Deze samenvatting is bruikbaar voor (eerstejaars)studenten Sociaal Werk aan de Sociale School te Heverlee (Leuven). Het document bestaat uit 4 thema's: Individualiteit Agency, Vrijheid, Identiteit, Solidariteit. De leerstof komt vanuit de hoorcolleges en de bijhorende PowerPoints. Lector: B. Gjon...
FILOSOFIE
THEMA 1 – INDIVIDUALITEIT EN AGENCY
HOORCOLLEGE
De (on)afhankelijkheid van het subject
Het onafhankelijke subject
o Descartes
o Individualisme
o Liberalisme/POMO/alledaagse visies
De afhankelijkheid van het subject
o T.a.v. zichzelf (contingentie van zichzelf)
o T.a.v. anderen (sociaal zelf)
o T.a.v. de planeet (contingentie buiten zichzelf)
chancefactoren
1. Het onafhankelijk subject
= iedereen wordt onafhankelijk gezien
Subject = jezelf: dat wat onder alle veranderingen hetzelfde blijft (letterlijk: het onderliggende)
“I never can catch myself a any time without a perception and never can observe anything but the
perception” D. Hume
Wie ben ik? -> subject
Vandaag vanzelfsprekendheid van het onafhankelijk subject:
-> Wie kiest er wat je vanmiddag eet? Waarom luister jij naar jouw muziek? Waar heb jij die
studentenjob aangenomen?
We veranderen voortdurend a.d.h.v. gebeurtenissen die we in ons leven meemaken
We leven in een keuzesamenleving: school, carrière, partner…
= uitzonderlijk in de geschiedenis!
Beeld: we maken een afweging van vele argumenten en nemen een beslissing die afweging en
beslissing zijn wijzelf. Te veel leunen op anderen = zwakte! (opvoeding, hechtenis…)
1.1 Het subject bij Descartes
René Descartes (1596-1650) = vader van de moderne filosofie
Breuk :
o Zelf nadenken, meer kritischer en zelfstandiger nadenken (fundamenten late Verlichting)
-> vroeger mocht waarheid niet in twijfel getrokken worden
o Geloof/traditie niet het fundament om van te vertrekken in het denken
-> wel het geval voor Descartes
Wetenschappen ontwikkeld zich (eerst groot belang aan traditie en gewoonte) (>< filosofie)
o Methode: vertrekken van zekerheden (bv. axioma’s in de wiskunde)
Twijfelexperiment
Zoektocht naar zekerheden eerst aan zoveel mogelijk twijfelen:
Traditionele kennis, zintuigelijke kennis, inhoud ideeën, God…
Cogito ergo sum (ik denk, dus besta ik)
, (idée claire et distincte)
Individualiteit
Rationalisme
Antropocentrisme (de mens = ‘maitre et possesseur de la nature), t.a.v. God en de wereld
Subject – object (= wat het subject waarneemt): de wereld staat buiten ons (‘objectieve
positieve wetenschappen’) -> verschillende perspectieven over de waarheid
>< Wp’ers hebben elk hun bril, ook SW’ers: je moet niet objectief leren kijken
1.2 Individualiteit/Individualisme
Centrale vraag: Wie ben ik?
er bestaat een ‘ik’ dat de wereld gaat ontdekken
Neutrale betekenis: individu staat eerst en vooral op zichzelf, sociale relaties komen ‘daarna’
>< waardengeladen betekenis: individualist/egoïst: geen rekening houden met een ander,
steeds (of overwegend) kiezen voor eigenbelang
‘Ik denk, dus ben ik’ (alleen op de wereld: dat geeft echte waarheid, want Descartes
betwijfelde ook de traditie -> ‘men heeft anderen niet nodig’)
Ook in alledaags beeld: ‘denk er nog maar eens goed over na, zonder je maar even af’
Leidt tot universalisme: denken maakt zich los van eigen cultuur en historische bepaaldheid,
en zou zo voor iedereen tot hetzelfde resultaat moeten leiden
(traditie/geloof/cultuur wordt achter zich gelaten)
1.3 Gevolgen individualisme
Positief: individualisme = basis van:
o Verlichting*: vrijheid van meningsuiting, zelf kiezen
-> ‘sapere aude’ (durf te denken/ Kant: “Aufklärung ist der Ausgang des Menschen
aus seiner selbsverschuldeten Unmünigkeit”
o Mensenrechten
*de rede (feiten) (= wetenschap) en het filosoferen bevorderen
Negatief:
o Basis van kolonisatie als ‘beschavings’verhaal: andere volkeren moesten de stap nog
zetten die de Europeanen al gezet hadden -> loskomen van tradities (Universalisme)
-> achter kolonisatie zat meer: o.a. Christelijk messianisme (geloof verspreiden) en
materiele plundering
o In twijfel trekken van traditie, gewoonte, afhankelijkheid van het individu
-> actuele heropleving conservatisme (traditie/gewoonte is van belang): weg was
voorbereid
1.4 Het onafhankelijk individu ten top
enorm populair!
Enorme ontwikkeling door zich los te maken van verstikkende tradities
-> begrijp waar het vandaan komt toont belang en relevantie
Ontwikkeling op vlak van vele wetenschappen en economie
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lusom. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.25. You're not tied to anything after your purchase.
