Kennistoets 3.1 (samenvatting)
• Verpleegkundige zorgverlening
- VZ 3.1: Moe, maar niet kunnen slapen
- VZ 3.2: Wat als je vervreemdt van jezelf en je omgeving
• Geneeskunde
- GK 3.1: Psychische functies
- GK 3.2: Pathologie – angststoornissen
- GK 3.3: Pathologie – persoonlijkheidsstoornissen
- GK 3.4: Ik zie, ik zie wat jij niet ziet
- GK 3.5: Pathologie – stemmingsstoornissen
- GK 3.6: Zijn wij ons brein?
- GK 3.7: Psychofarmaca
• Onderzoek doen en toepassen
- OZ 1.1: De onderzoekende houding van de vpk
- OZ 2.1: Kritisch zijn op de kennis die er is
- OZ 3.1: Wat is het probleem?
- OZ 3.2 : Snel een (wetenschappelijk) artikel lezen
- OZ 3.3: Is it the truth?
- OZ 3.4: Presenteren onderzoeksresultaten
• Zorginnovatie en ondernemerschap
- ZO 2.1: De basis van innoveren
- ZO 2.2: Innovatie is meer dan technologie
- ZO 3.1: Rol van de zorgvrager bij innovatie
- ZO 3.2: Innovatie evalueren
- ZO 3.3: Het beste idee van de HBOv, introductie = Hackathon
1
,Verpleegkundige zorgverlening
Verpleegkundige zorgverlening
VZ 3.1: Moe, maar niet kunnen slapen
Leerdoelen:
- De aspecten rondom de functie, stadia en beïnvloedende factoren van het
slaapwaakritme benoemen
- Verschillende slaapproblemen bij zorgvragers en de gevolgen hiervan op het dagelijks
leven herkennen
- Noemen wat de verpleegkundige taken zijn om het slaap-waakritme te bevorderen
Fucnties van slapen
• Ontspanning van het lichaam
• Zorgt voor betere weerstand
• Herstel
Fases van slapen
• Non-REM-slaap
• Stadium 1: sluimerstadium
➔ Iemand begint zich te ontspannen
➔ Vitale functies vertragen + lichaamstemperatuur wordt lager
• Stadium 2: totale ontspanning
➔ Totaal ontspannen
➔ Je kan nog wel vrij gemakkelijk wakker worden
➔ Vaak 15 minuten nadat je in slaap bent gevallen
• Stadium 3: moeilijk te wekken 1 slaap cyclus =
➔ De RR + lichaamstemperatuur zijn gedaald +/- 90 minuten
• Stadium 4: lichamelijk herstel
➔ Geen beweging meer waar te nemen
➔ Moeilijk te wekken
➔ Hormoon komt vrij dat groei en weefselgenezing bevordert
➔ Slaapwandelen en bedplassen komt in dit stadium vaak voor
• REM-slaap
• Stadium 5: REM-slaap
➔ Je droomt
➔ Activiteit lichaamsfuncties wisselt
➔ De ogen bewegen snel heen en weer (rapid eye movement)
➔ Hormoon adrenaline komt vrij: beïnvloedt de
vitaliteit/vermoeidheid/stofwisseling/weerstandsvermogen/overdracht zenuwprikkels
Factoren die de slaap beïnvloeden
• Leeftijd
• Geluid / licht
• Omgeving / intoxicaties (alcohol/drugsgebruik)
• Alleen of samen slapen? / activiteiten overdag
• Stress (psychologisch) / ziektebeelden
2
,Klachten die de slaap verstoren
• Pijn
• Honger en dorst
• Gedwongen houding
• Psychische klachten
Gevolgen slaaptekort
• Concentratieproblemen
• Hoofdpijn
• Geagiteerd/apatisch
Begrippen
• Slecht slapen: veel wakker ’s nachts / moeite met (weer) in slaap vallen / te vroeg wakker
worden / onrustig dromen / niet uitgerust zijn
• Slapeloosheid (insomnie): minstens 3x per week slecht slapen en minder goed functioneren
overdag
• Slaperigheid overdag (hypersomnie): onbedwingbare neiging om overdag in slaap te vallen
(niet tegen kunnen gaan) → bijbehorende ziektebeelden: OSAS, narcolepsie
• Slaapproblemen: problematiek slaap/waakpatroon
• Slaapstoornis: stoornis problematiek slaap/waakpatroon
• Negatieve conditionering: overtuiging ontwikkelen dat je niet kunt slapen
• Nachtmerries: kunnen het gevolg zijn van niet verwerkte situaties
• Bedplassen: is geen slaapprobleem, maar wordt een probleem als mensen die in bed plassen
ergens anders slapen
• Slaapwandelen: personen verlaten hun bed tijdens de slaap zonder dat ze zich ervan bewust
zijn
• Overmatig slapen: kan een manier zijn om te ontkomen aan zorgen of frustraties
Relatie tussen slapeloosheid en psychische problemen
Chronische slapeloosheid is een van de meest voorkomende gezondheidsproblemen in Nederland.
Slapeloosheid is de allerbelangrijkste risicofactor voor het ontstaan van een depressie, en maakt
mensen kwetsbaar voor het ontwikkelen van een posttraumatische stressstoornis.
Rol van vpk bij slaapproblemen
• Anamnese afnemen
• Observeren
• Signaleren
• Voorlichting geven
• Doorverwijzen
• Medicatie
• Zorgen voor een prettige houding van patiënt
• Stimuleer gezond dag/nachtritme
Fysiologische metingen
• Actometer (bewegingsmeter)
• Polysomnografie (PSG)
3
, Slaapproblemen asl verpleegkundige diagnose
NANDA: Verstoorde slaap of slapeloosheid
Definitie verstoorde slaap (blz. 440 carpenito): kortdurende onderbreking van de duur van kwaliteit
van de slaap als gevolg van externe factoren
Definitie slapeloosheid (blz. 448 carpenito): minstens 3maal per week slecht slapen gepaard met
slechter functioneren overdag, zoals moeheid, slaperigheid, prikkelbaarheid, verminderde
concentratie en prestatie
Verpleegkundige interventies, wat zegt Carpenito hierover?
• Slaapvoorlichting: verkeerde verwachtingen wegnemen
• Slaaphygiëne: omgevingsfactoren/leefomstandigheden (alcohol/drugs voor slapengaan)
• Therapie: cognitieve gedragstherapie / cognitieve herstructurering /
stimuluscontrole/slaaprestrictie)
• Cognitieve gedragstherapie (CGT): speelt in op psychologische factoren die bijdragen aan
slaapproblemen. CGT is een combinatie van gedragstherapie en interventies vanuit de
cognitieve psychologie
• Cognitieve herstructurering: staat voor het doorbreken en afleren van gedachten die het
slaapprobleem in stand houden
• Stimuluscontrole: gericht op het reguleren van het slaap/waakschema
• Slaaprestrictie: de tijd in bed wordt teruggebracht tot de tijd die men daadwerkelijk
slaapt
• Slaapmedicatie (Temazepam, Lorazepam, Zolpidem etc.)
Vermoeidheid
• Ziektes/aandoeningen (lichamelijk en psychisch): ziekte van Lyme, pfeiffer, auto-
immuunziekte, covid-19
Gevolgen van vermoeidheid
• Lichamelijk: geen energie, minder zelfredzaam, verminderde eetlust, slechte conditie,
afname weerstand, spieratrofie, wallen, haaruitval etc.
• Geestelijk: concentratieverlies, prikkelbaar, somberheid (depressie)
• Sociaal: eenzaamheid, afzonderen
Vermoeidheid: gegevens verzamelen
• Anamese
• Hulpmiddelen: zoals scorelijsten (FSS/PFS/VVV)
Verpleegkundige interventies vermoeidhied
• Energie verdelen/ balans vinden rust-activiteit
• Bloedwaardes prikken: Hb/schildklier/vitamines (B12)/leucocyten/HBA1c
• Voorlichting geven
• Conditie opbouwen (fysiotherapie)
• Adviseren gezond eetgedrag
• Vermoeidheidsdagboek
• Activiteiten plan
4
• Verpleegkundige zorgverlening
- VZ 3.1: Moe, maar niet kunnen slapen
- VZ 3.2: Wat als je vervreemdt van jezelf en je omgeving
• Geneeskunde
- GK 3.1: Psychische functies
- GK 3.2: Pathologie – angststoornissen
- GK 3.3: Pathologie – persoonlijkheidsstoornissen
- GK 3.4: Ik zie, ik zie wat jij niet ziet
- GK 3.5: Pathologie – stemmingsstoornissen
- GK 3.6: Zijn wij ons brein?
- GK 3.7: Psychofarmaca
• Onderzoek doen en toepassen
- OZ 1.1: De onderzoekende houding van de vpk
- OZ 2.1: Kritisch zijn op de kennis die er is
- OZ 3.1: Wat is het probleem?
- OZ 3.2 : Snel een (wetenschappelijk) artikel lezen
- OZ 3.3: Is it the truth?
- OZ 3.4: Presenteren onderzoeksresultaten
• Zorginnovatie en ondernemerschap
- ZO 2.1: De basis van innoveren
- ZO 2.2: Innovatie is meer dan technologie
- ZO 3.1: Rol van de zorgvrager bij innovatie
- ZO 3.2: Innovatie evalueren
- ZO 3.3: Het beste idee van de HBOv, introductie = Hackathon
1
,Verpleegkundige zorgverlening
Verpleegkundige zorgverlening
VZ 3.1: Moe, maar niet kunnen slapen
Leerdoelen:
- De aspecten rondom de functie, stadia en beïnvloedende factoren van het
slaapwaakritme benoemen
- Verschillende slaapproblemen bij zorgvragers en de gevolgen hiervan op het dagelijks
leven herkennen
- Noemen wat de verpleegkundige taken zijn om het slaap-waakritme te bevorderen
Fucnties van slapen
• Ontspanning van het lichaam
• Zorgt voor betere weerstand
• Herstel
Fases van slapen
• Non-REM-slaap
• Stadium 1: sluimerstadium
➔ Iemand begint zich te ontspannen
➔ Vitale functies vertragen + lichaamstemperatuur wordt lager
• Stadium 2: totale ontspanning
➔ Totaal ontspannen
➔ Je kan nog wel vrij gemakkelijk wakker worden
➔ Vaak 15 minuten nadat je in slaap bent gevallen
• Stadium 3: moeilijk te wekken 1 slaap cyclus =
➔ De RR + lichaamstemperatuur zijn gedaald +/- 90 minuten
• Stadium 4: lichamelijk herstel
➔ Geen beweging meer waar te nemen
➔ Moeilijk te wekken
➔ Hormoon komt vrij dat groei en weefselgenezing bevordert
➔ Slaapwandelen en bedplassen komt in dit stadium vaak voor
• REM-slaap
• Stadium 5: REM-slaap
➔ Je droomt
➔ Activiteit lichaamsfuncties wisselt
➔ De ogen bewegen snel heen en weer (rapid eye movement)
➔ Hormoon adrenaline komt vrij: beïnvloedt de
vitaliteit/vermoeidheid/stofwisseling/weerstandsvermogen/overdracht zenuwprikkels
Factoren die de slaap beïnvloeden
• Leeftijd
• Geluid / licht
• Omgeving / intoxicaties (alcohol/drugsgebruik)
• Alleen of samen slapen? / activiteiten overdag
• Stress (psychologisch) / ziektebeelden
2
,Klachten die de slaap verstoren
• Pijn
• Honger en dorst
• Gedwongen houding
• Psychische klachten
Gevolgen slaaptekort
• Concentratieproblemen
• Hoofdpijn
• Geagiteerd/apatisch
Begrippen
• Slecht slapen: veel wakker ’s nachts / moeite met (weer) in slaap vallen / te vroeg wakker
worden / onrustig dromen / niet uitgerust zijn
• Slapeloosheid (insomnie): minstens 3x per week slecht slapen en minder goed functioneren
overdag
• Slaperigheid overdag (hypersomnie): onbedwingbare neiging om overdag in slaap te vallen
(niet tegen kunnen gaan) → bijbehorende ziektebeelden: OSAS, narcolepsie
• Slaapproblemen: problematiek slaap/waakpatroon
• Slaapstoornis: stoornis problematiek slaap/waakpatroon
• Negatieve conditionering: overtuiging ontwikkelen dat je niet kunt slapen
• Nachtmerries: kunnen het gevolg zijn van niet verwerkte situaties
• Bedplassen: is geen slaapprobleem, maar wordt een probleem als mensen die in bed plassen
ergens anders slapen
• Slaapwandelen: personen verlaten hun bed tijdens de slaap zonder dat ze zich ervan bewust
zijn
• Overmatig slapen: kan een manier zijn om te ontkomen aan zorgen of frustraties
Relatie tussen slapeloosheid en psychische problemen
Chronische slapeloosheid is een van de meest voorkomende gezondheidsproblemen in Nederland.
Slapeloosheid is de allerbelangrijkste risicofactor voor het ontstaan van een depressie, en maakt
mensen kwetsbaar voor het ontwikkelen van een posttraumatische stressstoornis.
Rol van vpk bij slaapproblemen
• Anamnese afnemen
• Observeren
• Signaleren
• Voorlichting geven
• Doorverwijzen
• Medicatie
• Zorgen voor een prettige houding van patiënt
• Stimuleer gezond dag/nachtritme
Fysiologische metingen
• Actometer (bewegingsmeter)
• Polysomnografie (PSG)
3
, Slaapproblemen asl verpleegkundige diagnose
NANDA: Verstoorde slaap of slapeloosheid
Definitie verstoorde slaap (blz. 440 carpenito): kortdurende onderbreking van de duur van kwaliteit
van de slaap als gevolg van externe factoren
Definitie slapeloosheid (blz. 448 carpenito): minstens 3maal per week slecht slapen gepaard met
slechter functioneren overdag, zoals moeheid, slaperigheid, prikkelbaarheid, verminderde
concentratie en prestatie
Verpleegkundige interventies, wat zegt Carpenito hierover?
• Slaapvoorlichting: verkeerde verwachtingen wegnemen
• Slaaphygiëne: omgevingsfactoren/leefomstandigheden (alcohol/drugs voor slapengaan)
• Therapie: cognitieve gedragstherapie / cognitieve herstructurering /
stimuluscontrole/slaaprestrictie)
• Cognitieve gedragstherapie (CGT): speelt in op psychologische factoren die bijdragen aan
slaapproblemen. CGT is een combinatie van gedragstherapie en interventies vanuit de
cognitieve psychologie
• Cognitieve herstructurering: staat voor het doorbreken en afleren van gedachten die het
slaapprobleem in stand houden
• Stimuluscontrole: gericht op het reguleren van het slaap/waakschema
• Slaaprestrictie: de tijd in bed wordt teruggebracht tot de tijd die men daadwerkelijk
slaapt
• Slaapmedicatie (Temazepam, Lorazepam, Zolpidem etc.)
Vermoeidheid
• Ziektes/aandoeningen (lichamelijk en psychisch): ziekte van Lyme, pfeiffer, auto-
immuunziekte, covid-19
Gevolgen van vermoeidheid
• Lichamelijk: geen energie, minder zelfredzaam, verminderde eetlust, slechte conditie,
afname weerstand, spieratrofie, wallen, haaruitval etc.
• Geestelijk: concentratieverlies, prikkelbaar, somberheid (depressie)
• Sociaal: eenzaamheid, afzonderen
Vermoeidheid: gegevens verzamelen
• Anamese
• Hulpmiddelen: zoals scorelijsten (FSS/PFS/VVV)
Verpleegkundige interventies vermoeidhied
• Energie verdelen/ balans vinden rust-activiteit
• Bloedwaardes prikken: Hb/schildklier/vitamines (B12)/leucocyten/HBA1c
• Voorlichting geven
• Conditie opbouwen (fysiotherapie)
• Adviseren gezond eetgedrag
• Vermoeidheidsdagboek
• Activiteiten plan
4
