Verbintenissenrecht II:
Onrechtmatige daad (art. 6:162 lid 1 BW):
- Is er sprake van een doen of nalaten?
- Onrechtmatige daad (lid 2): Inbreuk op een recht, strijd met een wettelijke plicht,
strijd met maatschappelijke zorgvuldigheid. Het gaat hier om subjectieve rechten
zoals lichamelijke integriteit of het eigendomsrecht.
Taxusstruik arrest: Paarden hebben van een taxusstruik gegeten die een meneer op
een hoop had gegooid. Deze takken lagen achter een hek. De paarden overleden. Hij
wist niet dat dit gift ig was voor paarden. De paarden hingen over een hek en aten van
de struik die op zijn eigen grond stond. De boer werd niet aansprakelijk gehouden
omdat het niet algemeen bekend is dat taxus gift ig is voor paarden. De boer had dit
dus niet kunnen weten. Hij hoeft niet voor elk plantje uit te zoeken of er beesten door
kunnen overlijden.
Natronloog-arrest: iemand van het dorpshuis had natronloog bij het vuilnis gezet. De
vuilnisman heeft dit in zijn oog gekregen en had hierdoor schade. Kan de man van het
dorpshuis aansprakelijk gesteld worden voor de schade van de man met het oogletsel?
Is er gehandeld in strijd met het ongeschreven recht? De medewerker vond dat hij het
goed had ingepakt en hij wist niet dat het een schadelijke stof was. de Hoge Raad vond
dat de medewerker wel aansprakelijk was omdat het onzorgvuldig is om iets aan de
straat te zett en waarvan je niet weet wat het is. De medewerker wordt aansprakelijk
gehouden voor de schade.
Het kelderluik arrest geeft meer duidelijkheid over onrechtmati ge daad mbt
gevaarzett end handelen. Het kelderluik in een restaurant stond open en iemand viel in
dit luik. De man had ernsti ge schade als gevolg van de val. Heeft het restaurant nu
onrechtmati g gehandeld door het kelderluik open te laten staan? Ja. Dit bekijk je door
de kelderluik-criteria. er is geen wett elijke plicht die zegt dat je een kelderluik dicht
moet doen, maar het maatschappelijk verkeer vertelt ons dat de medewerker van het
restaurant had moeten kunnen weten hoe waarschijnlijk het is dat iemand het open
kelderluik niet ziet. Verder hoe groot is de kans op schade ? Verder, hoe ernsti g kan die
schade zijn? Tot slot, hoe bezwaarlijk zijn de te nemen veiligheidsmaatregelen ? Is het
(te) veel moeite om dit te proberen te voorkomen?
Het jetblast-arrest geeft extra invulling over het laatste vereiste van het kelderluik-
arrest. Dit gaat over de waarschuwingsborden bij het strand bij Sint-Maarten waar
mensen worden weggeblazen door laagvliegende vliegtuigen. Was dit voldoende
veiligheidsmaatregel? Volgens de Hoge-Raad was dit onvoldoende. Er wordt dus
gekeken wanneer er voldoende veiligheidsmaatregelen genomen zijn door de parti j die
wordt aangeklaagd op aansprakelijkheid. Volgens de Hoge-Raad moet de genomen
maatregel normaal gesproken lijden tot gedragsverandering. In dit geval stond het
zwart van de mensen en was het bekend dat mensen massaal het veiligheidsbord
negeerde. In dit geval moest er dus een grotere veiligheidsmaatregel getroff en
worden.
- Toegerekend (lid 3): hierbij kijken we naar de schuld, wet en verkeersopvattingen. Is
er sprake van een rechtvaardigingsgrond? “niet expres gedaan” is geen goed excuus
voor de toerekening. Bij kinderen onder de 14 jaar kan er geen onrechtmatige daad
worden toegerekend.
, - Schade (art. 6:95 BW): Er moet schade ontstaan zijn uit de onrechtmatige daad. Door
rood rijden is (als er geen ongeluk gebeurt) dus niet van toepassing op art. 6:162. Het
gaat hier om vermogensschade / materiële schade (art. 6:96 BW) of ander nadeel /
immateriële schade (art. 6:106 BW).
- Causaal verband (art. 6:98 BW): “condicio sine qua non”: zou de schade ook zijn
ingetreden indien de onrechtmatige daad achterwege was gebleven? Is het antwoord
ja? Dan GEEN causaal verband! Een verband tussen de handeling van iemand en de
geleden schade is niet genoeg. Het moet de persoon van de handeling wel
toegerekend kunnen worden. de vraag is of de maatschappij er beter van wordt als
de persoon bestraft wordt. Iedereen draagt zijn eigen schade, tenzij er een goede
reden is om iemand anders aansprakelijk te stellen.
- Relativiteit (art. 6:163 BW): De geschonden norm moet strekken tot bescherming
tegen de schade zoals benadeelde die heeft geleden.
1. Beschermt norm deze benadeelde?
2. Beschermt norm tegen deze schade?
3. Valt de wijze waarop de schade is ontstaan onder de strekking van de norm?
Dus is datgeen gebeurt waar de wetgever tegen probeerde te beschermen? Bij
maatschappelijke zorgvuldigheidsnorm zit de relativiteit automatisch ingebakken!
Het tandartsarrest geeft hier meer duidelijkheid over. Mensen hadden een
tandartsprakti jk en iemand in de buurt was ook een prakti jk begonnen. Hij bleek
echter niet de juiste papieren te hebben. ze gooide het voor de rechter en vonden het
oneerlijke concurrenti e waardoor zij inkomsten mis liepen en ze vonden het een
onrechtmati ge daad. De rechter bleef echter hangen bij de relati viteit. Is het
verplichten van de juiste papieren bedoeld om de anderen te beschermen tegen
inkomstenderving of om juiste zorg te verlenen? Dat laatste! Hier was dus niet voldaan
aan het relati viteitsbeginsel en is er geen sprake van een onrechtmati ge daad.
Wie moet wat bewijzen? (art. 150 Rv):
De partij die een beroep doet op een rechtsgevolg (dus bijvoorbeeld vraagt om een
schadevergoeding wegens onrechtmatige daad) die moet bewijzen dat de andere partij deze
onrechtmatige daad ook echt gepleegd heeft. Als de andere partij zich dan ook op een
rechtsgevolg beroept (rechtvaardigingsgrond) dan moet hij dat dan bewijzen.
Gevaarzetting:
Dit is in strijd met de maatschappelijke zorgvuldigheid. Het zijn geen geschreven regels, het
gaat over algemeen maatschappelijk aanvaarde normen over zorgvuldig gedrag. Dit kan dus
veranderen met de tijd. Het is het in het leven roepen van een gevaar waar de ander niet op
bedacht is.
Bij onbekend gevaar moet je denken aan het eerder genoemde natronloog arrest en het
taxusstruik arrest. Hierbij ging het over gevaar wat niet bekend was maar of het wel of niet
,bekend had moeten zijn. Had de persoon redelijkerwijs moeten kunnen weten dat zijn
handeling gevaarzettend kon zijn?
Bij bekend gevaar maak je gebruik van het eerder genoemde kelderluik arrest.
Sport- en spelsituaties:
Bij sport- en spelsituaties gebruik je niet de kelderluik-criteria om te kijken of er sprake is van
gevaarzetting omdat dit bij sporten altijd zal lijden tot aansprakelijkheid. Volgens het
Tennisbal arrest is dit omdat de deelnemers aan het spel in redelijkheid tot op zekere
hoogte gevaarlijke, slecht gecoördineerde, verkeerd geti mede, onvoldoende
doordachte of andere gedragingen waartoe die acti viteit uitlokt, van elkaar hebben te
verwachten. Bij het tennisbalarrest leed dit niet tot een onrechtmati ge daad. Bij het
natrappenarrest wel omdat er in dit geval van een gevaarlijke gedraging die de
mededeelnemers redelijkerwijs niet behoefden te verwachten.
Je moet dus beargumenteren of de situatie te verwachten is. Een overtreding van de regels
levert niet automatisch een onrechtmatige daad op. Anders zou iedere overtreding van een
spelregel een onrechtmatige daad opleveren. Maar dit verschilt dus echt per geval. Hoe
groter de kans op blessures, hoe sneller de daad als onrechtmatig zal worden aangemerkt.
Het wordt gebruikt als een factor. Wordt er een spelregel overtreden en in hoeverre gebeurt
dit? Wat is het gevaar van het overtreden van deze regel?
Sport- en spelsituatie is een ruim begrip. Denk aan het Witsmarsumer Merke arrest.. Bij
die eerste speelde Witsmarsumer Merke een wedstrijd met een spelelement. Ze
moesten iets doen met drijvende platen waar ze naar een bel moesten luiden zonder
nat te worden. De winnaar werd in het water gegooid. De Hoge Raad vond dit een
sport- en spelsituati e ondanks dat dit spel al voorbij was, waardoor dit niet werd
aangemerkt als onrechtmati ge daad. Dit is ook bij publiek van bijvoorbeeld een
wielrenwedstrijd die een fiets in zijn gezicht krijgt. Dan geldt ook de verhoogde
aansprakelijkheid!
Groepsaansprakelijkheid (art. 6:166 BW):
- Tenminste 1 groepslid brengt schade toe.
- De kans op het toebrengen van schade had het aangesproken groepslid van zijn
gedragingen in groepsverband behoren te weerhouden. Is de kans op schade bij het
slachtoffer vergroot door de deelname aan de groep?
- Deze gedragingen zijn het aangesproken groepslid toe te rekenen. Hiervoor gelden
dezelfde toerekeningsgronden als bij de onrechtmatige daad zoals opgenomen in art.
6:162 lid 3 BW; schuld, wet of verkeersopvattingen.
Als je hieraan voldoet ben je dus hoofdelijk aansprakelijkheid op basis van
groepsaansprakelijkheid. Je kan dit voorkomen door je van tevoren terug te trekken uit de
groep. Volgens lid 2 moeten alle leden voor gelijke delen bijdragen aan de schadevergoeding
mits de billijkheid anders vereist.
, Toerekening:
Wanneer iemand anders had moeten of kunnen handelen is een handeling diegene aan te
rekenen op basis van Schuld. Dit kan variëren van onvoorzichtigheid tot opzettelijk
handelen. Je hoeft hiervoor niet direct asociaal bezig te zijn, zoals een automobilist die met
zijn gedachtes ergens anders is en daardoor iets te laat remt, we kunnen hem dit verwijten
omdat hij anders had kunnen handelen. Ook kan toerekening plaats vinden op basis van de
wet:
Art. 6:165 lid 1 BW zegt:
- dat een als een doen te beschouwen gedraging
- van een persoon ouder dan veertien kan worden toegerekend.
- Ookal is er sprake van lichamelijk letsel.
Nalaten is dus niet toewijsbaar, zoals een dove die niet reageert op een hulpkreet.
De rest valt onder de categorie verkeersopvatting. Wanneer jij een risico neemt en er
gebeurt iets wat jou niet te verwijten valt, kan het jou wel worden toegerekend.
Zwiepende tak 1994, [Het hof heeft miskend] dat niet reeds de enkele
mogelijkheid van een ongeval, als verwezenlijking van aan een bepaald gedrag
inherent gevaar, dat gedrag onrechtmati g doet zijn, maar dat zodanig
gevaarscheppend gedrag slechts onrechtmati g is indien de mate van
waarschijnlijkheid van een ongeval (het oplopen van letsel door een ander) als
gevolg van dat gedrag zo groot is, dat de dader zich naar maatstaven van
zorgvuldigheid van dat gedrag had moeten onthouden. [r.o. 3.6 en 3.4]
Dus de kans dat een ongeval kan ontstaan bepaalt (mede) of iemand zich moet
onthouden van een bepaald gedrag. In casu is onvoldoende bekend over de
feitelijke toedracht van het ongeval, zodat de rechter niet kan vaststellen of een
zorgvuldigheidsnorm is geschonden. Werink is niet aansprakelijk
Jansen/Jansen 2000, Bij een verhuizing sjouwen twee zussen een linnenkast uit de
berging naar een woning op de tweede verdieping. Hierbij moet één trap worden
genomen op weg naar de lift . Op de trap maakt de ene zus een verkeerde beweging,
waardoor de andere zus met haar arm bekneld raakt; haar onderarm moet uiteindelijk
worden geamputeerd. De enkele mogelijkheid van een ongeval dat aan een bepaald
gedrag inherent is, maakt dat gedrag volgens de Hoge Raad nog niet onrechtmati g. Het
ongeval is te wijten aan een ongelukkige samenloop van omstandigheden. Daarom
geen aansprakelijkheid uit onrechtmati ge daad.
Kwalitatieve aansprakelijkheid:
Dit heb je omdat je een bepaalde hoedanigheid bezit. Er bestaat een onderscheid tussen
kwalitatieve aansprakelijkheid voor personen en voor zaken.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Rechtenstudentstan. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.51. You're not tied to anything after your purchase.
