Summary
Samenvatting IK, Filosofie van het zelf Hoofdstuk 5
- Course
- Level
- Book
Uitgebreide samenvatting van hoofdstuk 5 uit het boek IK, Filosofie van het zelf.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
Nimma
Content preview
Hoofdstuk 5: Jezelf bepalen5.1 Autonomie
Autonomie betekent letterlijk ‘jezelf de wet voorschrijven’. Autonome keuzes en
handelingen zijn dus keuzes en handelingen die jij zelf bepaalt. In dit hoofdstuk
zullen we ons met name richten op de relatie tussen individuele autonomie en de
overheid. In hoeverre moet de overheid mensen in staat stellen om een autonoom
leven te leiden? Dient de overheid achterover te leunen, of zich juist actief te
bemoeien met de manier waarop mensen hun leven invullen?
5.2 Klassiek Liberalisme
Het klassiek-liberale idee is dat autonomie gelijkstaat aan onafhankelijkheid, en dan
met name onafhankelijkheid van de overheid. Het liberalisme is een politieke
stroming die de vrijheid van het individu centraal stelt (liber is het Latijns woord voor
‘vrij’). Volgens het liberalisme dient de overheid individuele autonomie te respecteren
door burgers de vrijheid te geven om hun eigen leven vorm te geven in plaats van te
bepalen wat goed voor hen is. De overheid moet dus zo min mogelijk ingrijpen in het
leven van de burgers, en hun zo veel mogelijk vrijheden geven.
Een van de bekendste klassiek-liberale filosofen is John Stuart Mill. Volgens Mill
kunnen we pas zeggen dat we autonoom zijn op het moment dat we onszelf de
auteur kunnen noemen van onze overtuigingen en verlangens, en dat onze
handelingen uitdrukken wie wij zijn. Het is daarom van cruciaal belang dat we vrij zijn
om zelf te bepalen wat we doen en dat we kunnen handelen zonder dat we hierbij
worden gehinderd door anderen.
● Op basis van dit idee van autonomie levert Mill kritiek op verschillende
vormen van paternalisme, oftewel maatregelen van Vadertje Staat die aan
burgers worden opgelegd, ongeacht of zij daar zelf voor gekozen hebben.
Volgens Mill kan de overheid niet bepalen wat het beste voor ons is - dat
moeten we zelf doen. Paternalisme is alleen toegestaan wanneer met behulp
van deze maatregelen voorkomen kan worden dat een persoon iemand
anders schaadt (dit is het zogenoemde schadebeginsel). Mijn vrijheid eindigt
dus daar waar de vrijheid van de ander begint. Daarnaast is paternalisme
toegestaan wanneer het gaat om maatregelen die gericht zijn op mensen die
(nog) niet in staat zijn om zelf autonome beslissingen te nemen
(psychiatrische aandoening of jonge kinderen).
, Het vrijheidsideaal van de klassiek liberaal is daarmee een ideaal van ‘negatieve
vrijheid’: het gaat om de afwezigheid van externe dwang. Tegenover dit ideaal, zo
stelt de Britse filosoof Isaiah Berlin, staat het ideaal van ‘positieve vrijheid’. Positieve
vrijheid houdt in dat jij jezelf bepaalt, door te handelen in overeenstemming met
datgene wat je echt wilt. Het ideaal van positieve vrijheid is dus gekoppeld aan het
idee van een ‘echt’ ik: de persoon die je eigenlijk zou willen zijn. Het draait niet
zozeer om de afwezigheid van externe dwang, als wel om de mogelijkheid om jezelf
te bepalen.
● Deze twee vrijheidsidealen resulteren in verschillende opvattingen over de rol
van de overheid. Klassieke liberalen verdedigen het idee van een
nachtwakersstaat. De nachtwakersstaat is een minimale staat die tot doel
heeft om alleen de basaalste negatieve vrijheden te garanderen. Hij wil
eigenlijk alleen maar een veilige omgeving creëren zodat mensen vrij zijn om
hun eigen leven in te richten.
● Sociaal-liberalen stellen hier het idee van de verzorgingsstaat tegenover. De
verzorgingsstaat wil niet alleen de veiligheid van zijn burgers garanderen,
maar ook de positieve vrijheid van zijn burgers vergroten, dus ervoor zorgen
dat mensen kunnen worden wie ze zouden willen zijn.
Sociaal-liberalen stellen dat je alleen in positieve zin vrij kunt zijn in een samenleving
met goede en voor iedereen toegankelijke gezondheidszorg, onderwijs en een
stelsel van sociale zekerheid. De nachtwakersstaat die de klassiek liberaal graag
zou zien, is voor een sociaal liberaal dus juist geen goede manier om de autonomie
van burgers te garanderen.
Positieve vrijheid houdt onder andere in dat de sociale omgeving zodanig is ingericht
dat iemand zijn of haar leven zelfstandig kan bepalen. Klassiek liberalen
waarschuwen dat een te sterke nadruk op positieve vrijheid onherroepelijk leidt tot
een autoritaire staat. Het regime van een dergelijke staat meent te weten wat
mensen echt willen of nodig hebben, en op basis daarvan worden verregaande
vrijheidsbeperkingen gerechtvaardigd.
Volgens Isaiah Berlin is het grootste probleem met het idee van positieve vrijheid dat
er een onderscheid wordt gemaakt tussen iemands ‘oppervlakkige zelf’ en iemands
‘echte zelf’. Berlin waarschuwt dat een dergelijk onderscheid tussen iemands
verlangens en iemands ‘echte’ verlangens leidt tot een ‘versplinterd zelf’ en de staat
in feite een vrijbrief geeft om de daadwerkelijke wensen van zijn burgers te negeren
in naam van hun (zogenaamde) ‘echte zelf’.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Nimma. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.24. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
79223 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now