Functies van aansprakelijkheidsrecht
Uitgangspunt aansprakelijkheidsrecht: in beginsel draagt ieder zijn eigen schade .
In dit vak zal worden ingegaan op wanneer af te wijken van dit uitgangspunt.
Fout vs. risicoaansprakelijkheid
Fout = een toerekenbare onrechtmatige daad die door een persoon is verricht
- Schuldaansprakelijkheid door eigen onrechtmatig gedrag (persoonlijk). Dader zelf is in de
fout gegaan.
Risicoaansprakelijkheid = een kwalitatieve aansprakelijkheid, in hoedanigheid (van bijv. ouder,
werkgever, bezitter opstal of dier (kwalitatief)). Toerekening niet nodig.
- Ratio: multi-factorbenadering (afwegen van factoren):
o Profijt
o Gevaar
o Draagkracht en verzekerbaarheid
Artikel 6:183 BW: In beginsel staat leeftijd van kind niet in de weg op kwalitatieve
aansprakelijkheid.
Maar, kind onder 14 6:183 lid 2 BW ouders of voogden aansprakelijk bij 6:173 en 6:179 BW
tenzij deze worden gebruikt in uitoefening van een bedrijf.
Persoonlijke aansprakelijkheid (aansprakelijkheid eigen onrechtmatig handelen)
De vereisten voor aansprakelijkheid uit art. 6:162 BW:
1) Onrechtmatigheid (6:162 lid 2 BW) Zie schema ‘Onrechtmatigheid’ kijken welke vorm
van onrechtmatige gedraging er aan de orde is.
- Inbreuk op een recht
- Een doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht
- Zorgvuldigheidsnorm: strijd met ongeschreven recht dat in het maatschappelijk verkeer
betaamt.
2) Toerekening (art. 6:162 lid 3 BW)
- Kan de onrechtmatige gedraging worden toegerekend?
- Drie gronden:
o Schuld (verwijtbaarheid)
o Wet (bijvoorbeeld art. 6:165 BW)
o Verkeersopvattingen (risico)
- Schulduitsluitingsgrond kan aan toerekening in de weg staan: noodweerexces,
verontschuldigbare dwaling, navolgen van een onbevoegd gegeven ambtelijk bevel.
3) Causaliteit
- 6:162 lid 1 BW: ‘’dientengevolge’’
, - Conditio sine qua non (‘’dientengevolge’’): verbinding tussen onrechtmatige gedraging en
schade. (in vestigingsfase) feitelijk causaal verband.
- Causaal verband in art. 6:98 BW: een door een rechter uit te voeren normatieve toets. In
omvangsfase normatief.
4) Relativiteit (art. 6:163 BW)
- Er moet een relatie zijn tussen de geschonden norm enerzijds en de schade zoals die door
een bepaalde benadeelde is geleden anderzijds.
- Zit ook ingebakken in zorgvuldigheidsnorm.
5) Schade
- Geen aansprakelijkheid zonder schade.
- Welke schade voor vergoeding in aanmerking komt afd. 6.1.10 BW.
Onrechtmatigheid (art. 6:162 lid 2 BW)
Inbreuk op een recht (art. 6:162 lid 2 BW)
- Het moet gaan om een subjectief recht!
o Absolute vermogensrechten eigendomsrecht, octrooirecht, auteursrecht etc.
o Persoonlijkheidsrechten recht op integriteit van lijf en leven, recht op
persoonlijke vrijheid, recht op eer en goede naam etc.
Levert inbreuk op een subjectief niet altijd een onrechtmatigheid op!
Arrest Zwiepende Tak:
- Er is sprake van een directe inbreuk op een subjectief recht.
- Niet reeds de enkele mogelijkheid van een ongeval, als verwezenlijking van aan een
bepaald gedrag inherent gevaar, dat gedrag onrechtmatig doet zijn.
- Gevaarscheppend gedrag is slechts onrechtmatig indien ‘de mate van waarschijnlijkheid
van een ongeval als gevolg van dat gedrag zo groot is, dat de dader zich naar maatstaven
van zorgvuldigheid van dat gedrag had moeten onthouden’
- Het niet treffen van voorzorgsmaatregelen is slechts onrechtmatig indien de kans op een
ongeval en/of letsel zo groot was, dat ter voorkoming of beperking van het ongeval en/of
letsel naar maatstaven van zorgvuldigheid extra veiligheidsmaatregelen had moeten
treffen of het spel niet door te laten gaan.
Arrest Taxus:
- Enkele feit van inbreuk is onvoldoende voor onrechtmatigheid. De gedraging moet
onzorgvuldig zijn.
- Is het maatschappelijk onzorgvuldig om een plant bij een omheining te leggen zonder dat
men ervan vergewist dat deze niet giftig is.
Strijd met een wettelijke plicht (art. 6:162 lid 2 BW)
- Hieronder wordt verstaan: elke algemeen verbindende regeling, uitgaande van een
bevoegd gezag (wet in materiële zin).
o Hinderwetvergunning
o Strafrechtelijke bepalingen
o WVW 1994
Overtreding van een wettelijke plicht levert niet zonder meer OD op. Er moet ook voldaan zijn aan
het relativiteitsvereiste. (art. 6:163 BW).
Zorgvuldigheidsnorm
- Strijd met de maatschappelijke betamelijkheid
- Het gaat om ongeschreven norm(en)!
- Rechter maakt een normatieve afweging (dus niet feitelijk!)
- Relativiteit zit ingebakken in de zorgvuldigheidsnorm!
, De Hoge Raad heeft gezichtspunten/factoren geformuleerd voor de afweging:
Kelderluik-arrest Kelderluikfactoren: Gevaarzetting?
1) De kans dat anderen niet goed opletten
2) De kans dat daardoor ongevallen ontstaan
3) De ernst van de gevolgen die kunnen ontstaan (zaakschade of letselschade?)
4) De mate waarin het nemen van veiligheidsmaatregelen bezwaarlijk is.
Afweging van de zwaarte van het risico (1 t/m 3) en de zwarte van de te betrachten zorg (4).
Kelderluik-criteria gebruik je om te beoordelen of er sprake is van gevaarzetting.
Geen gevaarzetting? OSVO. (Zwiepende tak is het gedrag onrechtmatig?)
Binnen gevaarzetting:
- Aansprakelijkheid voor gevaarlijke toestand en terreinbeheer (Jetblast)
- OSVO (Zwiepende Tak)
- Sport en spel
- Aansprakelijkheid in privésfeer.
- Zuiver nalaten
Der Bildtpollen Aanwas BV – Miedema:
- Nieuwe draai aan Kelderluik-criteria! Gebruiken bij twee professionele partijen.
- Volgens de Hoge Raad moet er gelet worden op:
o Kans op schade (factor 1 en 2 Kelderluik)
o De aard van de gedraging (nieuw)
o De aard (nieuw, aanvulling op factor 3) en de ernst van de eventuele schade
o De bezwaarlijkheid en de gebruikelijkheid (nieuw, aanvulling factor 4) van het
nemen van voorzorgsmaatregelen
Jetblast-arrest:
- Of een waarschuwing kan worden beschouwd als een afdoende maatregel met het oog op
bescherming tegen een bepaald gevaar, is van doorslaggevende betekenis of te
verwachten valt dat deze waarschuwing zal leiden tot een handelen of nalaten waardoor
dit gevaar wordt vermeden.
- ‘’Jetblast’’ voor de meeste mensen niet duidelijk. En op bord niet aangegeven wat van
mensen werd verwacht.
Skeerlerongeval-arrest:
- Organisatie had verzuimd te waarschuwen voor het gevaar van hoofdletsel. Niet
voldoende veiligheidsmaatregelen getroffen.
- Aard van de persoon: beginner & deskundige/ervaren docent
- Commerciële activiteit, de privésfeer is helemaal verlaten (profit/non profit als handvat)
gaat hier om gevaarzetting, niet om sport en spel.
Hoorcollege 2: Aansprakelijkheid/onrechtmatige daad (II)
Deelnorm: Sport en spel (Nr. 24.2)
Sport en spel is een deelnorm binnen gevaarzetting.
Bij schade veroorzaakt tijdens een sport of spel hogere drempel voor aansprakelijkheid.
- Aansprakelijkheid ontstaat pas bij grove overtredingen.
Vrij ruime grenzen bij het aannemen van een sport- en spelsituatie.
, - Leraar die niet meespeelt, doet niet mee aan sport- en spelsituatie.
Binnen sport- en spelsituaties moet rekening worden gehouden met gevaarlijke, slecht
gecoördineerde, verkeerd getimede of voldoende doordachte handelingen of gedragingen
waartoe de activiteit uitlokt of die daarin besloten liggen.
Belangrijke criteria:
- Is sport- en spelsituatie beëindigd, of nog niet?
o Eindsignaal betekent niet meteen einde van sport- en spelsituatie. Een korte tijd
daarna kunnen de verwachtingen die partijen over en weer van elkaar mochten
hebben nog steeds door het spel zijn beïnvloed (Bottefeart)
o Dat een wedstrijd formeel is beëindigd, is niet beslissend.
- Er is een verschil tussen deelnemers spelsituatie en toeschouwers!
o Niet vereist is dat je direct met elkaar spelhandelingen verricht. Je bent dan niet
meteen ‘toeschouwer’
o Aan aannemen van sport- en spelsituatie staat ook niet in de weg dat iemand geen
‘actieve deelnemer’ is aan het spel.
- Is er sprake van een overtreding van de spelregels?
o Wat over en weer valt te verwachten, hangt af van de spelregels.
o Het maakt niet uit of het gaat om een training
Deelnorm: Zuiver nalaten (Nr. 23.1)
Zuiver nalaten:
- Aansprakelijk voor een gevaarlijke toestand die hijzelf niet in het leven heeft geroepen of
- Aansprakelijk voor door een derde gepleegde onrechtmatige daad
Het gaat om een subjectief gevaar bewustzijn Niet: je had het moeten weten. Maar: het moet
zijn doorgedrongen. ‘’Gevaarbewustzijn’’ (struikelende broodbezorger)
- Wat ook meeweegt is bijzondere relatieve met een zaak/terrein/slachtoffer. Ook of een
‘’doen’’ makkelijk is.
Altijd onderscheid maken of gevaar zelf is gecreëerd of niet!
Bij een ‘dagje uit’ extra zorgvuldigheid geboden. Mensen kijken dan niet uit of gevaar op de loer
ligt.
Deelnorm: terreinbeheer/gevaarlijke toestand
Wanneer er sprake is van een gevaarlijke toestand die je zelf niet hebt gecreëerd, maar je zou er
wel voor moeten waarschuwen.
Gevaarzetting wegens onveilig voetbalveld in Curaçaose gevangenis:
- Vloer glad en nat, maar lieten gedetineerden toch voetballen
- Geen rekening gehouden met waarschijnlijke onoplettendheid en onvoorzichtigheid van
de gedetineerden
- Er waren effectieve voorzorgsmaatregelen beschikbaar (zonder hoge kosten)
- Conclusie: wel sprake van gevaarzetting!
Jetblast-arrest.
Ongelukkige samenloop van omstandigheden (OSVO) (nr. 24.3)
Soms wordt aansprakelijkheid afgewezen, omdat geen sprake was van onrechtmatig gedrag, maar
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller rechten050. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.42. You're not tied to anything after your purchase.
