Dit zijn mijn aantekeningen van de hoorcolleges die bij het vak Historisch Onderzoek IV: Bronnen horen. De aantekeningen van hoorcollege 6 over digitale bronnen zijn geschreven in het Engels maar voor de rest zijn de aantekeningen in het Nederlands
Historisch Onderzoek IV:
Bronnen
April - Juni 2021
Rijks Universiteit Groningen
Emma Tholen
1
, Emma Tholen
Inhoudsopgave
Hoorcollege 1: inleiding en schriftelijke bronnen --------------------------------------5
Wat is een bron? --------------------------------------------------------------------------------------------5
Primaire en secundaire bronnen --------------------------------------------------------------------------5
Bronnen en literatuur --------------------------------------------------------------------------------------5
Typologie van bronnen-------------------------------------------------------------------------------------5
Tekstuele bronnen --------------------------------------------------------------------------------------5
Visuele bronnen -----------------------------------------------------------------------------------------6
Materiële bronnen --------------------------------------------------------------------------------------7
Auditieve bronnen --------------------------------------------------------------------------------------7
Digitale bronnen ----------------------------------------------------------------------------------------7
Bronnenkritiek----------------------------------------------------------------------------------------------8
Hulpwetenschappen ---------------------------------------------------------------------------------------9
Omgaan met 'Big Data'-------------------------------------------------------------------------------------9
Hoorcollege 2: Historische bronnenkritiek --------------------------------------------10
Inleiding ----------------------------------------------------------------------------------------------------10
Korte geschiedenis van de historische bronnenkritiek ------------------------------------------------10
Wat is bronnenkritiek (broncommentaar of brondiagnose)? ----------------------------------------12
1. Morfologische diagnose --------------------------------------------------------------------------12
2. Contextuele diagnose -----------------------------------------------------------------------------13
3. Inhoudelijke diagnose ----------------------------------------------------------------------------13
4. Methodologische diagnose -----------------------------------------------------------------------14
Hoe komen diagnoses samen? Voorbeeld: Anne Frank ------------------------------------------14
Internet en bronnenkritiek -------------------------------------------------------------------------------15
Fraude met bronnen door historici ----------------------------------------------------------------------15
Conclusie ---------------------------------------------------------------------------------------------------15
Hoorcollege 3: Audio- & visuele bronnen -----------------------------------------------16
Visuele bronnen -------------------------------------------------------------------------------------------16
Bronnenkritiek -----------------------------------------------------------------------------------------17
Visuele cultuur -----------------------------------------------------------------------------------------18
Objectiviteit --------------------------------------------------------------------------------------------18
Representatie (Sturken) ------------------------------------------------------------------------------20
Betekenis & Agency ------------------------------------------------------------------------------------21
Visuele bronnen: waar moet je alert op zijn -------------------------------------------------------21
Auditieve bronnen ----------------------------------------------------------------------------------------22
Oral history --------------------------------------------------------------------------------------------22
2
, Emma Tholen
Muziek als historische bron --------------------------------------------------------------------------22
Hoorcollege 4: Seriële bronnen en kwantitatieve analyse --------------------------23
Schema seriële en kwantitatieve bronnen --------------------------------------------------------------24
2 tradities uit de geschiedschrijving --------------------------------------------------------------------25
Annales-school -----------------------------------------------------------------------------------------25
New Economic History -------------------------------------------------------------------------------25
Wat is een seriële bron? ----------------------------------------------------------------------------------27
Wat zijn kwantitatieve bronnen? ------------------------------------------------------------------------28
Hoe kwalitatieve bronnen kwantitatief te maken? -----------------------------------------------30
Sterftecijfer in Nederland --------------------------------------------------------------------------------30
Volkstellingen ---------------------------------------------------------------------------------------------32
Prijs- en productiereeksen -------------------------------------------------------------------------------33
Sociale boekhouding --------------------------------------------------------------------------------------34
Maatschappij van Weldadigheid --------------------------------------------------------------------34
Seriële en kwantitatieve analyse en mentaliteitsgeschiedenis ---------------------------------------35
Family history ---------------------------------------------------------------------------------------------36
Bronnen voor levenslopen ---------------------------------------------------------------------------36
De krant als seriële bron----------------------------------------------------------------------------------37
Introductie van de Ngram viewer van Google ----------------------------------------------------37
Seriële en kwantitatieve bronnen in het digitale tijdperk---------------------------------------------39
Hoorcollege 5: Materiële Bronnen --------------------------------------------------------40
Materiële bronnen ----------------------------------------------------------------------------------------40
Historiografie -----------------------------------------------------------------------------------------40
'History from things -----------------------------------------------------------------------------------41
'History of things' --------------------------------------------------------------------------------------41
'History and things' -----------------------------------------------------------------------------------44
Museum ----------------------------------------------------------------------------------------------------45
Wunderkammer ---------------------------------------------------------------------------------------45
Materiële cultuur: materialiteit en schriftelijke bronnen ---------------------------------------------46
Conclusie ---------------------------------------------------------------------------------------------------47
Hoorcollege 6: Digital sources and tools ------------------------------------------------48
Introduction -----------------------------------------------------------------------------------------------48
Sources on the internet -----------------------------------------------------------------------------------48
A -very- brief history of digital humanities --------------------------------------------------------48
"Big Data" ----------------------------------------------------------------------------------------------49
An artifical divide? Or not? ------------------------------------------------------------------------------49
3
, Emma Tholen
Source criticism -------------------------------------------------------------------------------------------50
Example 1: Google books N-gram viewer----------------------------------------------------------50
Example 2: Archive.org ------------------------------------------------------------------------------52
Gallica (de remmende voorsprong) -----------------------------------------------------------------52
Newspapers on the internet ------------------------------------------------------------------------------52
A brief history of digital newspapers ---------------------------------------------------------------52
Delpher (www.delpher.nl) ---------------------------------------------------------------------------53
Searching and finding ------------------------------------------------------------------------------------54
Tools --------------------------------------------------------------------------------------------------------55
Further reading--------------------------------------------------------------------------------------------56
Hoorcollege 7: Bewaarders en bewaarplaatsen van historische bronnen ------57
Inleiding ----------------------------------------------------------------------------------------------------57
Openbaarheid & privacy -----------------------------------------------------------------------------57
Belang van de bewaringstoestand voor bronkritiek ---------------------------------------------------57
Archief ------------------------------------------------------------------------------------------------------57
Korte geschiedenis ------------------------------------------------------------------------------------58
Bewaren van bronnen ------------------------------------------------------------------------------------58
Waar worden bronnen bewaard? ------------------------------------------------------------------58
Welke belangrijke archiefinstellingen zijn er? -----------------------------------------------------58
Verschillen tussen overheidsarchieven en particuliere archieven ------------------------------59
Internet -------------------------------------------------------------------------------------------------59
Voorbeeld particulier archief: IISG -----------------------------------------------------------------59
Voorbeeld particulier archief: De archieven van het Vaticaan ----------------------------------59
Voorbeeld: dagboeken --------------------------------------------------------------------------------60
Persoonlijke archieven -------------------------------------------------------------------------------60
Rechten van een archiefgebruiker ----------------------------------------------------------------------60
Raadpleging -------------------------------------------------------------------------------------------60
Wie bepaalt wat wel en niet bewaard wordt?-----------------------------------------------------------61
Openbaarheid en privacy ---------------------------------------------------------------------------------61
Beroepsethiek historici -------------------------------------------------------------------------------62
Archieven en macht ---------------------------------------------------------------------------------------62
Stiltes in het archief -----------------------------------------------------------------------------------62
Hoofdpunten ----------------------------------------------------------------------------------------------63
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller EmmaTholen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.95. You're not tied to anything after your purchase.
