JEUGDCRIMINOLOGIE
HC2: EEN HISTORISCH PERSPECTIEF P27
TWEE GROTE VERSCHUIVINGEN VANUIT HISTORISCH PERSPECTIEF VAN MODERNE
JEUGDDELINQUENT:
• Hinderlijk, onaangepast gedrag, ‘straatschenderij’ en vechten werden minder
gecriminaliseerd
o Oude cultuur was een gewelddadige cultuur
o Geweld kwam veel in het straat beeld
o Kinderen en jongeren werden veel betrokken bij geweld
o Aangemoedigd door het leger ‘vader land beschermen’
o Mensen lossen veel onder elkaar op
o à De staat had een minder belangrijke rol
• Prominentere rol overheid en karakter van overheidbemoeienis met jeugdcriminaliteit
veranderd
o Overheid en politie komen meer in beeld om problemen op te lossen
o Tot begin 20ste eeuw kwam minderjarige voor in de gewone rechtbank
o Kleine misdadiger
o Normale sancties voor minderjarige
BELANGRIJKE VERANDERINGEN ROND 1900:
• Kinderbeschermingswet van 1912
• Minder straf à meer opvoeding in beeld
o “opvoeding in plaats van straf”
• Kinderen beschermen tegen maatschappelijke gevaren
• Maatschappij beschermen tegen gevaarlijke kinderen
• In België te letterlijk:
o Straffen van minderjarige werd taboe
o Heropvoeden i.p.v. straffen
2. KINDERARBEID
• Werkende kinderen in 19e eeuw = normaal
• Kinderarbeid stijgt in 19e eeuw
o Ondanks toenemend onderwijsaanbod
• Door officiële enquêtes:
o Jonge kinderen werkdagen van 12u
o In fabriek, werkplaats, landbouw en huishouden
• Burgerij trekt aan alarm bel
• Vrees voor gezonde en ontwikkelde jeugd
2.1 WETGEVEND KADER KINDERARBEID
• Nederland (1874), eerste Nederlandse kinderwetje
• à In dienst hebben kinderen onder 12j verboden (uitzondering huiselijke arbeid en in veld)
• België: dezelfde ontwikkeling vastgesteld:
o Vanaf jaren 1880 à eerste wetten op kinderarbeid
o Eerste wetsontwerp op de kinderbescherming werd ingediend in 1889
1
,Jeugdcriminologie 2020-2021 Mart Gerits
3. SOCIALE ENQUÊTES: FUNCTIE EN BELANGRIJKSTE HISTORISCHE BEVINDINGEN
• Goed beeld vormen van omstandigheden
• Belangrijke neven functie:
o Belangrijke rol in notie die burgerij vormde van criminaliteit
§ Onder de jeugd
o Brengen levensomstandigheden, gewoonten en zeden van negentiende-eeuwse
proletariaat in beeld
o Armoede zwaar bij arbeiders gezinnen
o Zorgt voor morele paniek
3.1 VERANDERENDE PERCEPTIE VAN HET CRIMINALITEITSVRAAGSTUK
• Kijk op criminaliteit samengevat in slagzin:
• Classes laborieuses – classes dangereuses
• Slecht gedrag à kijken naar leef milieu
• Belang van de enquêtes = ‘slechte’ milieu introduceerden in verklaringen van delinquent
gedrag van minderjarigen
• Burgerij wijst stedelijke, proletarische en arme jeugd als maatschappelijk probleem en bron
van gevaar aan
• Eerste helft van 19e à jeugdcriminaliteit = apart en brandend sociaal vraagstuk ontdekken
en geproblematiseerd
• Jeugdcriminaliteit = maatschappelijk probleem
• Eerste helft 19e, aparte justitiële en sociaal politieke aandacht ontstaat voor de criminaliteit
van minderjarigen en groeit uit tot onderwerp dat een deel van politieke agenda bepaald
• Publicatie statistieken, toenemend aantal delicten gepleegd door jongeren werd geteld en in
beeld gebracht
4. JEUGDGEVANGENISSEN
• Slechte reputatie
• Minderjarigen bij gebrek aan fatsoenlijke opvang, vrijgesproken à schrik voor in slechter
milieu terecht te komen
• Verlichte burgerij zorgen over: kinderen die wet overtreden worden opgesloten te midden
van het uitschot van de maatschappij
• Gevangenis moest dienen om van jeugd weer goede burgers te maken
• Eerste aparte jeugdgevangeniskwartier in 1832 in België (1833 in NL)
• Mogelijkheid om ideaal te realiseren en opgelegde straffen effectief en specifiek gericht op
deze doelgroep uit te voeren
• Aandacht voor hervorming en correctie concentreert op jeugd en ellendige
gezinsomstandigheden van armen die van platteland naar grote steden trekken op zoek naar
werk en een betere toekomst
• Merkwaardig:
o Gerechtelijke statistieken van 19e leveren het globale beeld van een stijgende
jeugdcriminaliteit
o Nadere bestudering van deze statistieken op regionaal niveau – provincie Antwerpen
– leert echter dat de algemene trend van stijgende jeugdcriminaliteit verre van
eenduidig was
2
, Jeugdcriminologie 2020-2021 Mart Gerits
4.1 MERKWAARDIGE STIJGING STATISTIEKEN
Zoals gezegd concentreerde de aandacht voor hervorming en correctie zich vooral op de jeugd en de
ellendige gezinsomstandigheden van de armen die van het platteland naar de grote steden waren
getrokken op zoek naar werk en een betere toekomst.
Nu doet zich echter iets merkwaardigs voor. De gerechtelijke statistieken van de 19e eeuw leveren
het globale beeld van een stijgende jeugdcriminaliteit. Nadere bestudering van deze statistieken op
regionaal niveau – provincie Antwerpen – leert echter dat de algemene trend van stijgende
jeugdcriminaliteit verre van eenduidig was.
5. DUIDING JEUGDCRIMINALITEIT
5.1 EERSTE HELFT 19E EEUW
De geregistreerde criminaliteit onder minderjarigen bleek in de eerste helft van de 19e eeuw nog
helemaal geen typisch stadskarakter te hebben. Zij droeg eerder een kenmerkend ruraal karakter.
Het ging overwegend om delicten die pasten in een landelijke omgeving:
• Diefstal van (sprokkel)hout
• Het illegaal steken van turf
• Het hoeden van geiten op andermans grond
• Het rapen van vruchten of granen voor de oogst
Deze delicten waren typisch voor de 19e-eeuwse plattelandsjeugd in een context van
industrialisering en proletarisering
Uit de door Christiaens geanalyseerde correctionele vonnissen in de provincie Antwerpen blijkt dat
de geregistreerde ‘jeugdcriminaliteit’ in de eerste helft van de 19e eeuw niet in de grote stad maar
vooral op het platteland gesitueerd moet worden.
De proletarisering van de Antwerpse bevolking verhoogde kennelijk de sociale en economische druk
op de verschillende overlevingsstrategieën, waaronder het sprokkelen van hout of het gebruiken van
de gemene (gemeenschap)gronden gerekend kunnen worden. (Gezien de vroege stedelijke
ontwikkeling van Antwerpen vermoeden we dat eenzelfde beeld zal ontstaan bij onderzoek van
vonnissen in andere steden, zowel in België als Nederland, maar hier is verder onderzoek vereist.)
5.2 TWEEDE HELFT 19E EEUW
In de tweede helft van de 19e eeuw volgde echter onmiskenbaar een beweging richting stedelijke
vermogenscriminaliteit. Na 1860 verschoof de correctionele aandacht van de houtdieven op het
platteland naar de Antwerpse stadsboefjes, en steeg de geregistreerde stedelijke (jeugd)criminaliteit
spectaculair.
Sindsdien was het ook de stedelijke vermogensdelinquentie – diefstal en beroving – die het profiel
van de minderjarige dader ging bepalen. Er vindt aldus een langetermijnverschuiving plaats in de
aard en plaats van vervolgde jeugdcriminaliteit tussen 1830 en 1890 (Christiaens, 1999). Eind 19e
eeuw komt het accent geheel te liggen op de jeugd in de grote stad.
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller martgerits. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.38. You're not tied to anything after your purchase.