Summary
Samenvatting Geschiedenis Historische context Duitsland tot 1933
- Course
- Level
Samenvatting van 8 pagina's voor het vak Geschiedenis aan de HAVO (Uit het feniks boek)
[Show more]
Seller
Follow
lunaeveleens
Content preview
Historische context: Duitsland in Europa 1918-19332.1 Duitsland: van de Eerste naar de Tweede Wereldoorlog
Duitse Legercommandanten lieten op 9 nov. 1918 weten dat het leger niet meer wilde
vechten. Keizer Wilhelm II was niet langer welkom in Duitsland en vetrok naar Nederland.
In de laatste dagen van de Eerste Wereldoorlog werd in het Duitse keizerrijk de republiek
van Weimar uitgeroepen. De sociaaldemocratische regering tekende de wapenstilstand
(verdrag van Versailles, 11 nov. 1918). Een nieuwe grondwet werd geschreven en werd er
uitgegaan van drie principes:
• parlementaire democratie, gelijkheid van iedereen voor de wet en gegarandeerde rechten
en vrijheden voor iedere burger.
In de nieuwe grondwet kreeg het parlement (Rijksdag) de wetgevende macht, de regering
(rijkskanselier) kreeg de uitvoerende macht. De rijkspresident mocht regeringen benoemen
en ontslaan en mocht hij de noodtoestand (democratie beschermen) uitroepen.
In Duitsland waren er drie groepen:
- SPD (sociaaldemocratische partij) > kwam op voor de belangen van de arbeiders.
- conservatieve elite (fabriekseigenaren, adellijke grootgrondbezitters en hoge
legerofficieren) > verlangde terug naar de tijd voor de oorlog, toen er nog een keizer aan de
macht stond van een sterk en machtig Duitsland.
- extremistische groepen van links en rechts > probeerden de regering ten val te
brengen. Spartakisten (communisten) kwamen in opstand en wouden een revolutie.
Een groot deel van de Duitse bevolking had weinig vertrouwen in de leiders van de
Republiek (sociaal-democratische regering). Gevoed door de dolkstootlegende hielden zij
hen verantwoordelijk voor de nederlaag in WOI en het opgelegde Verdrag van Versailles.
- De Dolkstootlegende is een bekende complottheorie, waarbij het Duitste leger in de
steek was gelaten door de eigen politici (het leger kreeg van achteren een dolkstoot in de
rug).
- Met name militairen, nationalisten en conservatieven geloofden dat Duitsland de Eerste
Wereldoorlog (1914-1918) verloren had door verraad van de sociaaldemocraten en andere
‘interne vijanden’, onder wie de Joden, links-revolutionaire bewegingen en de
burgerbevolking.
De Duitse economie had te lijden van de hoge herstelbetalingen en het verlies van
grondstofrijke gebieden wat was vastgelegd in de Vrede van Versailles in 1919.
- Toen Duitsland in 1923 niet genoeg meer kon betalen, bezetten de Fransen het
Ruhrgebied (belangrijkste industriegebied). Duitsland accepteerde dit niet en lieren alle
arbeiders staken. Daardoor moest er veel geld bijgedrukt worden en ontstond er
hyperinflatie.
De Duitste economie bloeide pas weer op dankzij
het Dawesplan (1924):
- Amerika leende geld aan Duitsland > Daardoor
groeide de Duitse economie, daardoor konden
ook weer herstelbetalingen betaald worden aan
FR en GB
- Duitsland betaalde herstelbetalingen aan FR
en BR
- Engeland en Frankrijk betaalden hun
oorlogsschulden aan Amerika.
1
, en de verzoeningspolitiek (erfullungpolitiek waarbij Duitsland de voorwaarden accepteerde
van de Vrede van Versailles, over de grenzen en gebieden) met Frankrijk.
De beurskrach van 1929 in Amerika trok Duitsland daarna mee in een diepe
economische crisis.
- In Amerika was tijdens de eerste Wereldoorlog de productie hoog opgevoerd, dat kwam
omdat er in Europa grote vraag was naar Amerikaanse producten. Na de oorlog bleef
Amerika zoveel produceren, maar in Europa nam de vraag af door eigen productie.
Gevolg > overproductie in de VS, daardoor daalden de prijzen en veel werklozen.
Op donderdag 24 oktober 1929 begonnen de aandelenkoersen op de New York Stock
Exchange extreem te dalen. In de paniek die hierdoor ontstond, probeerden beleggers hun
aandelen te verkopen waardoor de koersen volledig inzakten. Aan het einde van de dag
(die de geschiedenis zou ingaan als Zwarte Donderdag) waren de meeste aandelen
sterk gedaald.
Duitsland, die korte termijn leningen van Amerika had (Dawesplan), moest deze na 1929
snel terugbetalen, waardoor de economie van Duitsland (dubbel op) zware klappen kreeg.
De werkloosheid steeg tot recordhoogte en de ontevredenheid nam toe. Er was sprake van
een wereldcrisis.
Van die hernieuwde politieke instabiliteit profiteerde de NSDAP (nationaalsocialisten)
onder leiding van Adolf Hitler. Ze waren tegen het kapitalisme, communisme, liberalisme,
democratie, verdrag van Versailles, Joden
- Met het antisemitisme (jodenhaat), onderscheidde de NSDAP zich van andere fascistische
groepen.
In november 1923 pleegde Hitler een mislukte staatsgreep. Hij ging naar de gevangenis en
schreef het boek Mein Kampf. Na zijn vrijlating wou Hitler de macht grijpen met deelname
aan de parlementaire democratie > de NSDAP werd een politiek partij.
- De NSDAP bleef klein
- Toen de werkloosheid verder opliep kregen de extreemlinkse (communisten) en
extreemrechtse (nationaalsocialisten) steeds meer aanhangers.
In 1930 werd de NSDAP een massaorganisatie (belang van de groep is belangrijker dan
van het individu). De NSDAP groeide, doordat Hitler veel propoganda gebruikte. Hitler
organiseerde ook massabijeenkomsten.
Nadat zijn partij bij verkiezingen de grootste was geworden werd hij in 1933 benoemd
tot rijkskanselier. Hitler wilde de absolute meerderheid in de Rijksdag, dus werden er
hevige verkiezingen gepland voor 5 maart 1933
Een week voor de verkiezingen vloog het Rijksdaggebouw in brand. Hitler gaf de
communisten de schuld, en door de noodwet van president von Hindenburg, kreeg Hitler de
macht om alle orde en rust te herstellen. Hiervoor pakte die de communisten op.
- NSDAP kreeg niet de meerheid bij de verkiezingen en verbood de KPD (communisten). Dat
kon door de noodwet en kreeg de NSDAP wel de meerderheid.
Er kwam een machtigingswet, waarbij de Rijksdag hun rechten gaf aan de regering
(Hitler). Er kwam zo een einde aan de Republiek van Weimar.
Direct na hun aantreden begonnen de nazi's met de opbouw van een totalitair regime. Met
terreur en propaganda nazificeerden zij de samenleving. Tot de eerste slachtoffers
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lunaeveleens. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.07. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67418 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now