Summary
Samenvatting Rechtsfilosofie
- Course
- Institution
- Book
Uitgebreide en volledige samenvatting van het vak Rechtsfilosofie
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
inge-burger
Reviews received
Content preview
Samenvatting RechtsfilosofieWat is een staat? Hoe richten we die in?
Thomas Hobbes (1588-1679)
Context: godsdienst- en burgeroorlogen in Engeland waardoor er een tijd van angst is. Daarnaast
is er een onduidelijke bevoegdheidsverdeling tussen vorst en parlement.
Mensbeeld: pessimistisch de mens is voor de mens een wolf mensen zijn gelijkwaardig aan
elkaar, maar er heerst altijd een survival of the fittest een permanente competitie, heerszucht,
eerzucht en wantrouwen.
Natuurtoestand: pessimistisch oorlog van allen tegen allen.
Doel sociaal contract: vrede & veiligheid.
o Een bestaanszekerheid krijgen, bescherming tegen elkaar.
o Ordening samenleving.
Sociaal contract: overdracht van alle natuurlijke vrijheden aan een absolute soeverein (=
Leviathan).
o Absolute macht Leviathan; geen machtenscheiding; legitimiteit ontleend aan doel vrede
& veiligheid.
We willen dat allemaal omdat we veilig willen zijn en in vrede willen leven. Dat
kunnen we niet uit onszelf dus de prijs die we moeten betalen is hoog.
o De soeverein zelf is geen contractspartij en kan niet aan het sociaal contract worden
gebonden.
Op basis van voorwaardelijkheid is een staat niet mogelijk. Het volk moet de
vorst gehoorzamen; ze kunnen zich niet verzetten.
Als de vorst zijn taak (zorgen voor vrede & veiligheid) niet goed uitvoert, ontstaat
een burgeroorlog waarbij de vorst feitelijk zijn macht verliest en een nieuwe
Leviathan wordt gezocht.
o Uitzondering is het recht op zelfbehoud individueel verzetten
o Extreem utilistisch het doel heiligt de middelen. Een individu mag worden opgeofferd
voor het grotere geheel.
= het maximale nut voor eenieder
Politieke theorie: absolutisme, rule of man
o Onbegrensde, ongedeelde en absolute macht
o De vorst heeft zijn almacht verkregen o.g.v. vrijwillige instemming van burgers.
Grondrechtenbescherming: overdracht van alle natuurlijke vrijheden/grondrechten, behalve het
individuele recht op zelfbehoud.
o Het recht op zelfbehoud is het startpunt van Hobbes’ theorie dus kan niet worden
aangetast. Het lijkt op noodweer.
o Bij Hobbes’ theorie heb je geen grondrechten de vorst bepaalt alles, dus ook de
godsdienst (theocratie). Er is geen kiesrecht, er zijn geen propertyrights, geen politieke
partijen. De soeverein bepaalt alles.
o Je kunt ook niet feitelijk grondrechten hebben, omdat een botsing tussen grondrechten
zorgt voor wanorde en oorlog.
De staat ordent de samenleving.
Pactum subjectionis: vanuit zijn pessimistisch mensbeeld is vreedzaam samenleven uitgesloten.
Daardoor hebben wij een zwaardmacht nodig.
1
, Actualiteit Hobbes:
o Staatssoevereiniteit
o Na een burgeroorlog: alles is beter dan chaos
o Terrorismebestrijding
o Botsing tussen privacy en veiligheid
John Locke (1632-1704)
Context: absolutisme vorst pikte de middelen af van de middenklasse om zijn oorlogen te
voeren. Locke wilde het absolutistische overheidsgezag begrenzen.
Mensbeeld: gematigd optimistisch: de meesten zijn tot samenwerking geneigd
Natuurtoestand: tamelijk rooskleurig niet de oorlog van allen tegen allen, maar er is wel een
probleem omdat er geen organisatie is in de samenleving een kwetsbare vrede door het
ontbreken van positief recht, uitvoerende macht en rechterlijke macht.
o Er is dus geen machtenscheiding
o Enige natuurwet: ieder mens heeft recht op property, maar je moet dat ook aan andere
mensen gunnen.
= wederkerigheid
Doel sociaal contract: veiligheid, vrede, algemeen belang én effectieve bescherming van de
natuurlijke, voorstatelijke en onvervreemdbare rechten van de mens.
o Life, Liberty en Estate Property
Dit zijn grondrechten die je bij je geboorte al hebt, voordat er een staat is. Deze
rechten zijn niet over te dragen, niet af te pakken, niet in te perken. Ook niet
door jezelf.
o Effectieve bescherming van grondrechten door overheid.
Sociaal contract: er worden twee bevoegdheden overgedragen aan de overheid waardoor
property effectief kan worden beschermd.
o Recht op zelfbehoud geven we aan wetgevende macht (parlement)
o Recht tot straffen geven we aan de uitvoerende macht (vorst) t.b.v. de veiligheid. De
vorst kan die straffen ook uitvoeren.
Constitutionele monarchie: vorst is ook gebonden aan de wetten die het
parlement uitvaardigt.
o Locke beschouwt de staat als een menselijke constructie die een bepaalde functie moet
vervullen het respecteren en beschermen van grondrechten.
Property wordt dus niet ingeleverd, maar de zorg voor property
o De belangrijkste macht is het parlement, omdat zij de wetten maakt sovereignty of
parliament
o Het sociaal contract is een voorwaardelijk contract tussen het volk en de overheid als
de overheid property schendt, dan is collectief verzet mogelijk.
Verschil met Hobbes!
De overheid is er voor ons.
Politieke theorie: rule of law, constitutionele monarchie met machtenscheiding, liberale
rechtstaat, klassiek liberalisme
o Checks and balances overheidsmacht is begrensd en gedeeld
o Liberale rechtsstaat: respect voor elkaars vrijheden. De basis is bescherming van
vrijheden van burgers waardoor er een beperkte overheidsmacht is.
Grondrechtenbescherming: Life, Liberty, Estate = Property
Pactum unionis en pactum subjectionis
o De meeste mensen kunnen vreedzaam met elkaar samenleven, maar er is wel een vorm
van onderwerping aan een hogere instantie (de wetgevende en uitvoerende macht).
2
, Actualiteitswaarde Locke:
o Grondrechtenbescherming
o Rechtsstaat
o Dienstbare overheid
Jean-Jacques Rousseau (1712-1778)
Context: vooravond Franse Revolutie, nadagen ancien régime, klassenscheiding.
Rousseau op zoek naar
1. een morele en egalitaire staat; een staat die gebaseerd is op de norm van gelijkheid van
burgers
2. gericht op het algemeen belang; de algemene wil. De politiek moet in het teken staan van
het algemeen belang
3. waarin de kloof tussen politiek & burger is opgeheven. Dit doet hij door het volk te laten
regeren over het volk. Er is dan geen kloof meer. Er is geen externe instantie meer.
Mensbeeld: heel optimistisch, de edele wilde.
o De mens is van nature goed, maar is vervreemd geraakt door de cultuur. De mens wordt
vrij geboren, maar overal bevindt hij zich in ketenen.
Natuurtoestand: paradijselijk, maar onmogelijk om daar te blijven door:
o Introductie privébezit ongelijkheid en hebzucht
o T.b.v. ware menswording
o Om voorwaardelijk mens te worden moeten we in een samenleving gaan leven. Derhalve
gaan wij ons onderwerpen aan een soeverein, ons redelijke zelf.
De redelijke mens is zijn uitgangspunt.
Doel sociaal contract: zelfwetgeving en vrijheid in de algemene wil via zelfwetgeving.
o Het volk heerst over het volk het volk blijft soeverein
o Subject en object zijn dus hetzelfde.
Sociaal contract: overdracht van alle natuurlijke vrijheden aan de Volonté Générale
o Kenmerken van de algemene wil:
De algemene wil is niet gelijk aan de wil van allen (Volonté de Tous);
Het is geen meerderheid. De algemene wil is een norm
De algemene wil is datgene wat een redelijk denkend wezen zou moeten
willen als hij het algemeen belang voor ogen zou houden.
Kan niet worden gebonden door bijv. constitutie;
Is onvervreemdbaar;
Je kan het niet overdragen aan de EU bijv.
Is ondeelbaar;
Machtenscheiding past niet in dit model.
Is altijd op het juiste gericht en kan niet dwalen.
Iemand die zich niet aan de algemene wil houdt, kan worden gedwongen
of zelfs gestraft.
Je geeft niet per se je vrijheden op; die komen tot uitdrukking in de
algemene wil
Politieke theorie: democratie en totalitair
o Democratie: het volk regeert zichzelf.
Er is geen machtenscheiding, omdat het volk alles doet.
Het volk is de Leviathan geworden.
o Totalitair: er is geen ruimte voor individueel je eigen weg kiezen. Je wordt gedwongen
om de algemene wil te volgen.
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller inge-burger. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.67. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now