100% satisfaction guarantee Immediately available after payment Both online and in PDF No strings attached
logo-home
Previously searched by you
Previously searched by you
logo
Samenvatting Mens en Milieu $4.87   Add to cart
Quickly navigate to
Preview
  2.  
  3. VWO / Gymnasium
  4.  
  5. Biologie

Summary

Samenvatting Mens en Milieu
 1 view  0 purchase
  • Course
  • Biologie
  • Level
  • VWO / Gymnasium
  • Book
  • Hand-opdrachtenboek 5a Biologie voor Jou 2e Fase Vwo

In dit document staat alles wat je nodig hebt aan informatie over Mens en Milieu wat je leert in VWO 5 en wat je ook nodig zult hebben bij je eindexamen.

Preview 2 out of 5  pages

Document information

  • No
  • Thema 3
  • June 17, 2021
  • 5
  • 2020/2021
  • Summary

Subjects

  • milieu
  • mens en milieu
  • voedsel
  • voedselproductie
  • kringlopen
  • koolstofkringloop
  • stikstofkringloop
  • vervuiling
  • natuur
  • mens

Connected book

book image

Book Title:

Author(s):

  • Edition:
  • ISBN:
  • Edition:

Written for

  • Secondary school
  • VWO / Gymnasium
  • Biologie
  • 5
All documents for this subject (5521)

Seller

avatar-seller
noadebever

Content preview

Mens‌‌en‌‌milieu‌‌ ‌
‌
§1‌‌De‌‌relatie‌‌mens‌‌en‌‌milieu‌ ‌
‌
Ecosysteemdiensten→‌D ‌ iensten‌‌die‌‌en‌‌ecosysteem‌‌aan‌‌mensen‌‌levert.‌‌Een‌‌aantal‌‌
voorbeelden:‌‌verstrekken‌‌product‌‌(voedsel)‌‌,‌‌regulerende‌‌diensten‌‌(bestuiving‌‌gewassen)‌‌,‌‌
culturele‌‌diensten‌‌(recreatie)‌ ‌of‌‌een‌‌dienst‌‌die‌‌de‌‌eerder‌‌genoemde‌‌diensten‌‌ondersteunt‌‌
(kringloop‌‌van‌‌nutriënten‌‌in‌‌een‌‌ecosysteem).‌ ‌
‌
Het‌‌milieu‌‌heeft‌‌invloed‌‌op‌‌ons‌‌(zie‌‌hierboven),‌‌maar‌‌wij‌‌ook‌‌op‌‌het‌‌milieu.‌‌Denk‌‌maar‌‌aan‌‌
vervuiling,‌‌uitputting‌‌of‌‌aantasting.‌‌Dit‌‌komt‌‌niet‌‌alleen‌‌door‌‌de‌‌enorme‌‌bevolkingstoename‌‌
(hoge‌‌bevolkingsdruk)‌‌maar‌‌ook‌‌door‌‌de‌‌manier‌‌van‌‌leven.‌ ‌
‌
1900→‌‌industriële‌‌revolutie‌ ‌
Hierna‌‌gingen‌‌we‌‌machines‌‌gebruiken,‌‌afvalstoffen‌‌lozen,‌‌plastic‌‌produceren,‌‌grondstoffen‌‌
uitputten‌‌en‌‌meer‌‌broeikasgassen‌‌uitstoten.‌‌Ook‌‌kwamen‌‌er‌‌meer‌‌mensen,‌‌waardoor‌‌er‌‌
meer‌‌voedsel‌‌geproduceerd‌‌moet‌‌worden.‌‌Dit‌‌leidt‌‌weer‌‌tot‌‌massaproductie,‌‌dit‌‌heeft‌‌grote‌‌
gevolgen‌‌voor‌‌het‌‌milieu‌ ‌
‌
‌
§2‌‌Voedselproductie‌ ‌
‌
Mensen‌‌neuken‌‌teveel,‌‌wat‌‌weer‌‌leidt‌‌tot‌‌te‌‌veel‌‌mensen‌‌en‌‌natuurlijk‌‌moet‌‌iedereen‌‌weer‌‌
eten.‌‌Daarom‌‌wordt‌‌er‌‌veel‌‌nagedacht‌‌over‌‌hoe‌‌de‌‌voedselopbrengst‌‌zo‌‌hoog‌‌mogelijk‌‌
gemaakt‌‌kan‌‌worden.‌‌Dit‌‌kan‌‌door‌‌abiotische‌‌en‌‌biotische‌‌factoren‌‌voor‌‌groei‌‌en‌‌
ontwikkeling‌‌zo‌‌optimaal‌‌mogelijk‌‌te‌‌laten‌‌zijn.‌‌Bij‌‌voedingsgewassen‌‌kan‌‌dat‌‌door‌‌
bemesting,‌‌bodembewerking‌e ‌ n‌b
‌ escherming‌‌tegen‌‌ziekten‌‌en‌‌plagen.‌P ‌ lanten‌‌nemen‌‌
water‌‌en‌‌ionen‌‌op‌‌uit‌‌de‌‌bodem‌‌(nitraat,‌‌fosfaat,‌‌sulfaat,‌‌natrium,‌‌kalium‌‌en‌‌calcium).‌‌Deze‌‌
worden‌‌gebruikt‌‌als‌‌voedingsstoffen‌‌door‌‌de‌‌planten.‌‌Door‌‌de‌‌oogst‌‌van‌‌deze‌‌planten‌‌en‌‌
door‌‌de‌‌uitspoeling‌‌verdwijnen‌‌deze‌‌mineralen‌‌uit‌‌de‌‌kringloop‌‌van‌‌de‌‌grond.‌‌ ‌
‌
Uitspoeling→‌m ‌ ineralen‌‌zakken‌‌met‌‌het‌‌regenwater‌‌weg‌‌naar‌‌diepere‌‌lagen‌‌in‌‌de‌‌grond.‌‌
Dit‌‌kan‌‌worden‌‌tegengegaan‌ ‌door‌‌bemesting‌‌met‌‌zowel‌‌kunstmest‌‌als‌‌stalmest.‌‌Kunstmest‌‌
bestaat‌‌vooral‌‌uit‌‌stikstofhoudende‌‌mineralen‌‌(nitraat‌‌en‌‌fosfaat).‌‌Stalmest‌‌bestaat‌‌uit‌‌de‌‌
uitwerpselen‌‌van‌‌staldieren.‌‌De‌‌reducenten‌‌breken‌‌dit‌‌af‌‌en‌‌hierdoor‌‌komen‌‌de‌‌mineralen‌‌
vrij.‌‌Dit‌‌duurt‌‌dus‌‌langer.‌‌ ‌
‌
Voedingsgewassen‌‌worden‌‌vaak‌‌in‌‌een‌‌‌monocultuur‌v‌ erbouwd,‌‌dit‌‌wil‌‌zeggen‌‌op‌‌een‌‌
groot‌‌stuk‌‌land‌‌één‌‌gewas‌‌verbouwen.‌‌Dit‌‌maakt‌‌efficiënte‌‌van‌‌het‌‌land‌‌mogelijk‌‌maar‌‌
vergroot‌‌ook‌‌de‌‌kans‌‌op‌‌plagen‌‌en‌‌ziektes‌‌(groot‌‌voedselaanbod‌‌en‌‌makkelijke‌‌
verspreiding).‌‌Dit‌‌kun‌‌je‌‌op‌‌drie‌‌verschillende‌‌manieren‌‌bestrijden,‌‌mechanisch,‌ ‌chemisch‌‌
en‌‌biologisch.‌ ‌
‌
Mechanisch→‌‌vallen‌‌en‌‌vogelverschrikkers.‌‌Nadeel,‌‌je‌‌kan‌‌maar‌‌een‌‌beperkt‌‌aantal‌‌dieren‌‌
vangen‌‌of‌‌verjagen‌‌en‌‌ze‌‌zijn‌‌niet‌‌heel‌‌erg‌‌effectief.‌ ‌
‌
Chemisch→‌P ‌ esticiden‌‌‌(algemene‌‌naam),‌i‌nsecticiden‌‌‌(tegen‌‌insecten)‌‌en‌h ‌ erbiciden‌‌
(tegen‌‌onkruid).‌‌Voordeel,‌‌vaak‌‌effectief.‌‌Nadelen,‌‌soms‌‌niet‌‌soortspecifiek‌‌(doden‌‌gelijk‌‌
alles)‌‌en‌‌resistentie‌‌(vaak‌‌bij‌‌plagen,‌‌want‌‌evolutie).‌‌Verder‌‌is‌‌een‌‌aantal‌‌pesticiden‌‌
persistent,‌d ‌ it‌‌betekend‌‌dat‌‌ze‌‌niet‌‌afgebroken‌‌worden‌‌en‌‌dus‌‌ophopen‌‌in‌‌consumenten.‌ ‌
Dieren‌‌slaan‌‌pesticiden‌‌vooral‌‌op‌‌in‌‌vetweefsel‌‌waardoor‌‌ze‌‌in‌‌de‌‌volgende‌‌schakel‌‌in‌‌de‌‌
voedselketen‌‌komen.‌ ‌Het‌‌ophopen‌‌heet‌a ‌ ccumulatie.‌ ‌
Daar‌‌bovenop‌‌komt‌‌dat‌‌een‌‌aantal‌‌pesticiden‌‌terecht‌‌komen‌‌in‌‌onze‌‌sloten/rivieren‌‌en‌‌het‌‌
grondwater‌‌waardoor‌‌het‌‌water‌‌wordt‌‌vervuild.‌‌ ‌
‌

, Biologisch→‌‌Natuurlijke‌‌vijanden‌‌(predatoren,‌‌parasieten‌‌en‌‌ziekteverwekkers).‌‌ ‌
‌
Om‌‌plantenziektes‌‌te‌‌voorkomen‌‌zijn‌‌er‌‌ook‌‌biologische‌‌teeltmethoden,‌‌een‌‌voorbeeld‌‌is‌‌
vruchtwisseling‌‌(wisselteelt).‌‌‌Dit‌‌houdt‌‌in‌‌dat‌‌er‌‌nooit‌‌twee‌‌jaar‌‌achter‌‌elkaar‌‌hetzelfde‌‌
gewas‌‌op‌‌een‌‌bepaald‌‌stuk‌‌grond‌‌geteeld‌‌wordt.‌‌Op‌‌deze‌‌manier‌‌gaat‌‌de‌‌ziekte,‌‌die‌‌een‌‌
bepaald‌‌gewas‌‌nodig‌‌heeft‌‌om‌‌te‌‌overleven,‌‌dood.‌‌ ‌
‌
De‌‌voedselproductie‌‌kan‌‌ook‌‌verhoogd‌‌worden‌‌door‌‌de‌‌erfelijke‌‌eigenschappen‌‌van‌‌
voedingsgewassen‌‌en‌‌landbouwhuisdieren‌‌te‌‌veranderen.‌‌Hierbij‌‌wordt‌v ‌ eredeling‌‌
toegepast.‌‌Soort‌‌survival‌‌of‌‌the‌‌fittest‌‌maar‌‌dan‌‌door‌‌de‌‌mensen‌‌zelf‌‌gedaan‌‌in‌‌plaats‌‌van‌‌
de‌‌natuur.‌‌ ‌
‌
Een‌‌belangrijk‌‌gedeelte‌‌van‌‌de‌‌veeteelt‌‌vindt‌‌plaats‌‌in‌‌de‌i‌ntensieve‌‌veehouderij‌a ‌ ka‌‌de‌‌
bio‌‌industrie.‌M ‌ egastallen,‌‌kutlevens,‌‌weinig‌‌ruimte‌‌en‌‌vies.‌‌Dus‌‌moest‌‌veranderen‌‌onder‌‌
druk‌‌van‌‌de‌‌publieke‌‌opinie.‌‌ ‌
‌
§3‌‌Duurzame‌‌ontwikkeling‌‌en‌‌kringlopen‌ ‌
‌
Duurzame‌‌ontwikkeling→‌i‌s‌‌ontwikkeling‌‌die‌‌aansluit‌‌op‌‌de‌‌behoeften‌‌van‌‌het‌‌heden‌‌
zonder‌‌het‌‌vermogen‌‌van‌‌toekomstige‌‌generaties‌‌om‌‌in‌‌hun‌‌eigen‌‌behoeften‌‌te‌‌voorzien‌‌in‌‌
gevaar‌‌te‌‌brengen.‌‌ ‌
→‌‌schaarste‌‌van‌‌de‌‌hulpbronnen‌‌(zowel‌‌nu‌‌als‌‌toekomst)‌ ‌
‌
De‌‌aarde‌‌is‌‌niet‌‌oneindig,‌‌grondstoffen‌‌kunnen‌‌opraken‌‌en‌‌onze‌‌atmosfeer‌‌heeft‌‌een‌‌
opnamecapaciteit.‌‌ ‌
‌
→‌k ‌ oolstofkringloop‌ ‌
Koolstof‌‌in‌‌de‌‌lucht→‌‌CO‌2‌‌
(0,04%)‌ ‌
Koolstof‌‌in‌‌cellen→‌‌alle‌‌
moleculen‌‌van‌‌organische‌‌stoffen‌‌
(koolwaterstoffen)‌ ‌
‌
Autotrofe‌‌organismen‌‌kunnen‌‌de‌‌
koolstof‌‌uit‌‌de‌‌lucht‌‌halen‌‌en‌‌hier‌‌
glucose‌‌van‌‌maken.‌‌Dit‌‌
gebruiken‌‌ze‌‌tijdens‌‌de‌‌
dissimilatie,‌‌de‌‌vrijgekomen‌‌CO‌2‌ ‌
af‌‌aan‌‌de‌‌lucht.‌‌ ‌
‌
Op‌‌het‌‌land‌‌zijn‌‌planten‌‌de‌‌belangrijkste‌‌producenten,‌‌in‌‌de‌‌zeeën‌‌en‌‌oceanen‌‌zijn‌‌dat‌‌
cyanobacteriën‌‌en‌‌algen→‌‌80%‌‌van‌‌het‌‌plankton.‌ ‌
‌
detritus→‌v‌ erzamelnaam‌‌voor‌‌alle‌‌dode‌‌resten‌‌en‌‌andere‌‌afvalproducten‌‌van‌‌organismen.‌‌ ‌
→‌‌organische‌‌stoffen‌‌hierin‌‌worden‌‌door‌d ‌ ierlijke‌‌afvaleters,‌‌schimmels‌e ‌ n‌h
‌ eterotrofe‌‌
bacteriën‌a ‌ fgebroken‌‌bij‌‌de‌‌dissimilatie,‌‌hierbij‌‌ontstaat‌‌koolstofdioxide.‌‌Autotrofe‌‌
organismen‌‌kunnen‌‌dit‌‌dan‌‌weer‌‌opnemen.‌‌ ‌
‌
Fossiele‌‌brandstoffen‌(‌ steenkool,‌‌aardolie‌‌en‌‌aardgas)‌‌bevatten‌‌koolstofverbindingen‌‌die‌‌
miljoenen‌‌jaren‌‌geleden‌‌door‌‌producenten‌‌zijn‌‌gevormd.‌‌Als‌‌deze‌‌brandstoffen‌‌verbrand‌‌
worden‌‌komt‌‌de‌‌koolstof‌‌in‌‌de‌‌koolstofkringloop‌‌terecht.‌‌ ‌
‌
→‌‌
Stikstofkringloop‌ ‌
‌

The benefits of buying summaries with Stuvia:

Guaranteed quality through customer reviews

Guaranteed quality through customer reviews

Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.

Quick and easy check-out

Quick and easy check-out

You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.

Focus on what matters

Focus on what matters

Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!

Frequently asked questions

What do I get when I buy this document?

You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.

Satisfaction guarantee: how does it work?

Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.

Who am I buying these notes from?

Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller noadebever. Stuvia facilitates payment to the seller.

Will I be stuck with a subscription?

No, you only buy these notes for $4.87. You're not tied to anything after your purchase.

Can Stuvia be trusted?

4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)

67096 documents were sold in the last 30 days

Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now

Start selling
$4.87
  • (0)
  Add to cart