Bronnen personen- en familierecht:
De Wet (onder anderen boek 1 BW)
Internationale verdragen (onder anderen EVRM en IVRK)
Jurisprudentie
“kapstokken” in het familierecht:
- Family life
- Juridisch ouderschap
- Huwelijk en geregistreerd partnerschap
- Ouderlijk gezag en voogdij
Artikel 8 EVRM: recht op eerbiediging van privé, familie- en gezinsleven.
1. Een ieder heeft recht op respect voor zijn privé leven, zijn familie- en gezinsleven, zijn
woning en zijn correspondentie.
2. Geen inmenging van enig openbaar gezag is toegestaan in de uitoefening van dit
recht, dan voor zover bij wet is voorzien en in een democratische samenleving
noodzakelijk is in het belang van:
- De nationale veiligheid;
- De openbare veiligheid of het economisch welzijn van het land;
- Het voorkomen van wanordelijkheden en strafbare feiten;
- De bescherming van de gezondheid of de goede zeden of
- Voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen.
Dit artikel heeft volgens art. 93 Gw rechtstreekse werking en volgens art. 94 Gw voorrang
boven nationaal recht in geval van conflict. Het EHRM in Straatsburg houdt toezicht op het
naleven van het EVRM.
Het Marckx arrest gaf de reikwijdte van dit arti kel aan. Het ging om een Belgische
dame die ongehuwd was en een dochter had. Zij vond dat zij ten onrechte werd
gediscrimineerd door de Belgische wetgeving. Volgens de toenmalige Belgische wet
was een ongehuwde moeder (een tegenstelling tot een gehuwde moeder) niet direct
juridisch de moeder van het kind. Ze moest daarvoor eerst het kind erkennen en
adopteren. Hiermee werd ze achtergesteld ten opzichte van kinderen met gehuwde
ouders. Hiermee werd gesti muleerd om mensen eerst te laten trouwen tot ze kinderen
,zouden krijgen. Ze stapte naar het Europees Hof. Die gaf haar gelijk. De wetgeving was
in strijd met art. 8 EVRM. Het Hof stelde dat de wetgeving moet worden
geïnterpreteerd volgens de huidige maatstaven en niet die van het moment dat het
verdrag werd gesloten. Family life heeft niet alleen betrekking op het kerngezin, maar
ook tussen andere verwanten zoals grootouders en kleinkinderen. Door deze uitspraak
moest de wet op dit gebied in vele landen worden aangepast. Dit worden ook de
positi eve verplichti ngen genoemd.
Lid 2 bepaald dat inmenging in family life door de overheid niet is toegestaan, tenzij er
sprake is van een van de opgenoemde situaties. Denk aan ouders die onder curatele zijn
gesteld.
Belangrijke vragen bij artikel 8 EVRM:
1. Is er tussen bepaalde personen sprake van “family life”?
2. Welke consequenties heeft dat dan (wat voor rechten en plichten neemt dat mee)?
Waaruit bestaat family life?
Family life geeft iedereen recht op respect voor zijn familie- en gezinsleven.
Echtgenoten
Moeder en kind (door geboorte)
Juridische vader (door erkenning en huwelijk) en kind
Biologische vader en kind (mits er sprake is van bijkomende omstandigheden!)
Grootouders en kleinkind
Pleegouders en kind
Niet-biologische ouder en kind
Family life kan relevant zijn voor onder anderen het recht op contact, recht op informatie,
gezag, opvoeding, aanspraak op het kind en aanspraak betreffende een geslachtsnaam.
Family life: ouders.
Gehuwde ouders: Bij ouders die gehuwd zijn en samenwonen of de intentie hebben
om snel samen te wonen is er automatisch sprake van een gezinsleven (art. 1:199a
BW). Mensen die niet gehuwd zijn maar een relatie hebben die vergelijkbaar is met
een huwelijk kan eveneens sprake zijn van een gezinsleven conform art. 8 EVRM.
Moeder-kind: het maakt hierbij niet uit of de moeder gehuwd is of niet. Dat dankzei
het Marckx-arrest. Het feit dat het kind uit de moeder is gekomen leidt automatisch
tot het bestaan van family life.
, Vader-kind: zoals al besproken is er sprake van een bestaan van family life als de
vader gehuwd is met de moeder of een dergelijke relatie met haar heeft. Verder kan
family life ook ontstaan uit de volgende situaties:
- Biologische vader: In dit geval moet er sprake zijn van een nauwe persoonlijke
betrekking tussen kind en vader.
- Donor: Kan een vader die een kind gemaakt heeft door middel van donorschap family
life krijgen met dat kind? Bij een onbekende donor ontstaat er in beginsel geen family
life. Als de donor bekend is, dan moet er gekeken worden naar de afspraken die zijn
gemaakt welke rol de vader in het leven van het kind zal spelen. Maar wat nu als de
bekende donor met de moeder heeft afgesproken geen rol te gaan spelen? Ook hier
moet er gekeken worden naar hoe de vader zichzelf betrokken heeft bij het proces. Is
het zijn intentie voor een nauwe persoonlijke betrekking bij het kind? Heeft hij veel
contact gezocht en heeft hij zijn best gedaan? Als dit aan te tonen is dan hebben de
afspraken veel minder waarde.
- Erkenning: Wanneer een man een kind krijgt met een vrouw en na geboorte dit kind
erkent, dan is er in principe sprake van family life. Hiervoor moet er sprake zijn van of
een relatie die lijkt op een huwelijk, of een nauwe persoonlijke betrekking. De family
life kan alleen worden verbroken als er sprake is van zwaarwegende feiten en
omstandigheden.
Family life: overige bloedverwanten.
Grootouders: volgens jurisprudentie is er pas sprake van family life als de
grootouders een band hebben met het kleinkind die groter is dan gebruikelijk. Af en
toe oppassen en uitstapjes doen is dus niet voldoende. Er moet dus bijzonder nauw
contact zijn.
Oom: ook hier geldt de eis dat er sprake moet zijn van nauw contact met bijzondere
omstandigheden die het bestaan van family life kunnen laten ontstaan.
Family life: niet-bloedverwanten.
Pleegouders: ook hier geldt de eis van een nauwe persoonlijke betrokkenheid. In
beginsel wordt aangevoerd dat één jaar pleegouder zijn voldoende is om family life
te laten ontstaan. Na een jaar kan een kind dus niet zo maar uit het pleeggezin
worden weg gehaald.
Opvangouders: nauwe persoonlijke betrokkenheid. Ook al is de zorg hier van kortere
duur.
Wensouders: Deze moeten het kind adopteren van de draagmoeder en de
draagmoeder moet het kind afstaan.
, Minderjarigheid:
Iedereen die de leeftijd van 18 jaar nog niet heeft bereikt, is minderjarig (art. 1:233 BW),
tenzij het een jonge moeder betreft van 16 of 17 jaar die door de rechter meerderjarig is
verklaard (art. 1:253ha BW). Dit omdat de jonge moeder dan zelf niet meer onder gezag
staat en zelf het gezag over haar kind kan uitoefenen.
Alle minderjarigen staan onder gezag. Minderjarigen zijn voorwaardelijk
handelingsbekwaam (art. 1:234 lid 1 BW), namelijk alleen als:
- Er toestemming is van een wettelijke vertegenwoordiger (lid 3).
- Voor zover de wet niet anders bepaald:
Denk aan het maken van een testament;
het sluiten van een arbeidsovereenkomst;
het sluiten van een geneeskundige behandelingsovereenkomst;
verzoek handlichting (art. 1:235 BW);
verzoek benoeming bijzondere curator (art. 1:250 BW);
informele rechtsingang (art. 1:377g en 1:251a lid 4 BW).
Verschillende ouderschappen:
Juridisch ouderschap: Hier bestaat een afstammingsrelatie tussen ouder en kind. Het
kind heeft dus niet alleen een familieband met de ouders, maar ook met de opa en
oma enzovoort.
Biologisch ouderschap: Hier is een genetische relatie/bloedband tussen kind en
ouders.
Sociaal ouderschap: Hier bestaat tussen ouders en kind een opvoedings- en
verzorgingsrelatie.
Erkenning:
Zowel moederschap als vaderschap kan ontstaan door erkenning (art. 1:198 BW en art.
1:199 BW). Erkenning kan volgens art. 1:203 BW geschieden door middel van:
- Een akte van erkenning opgemaakt door een ambtenaar van de burgerlijke stand.
- Een notariële akte.
Dit doe je als je niet gehuwd of geregistreerd bent. De erkenning kan ook gedaan worden
door iemand die niet de biologische vader is. Je doet dit bij een notaris of een ambtenaar
(art. 1:203 lid 1 BW). Erkenning heeft geen terugwerkende kracht (art. 1:203 lid 2 BW)! De
voorwaarden staan verder in art. 1:204 BW. Zo moet er schriftelijke toestemming zijn van de
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Rechtenstudentstan. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.42. You're not tied to anything after your purchase.
