachten,
gevoelens, intenties waarop die is gebaseerd
Hoe? Door erop terug te blikken – opschrijven, vertellen,…
, Ook betekenis verlenen aan die ervaringen: vanuit professioneel invalshoek en vanuit
persoonlijk invalshoek
2.3.4. Verbinden aan bestaande kennis
Zowel kennis uit werkpraktijk (programma’s, modellen, methoden,…) als uit theorieën
2.3.5. Daarvan leren
Al die elementen integreren en daarvan leren -- > nieuw handelen
2.4. Ervaringen
Alleen ervaring opdoen is niet voldoende om jezelf te ontwikkelen als professional: je moet
er betekenis aan verlenen (door te reflecteren)
2.4.1. Ervaring kiezen
Praktische richtlijnen:
Jij bent zelf het uitgangspunt: jij bent de centrale figuur
Ervaring waarover je wilt reflecteren, moet prikkelen
Je m afstand k nemen vd ervaring: vb. door verhaal te vertellen
Ook positieve ervaringen k geschikt z
2.4.2. Taal als hulpmiddel
Ervaring -- > leermateriaal: taal bel middel!
Met taal verleen je betekenis aan ervaringen, je krijgt er grip op en het helpt je om
ervaringen om te zetten in kennis
Om je ervaring te delen met anderen moet je die onder woorden brengen: jezelf, de anderen
en de gebeurtenis zelf zo gedetailleerd mogelijk in beeld brengen: wat?, wie?, waar?,
wanneer?, hoe?,…
Maar heeft ook beperkingen:
- tss wat je uitdrukt/beschrijft/vertelt en wat er id realiteit gebeurd is, zit er altijd een
kloof (de verborgen kennis id situatie is altijd rijker dan situatie zelf)
- afdwalen vd kern v verhaal
Hoe contact maken met een ervaring?
soms maak je iets mee dat je meteen raakt
soms is het lastiger; hulpmiddeltjes:
- reflectief schrijven in logboeken, weblogs (vb. dagelijks opschrijven v korte
persoonlijke berichtjes)
- beeld- of geluidsopname
- tekenen
- rollenspel
- verhalen vertellen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller emmawr. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.74. You're not tied to anything after your purchase.