Summary
Toelatingstoets aardrijkskunde samenvatting
- Course
- Institution
- Book
Het is een samenvatting van het gehele boek. Ik heb hierdoor mijn toelatingstoetsen gehaald.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
kimp13
Reviews received
Content preview
Samenvatting aardrijkskunde toelatingstoetsHoofdstuk 1 de aarde
§1 De aarde en het zonnestelsel
De aarde draait in 365 dagen om de zon (jaar). Elk jaar heeft de aarde, bovenop de 365
dagen 6 extra uren nodig om het rondje om de zon te maken. Daarom wordt er om de 4 jaar
een schikkeljaar gehouden en is er in de maand februari een extra dag.
De aarde bestaat uit zeven continenten: Europa, Azië, Afrika, Noord Amerika, Zuid Amerika,
Australië en Antarctica.
Tussen de continenten liggen oceanen. De Stille of Grote oceaan is het grootst. De
ondergelopen delen van de continenten zijn (ondiepe) zeeën.
§2 Geografische coördinaten en tijdzones
De aarde is verdeeld in een noordelijk en zuidelijk halfrond en in een oostelijk en westelijk
halfrond. De grenzen van het assenstelsel liggen bij respectievelijk de evenaar en bij de 0-
meridiaan (Greenwich bij Londen). Amsterdam ligt bijvoorbeeld op ongeveer 52 graden
noorderbreedte en 4,5 oosterlengte.
Lijnen op de globe: lijnen evenwijdig aan de evenaar (parallellen of breedtecirkels) en lijnen
van pool tot pool (meridianen). Je spreekt van verandering in breedte als je van het noorden
naar het zuiden of omgekeerd gaat op de globe. Je spreekt van verandering van lengte als je
van oost naar west of omgekeerd gaat op de globe.
De aarde is verdeeld in 24 tijdzones. Naar het oosten wordt het later. Naar het westen wordt
het vroeger. Naar het noorden of zuiden is er geen tijdverschil tenzij door de ligging van
landsgrenzen andere afspraken zijn gemaakt. In West-Europa wordt bijvoorbeeld 1 Europese
tijd aangehouden.
De evenaar is de nullijn.
,§3 De seizoenen: zomer, herfst, winter en lente
De aardas staat niet recht maar scheef, en bovendien altijd naar dezelfde kant toegekeerd.
Wanneer de aarde om de zon draait. Daardoor ontstaan er seizoenen. Het noordelijk
halfrond staat in juni naar de zon toegekeerd; de dagen zijn langer dan de nachten en de zon
staat hoog aan de hemel: zomer. In december staat het noordelijk halfrond van de zon
afgekeerd; de dagen zijn dan juist korter dan de nachten en de zon staat laag aan de hemel:
winter. Tussen het zomer- en winterseizoen zijn de overgangsseizoenen (herfst en lente).
Op het zuidelijk halfrond zijn de seizoenen tegengesteld ten opzichte van het noordelijk
halfrond.
In de winter moeten schuin invallende zonnestralen een groter oppervlakte verwarmen.
§4 De getijden: vloed en eb
De aarde heeft 1 maan. Die draait in ruim 27 dagen om de aarde, waarbij steeds dezelfde
kant van de maan naar de aarde toegekeerd staat. Het oceaan- en zeewater staat onder
invloed van de aantrekkingskracht van de maan, de zon en een kracht die ontstaat door de
draaiing van de aarde. Het gevolg is dat er op aarde als het ware twee bulten ontstaan waar
het water wordt aangetrokken. Daar is het vloed. Tussen die bulten liggen twee gebieden
waar juist minder water is. Daar is het eb.
In oceanen, zeeën en in zee-inhammen (Biesbosch, Westerschelde en Fjorden) zijn getijden
merkbaar. Per etmaal (24 uur) wordt het twee keer eb en twee keer vloed. Bij inhammen
van ondiepe zeeën is het getijverschil het grootst.
,§5 endogene krachten
Endogene krachten zijn krachten die van binnenuit op de aardkorst werken.
Continentbewegingen
De dunne aardkorst drijft op magma uit de onderliggende mantel. Door de stroming in het
magma bewegen de continenten voortdurend. Waar aardplaten uit elkaar bewegen,
ontstaat nieuwe aardkorst en opent zich een oceaan. Onder water bevindt zich hier een
vulkanische gebergteketen: de oceanische rug. Waar zeebodemkorst en continentkorst naar
elkaar toe bewegen duikt de zeebodem onder de continentkorst (subductie). Hier ontstaat
een enorme diepe zee: een trog. Aan de achterzijde van de trog ontstaan gebergten;
enerzijds door plooiing, en anderzijds doordat zeebodem opsmelt. Uitzet en vervolgens naar
boven beweegt. Aan de oppervlakte aangekomen vormt de lava vulkanen. Waar twee
continentkorsten tegen elkaar botsen, ontstaat plooiingsgebergte.
Stijgende
magama
Aardbevingen, vulkanen en vulkanische verschijnselen
, De beweging van de continenten gaat langs de randen door de wrijving schoksgewijs: een
aardbeving. Daar waar een schok in zee of in een oceaan plaatsvindt, spreken we van een
zeebeving. Water wordt tientallen centimeters ineens omhooggestuwd. Wanneer deze lage
maar brede golf aan land komt, wordt de horizontale energie omgezet in verticale energie
en ontstaat bij de branding een hoge vloedgolf (tsunami). Rondom de Grote Oceaan komen
de meeste aardbevingen en tsunami’s voor (ring of fire).
Langs breuklijnen kunnen vulkanen en/of vulkanische verschijnselen voorkomen:
- Kegelvulkaan: stroperige magma uit de aardkorst. Bijvoorbeeld de Etna.
- Schildvulkanen: vloeibare magma rechtstreeks uit de mantel. Veel te vinden op
Hawaii.
- Hot spot: een vaste gloeiendhete plek in de aardmantel waar voortdurend magma
naar boven komt → vulkanisch eiland. Doordat de zeebodem opschuift, schuift de
vulkaan op, en dooft deze uit. Boven de hotspot ontstaat steeds een nieuwe vulkaan
→ vulkaaneilandenreeks.
Hot spot en de vulkaaneilandenrij op Hawaii
Bij breuklijnen en vulkanen horen vulkanische verschijnselen. Bijvoorbeeld
warmwaterbronnen, geisers, gloeiendhete stoom en zwaveldamp.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller kimp13. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.07. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
56326 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now