Pedagogiek is de studie van de manier waarop volwassenen kinderen grootbrengen en
opvoeden. Iedereen is ooit (anders) opgevoed, door wie dan ook. Deze opvoeding heeft een
enorme impact op onder andere onze identiteitsontwikkeling.
Pedagogiek richt zich ook op de ontwikkelingsfasen van kinderen, en de relatie tussen kind
en omgeving. Deze omgeving bestaat uit familie, school, omgeving, media, enzovoort. Bij
pedagogiek gaat het over het algemeen om het handelen, het opvoeden in actieve zin.
In de opvoeding wordt een basis gelegd om als individu en onderdeel van de maatschappij
het levenspad voort te zetten naar de volwassenheid. Opvoeders zullen proberen het kind
zelfstandigheid, onafhankelijkheid en verantwoordelijkheid aan te leren, zodat het kind zich
binnen deze maatschappij staande kan houden.
Opvoeding beïnvloedt bijvoorbeeld:
- De keuzes die we als persoon maken, weloverwogen of juist impulsief;
- Waarden en normen die eigen worden gemaakt;
- De manier waarop we reageren, vanuit een positieve of een negatieve gedachtegang;
- Ons zelfbeeld, hoe we naar ons zelf kijken, of we tevreden zijn met wat we zien, met
wat we zijn, of juist niet.
Het mag duidelijk zijn: opvoeding is van essentieel belang voor degene die wordt opgevoed.
Vader of moeder worden, opvoerder zijn van een kind, betekent niet dat iemand een
geboren opvoeder is.
Opvoeden moet u leren: het is een leerproces dat jaren duurt en waarbij u meegroeit met
een kind. Wanneer opvoeden niet vanzelf gaat, of wanneer er (communicatie)problemen
tussen de opvoeder en het kind ontstaan, kan er externe hulp worden ingeschakeld.
,1.2 Pedagogiek en opvoeding
Pedagogiek is afgeleid van het Griekse woord paidagoogia, dat letterlijk ‘kinderleiding’
betekent. Pedagogiek is dus de wetenschap die zich onder andere richt op de invloed die
opvoeding in zijn totaliteit heeft op de ontwikkeling van kinderen. Naast de opvoeding
bestudeert de pedagogiek tevens de relatie tussen het kind en zijn omgeving, zoals: school,
familie, vriendjes en vriendinnetjes en media.
Binnen de pedagogiek zijn enkele specialisaties te onderscheiden:
- Sociale pedagogiek
Deze richt zich voornamelijk op de maatschappelijke voorwaarden van opvoeding; te
denken valt hierbij aan leerlingbegeleiding, opvang van weggelopen jongeren en
dergelijke.
- Onderwijspedagogiek
Deze houdt zich bezig met het kritisch kijken naar de tendensen binnen het
onderwijs.
- Klinische pedagogiek
Deze tak van de pedagogiek tracht inzicht te verschaffen in het gedrag van mensen,
kijkend naar de eigen mogelijkheden, hun relatie met anderen en
toekomst/verleden.
- Gezinspedagogiek
Deze kijkt naar het effect van opvoeding bij jonge kinderen in de brede zin van het
woord.
- Theoretische pedagogiek
Deze gaat over de samenhang tussen opvoeden en leren, weten en geweten.
- Forensische pedagogiek
Deze richt zich op voorkoming, aanpak en behandeling van crimineel of
grensoverschrijdend gedrag bij jeugdigen.
- Historische pedagogiek
Deze bestudeert vroegere pedagogen en hun visie over opvoeding.
- Orthopedagogiek
Deze richt zich op het grootbrengen van kinderen met een handicap of
ontwikkelingsstoornis.
- Mediapedagogiek
Deze bestudeert de impact van nieuwe media op opvoeding.
, 1.2.1 Opvoeding
Zodra een baby is geboren, ontstaat er een natuurlijke band tussen de ouders en het kindje.
De band tussen moeder en baby is al ontstaan tijdens de zwangerschap, zo heeft onderzoek
uitgewezen. Een baby die tijdens de zwangerschap regelmatig de stem van zijn vader en
moeder hoort, zal deze na de geboorte herkennen. Vanuit deze natuurlijke band zal een
ouder de behoefte voelen om een baby te koesteren, lief te hebben en te voeden.
Opvoeding is een relationeel proces, doordat de baby zich van nature op zijn verzorgers
richt. Hierdoor ontstaat een relatie, waarbij opvoeding tot stand zal komen.
Omdat ieder mens, groot én klein, deel uitmaakt van een groep, kunnen we ook stellen dat
opvoeding naast het relationele aspect ook een sociaal aspect heeft. Binnen deze sociale
groep worden vaste regels, waarden en normen gehanteerd. Het is duidelijk hoe bepaalde
rollen zijn verdeeld en hoe men zich zou moeten gedragen. Hoe kleiner de sociale groep, hoe
vaster de regels en gedragingen. In kleinere sociale groepen is er tevens meer sprake van
groepsopvoeding. Wanneer het sociale verband breder en meer divers wordt, is de sociale
groep opener. Hierdoor wordt van de ouders een individuele verantwoordelijkheid
verwacht, waarbij ze zélf verantwoordelijkheid voor hun keuze dragen, in plaats van een
groepsverantwoordelijkheid.
De opvoeder die instaat voor de opvoeding van een opvoedeling kan eigenlijk, al is het maar
op bepaalde punten, meer dan de opvoedeling. Een mama leert haar peuter met een vorkje
eten, mama kan dit al. We spreken dus van een asymmetrische relatie omdat deze relatie
berust op gelijkheid.
Opvoeden heeft een bepaald doel voor ogen. Welke opvoedingsdoelen er worden
nagestreefd, hangt van meerdere factoren af. Bij veel ouders bepaalt de levensovertuiging
het opvoedingsdoel. Als u als ouder beleefdheid, eerlijkheid, enzovoort zelf belangrijk vindt,
dan is de kans heel groot dat dit belangrijke opvoedingsdoelen worden.
Ook de welstand van ouders speelt een belangrijke rol, jammer. Zo worden heel wat
mogelijkheden bij veel kinderen niet gerealiseerd omdat de ouders niet ober de middelen
beschikken om bijvoorbeeld de lessen notenleer, de turnles, en andere nevenactiviteiten te
financieren. Daarnaast speelt ook de plaats waar de opvoeding gebeurt een rol. Kinderen in
ontwikkelingslanden krijgen andere opvoedingsdoelen dan kinderen die in België worden.
Opvoeden heeft als doel iemand iets aan te leren, af te leren, bij te brengen of te doen
veranderen met de bedoeling om in de toekomst een grotere zelfstandigheid te verwerven.
Een kind wil immers geen kind blijven. Om te ‘overleven’ in de maatschappij is een goede
opvoeding vereist, zodat dit kind ‘groot kan worden’. Een goede opvoeder is dus steeds
bezig met zichzelf overbodig maken.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller LauraHilven. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.26. You're not tied to anything after your purchase.