Summary
Samenvatting Geschiedenis Tijd van wereldoorlogen Feniks H9
- Course
- Level
Samenvatting van 6 pagina's voor het vak Geschiedenis aan de HAVO (Uit het boek feniks)
[Show more]
Seller
Followlunaeveleens
Content preview
Tijd van wereldoorlogen (1900-1950)9.1 De Eerste Wereldoorlog (1914-1918)
De negentiende eeuw was na de val van Napoleon een van de vreedzaamste perioden in de
Europese geschiedenis. Voor het machtsevenwicht werd de basis gelegd tijdens het Congres
van Wenen in 1815.
> Frankrijk, Engeland, Oostenrijk-Hongarije, Rusland en Pruisen maakten daar afspraken om het
machtsevenwicht, na de nederlaag van Napoleon te handhaven. Heel lang zijn er verschillende
bondgenootschappen geweest (allianties).
• De Verenigde Staten groeiden uit tot een economische wereldhandelsmacht, maar politiek
hanteerde men het isolationisme (geen bemoeienis met de internationale politiek).
In 1871 kwam Duitsland meer op gang, daardoor werd het machtsevenwicht in Europa
verstoord. De economische achterstand van Duitsland op Engeland werd zelfs een voorsprong.
Duitsland wilde net als andere landen koloniën, en kwam daardoor in conflict met andere
landen in Afrika en Azië.
Rond 1900 was het Europese machtsevenwicht uit balans geraakt. Duitsland wilde een vloot
bouwen, waardoor er met waardoor er met Groot-Brittannië een wapenwedloop ontstond.
> Er ontstonden allerlei bondgenootschappen, waarbij er twee sterke machtsblokken vormden:
Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en Italië (sinds 1882) en Groot-Brittannië en Frankrijk. Langzaam
groeide uit de verschillende verdragen een bondgenootschap: de Triple Entente(1907).
- Duitsland probeerde ook de macht te grijpen in de Balkan in Turkije > de spanningen stegen.
In 1914 stonden twee bondgenootschappen tegenover elkaar: de Triple Entente van de
geallieerden en de Triple Alliantie, van Italië, Duitsland en Oostenrijk-Hongarije.
* De bondgenootschappen dienden als een garantie voor vrede. Bij oorlog zouden ze elkaar
bijstaan.
• Beide Bondgenootschappen hadden elk een zwakke partner. Voor de Triple-Alliantie was
dat Oostenrijk-Hongarije, dat de maken had met nationalistische opstanden en een
stokoude keizer Frans Joseph. Voor de Triple Entente was de zwakke schakel Rusland, dat
de wapenwedloop niet kon volgen door de gebrekkige industrialisatie.
Op 28 juni 1914 werd er een moordaanslag gepleegd de kroonprins van Oostenrijk-Hongarije in
Sarajewo door Gravilo Princip. Hij wordt gearresteerd, maar Oostenrijk-Hongarije neemt het Servië
kwalijk en gaat bemoeien met de binnenlandse zaken, Servië is het hier niet mee eens.
- Op 28 juli verklaarde Oostenrijk-Hongarije de oorlog aan Servië en op 1 augustus
verklaarde Duitsland de oorlog aan Rusland (Rusland ging namelijk mobiliseren). Op 4
augustus valt Duitsland België binnen. Duitsland paste het Von-Schlieffen plan (om een twee
fronten oorlog te voorkomen eerst het westen aan te vallen, Frankrijk). Er ontstond een
loopgravenoorlog. Ook werden er nieuwe wapens gebruikt zoals tanks, vlammenwerpers,
vliegtuigen en gifgas.
Na de Oktoberrevolutie in Rusland sloot Rusland in maart 1918 de Vrede van Brest Litovsk
met Duitsland en Oostenrijk-Hongarije, waardoor de oorlog aan het oostfront voorbij was.
Een Duits onderzeeër had Amerikaanse vrachtschepen aangevallen en daardoor stapte de
VS in 1917 ook in de oorlog.
- Een andere reden was ook, dat Amerikaanse banken vonden dat ze de verstrekte leningen aan
Duitsland konden kwijtraken, als de oorlog nog lang zou duren.
, Op 11 november 1918 werd er een wapenstilstand getekend in het Franse Compiègne, en
eindigde de Eerste Wereldoorlog. De economie was niet al te best hierna en de Spaanse griep
in 1918 hielp ook niet mee. > Ook ontstonden een aantal nieuwe landen.
In 1919 werd het verdrag van Versailles getekend. Duitsland werd gestraft.
> Duitsland moest gebieden afstaan, mocht geen leger meer hebben, maar een politiemacht van
100.000 man en moesten 132 miljard goudmark betalen als herstelbetalingen
De Amerikaanse president Wilson richtte de volkenbond op. Dit zou een internationale
organisatie zijn die een nieuwe oorlog zou moeten voorkomen door regelmatig met elkaar te
vergaderen. Maar de volkenbond was niet krachtig genoeg doordat Duitsland en Rusland niet lid
waren. Ook had het geen leger.
9.2 De economische wereldcrisis
Eerst groeide die economie van de Verenigde Staten in de eerste wereldoorlog. Ze verhoogde de
productie van de eigen landbouw en industrie. Na de oorlog herstelden de economieën
zich, maar de VS bleven hun hoge productieniveau handhaven. Eerst leek dat geen probleem.
• Maar de Amerikaanse economie was op minstens vijf punten zwak te noemen:
1) Protectionisme: De Amerikanen beschermden hun eigen economie door hogere invoerrechten
te heffen voor buitenlandse producten. Europese landen gingen dat toen ook doen, waardoor
het moeilijker werd om kopers te vinden voor de geproduceerde goederen.
2) Overproductie in de landbouw: De verenigde Staten ging meer produceren in de landbouw.
Dat zorgde ervoor dat er grote overschotten ontstonden en moesten de prijzen omlaag, waardoor
boeren in de problemen kwamen.
3) Ongelijke inkomens: In de Verenigde Staten was de rijkdom ongelijk verdeeld. Er was een
kleine groep rijke mensen, en een grote groep die in armoede leefde. Afbetaling werd erg populair,
je kon later betalen.
4) Speculatie met aandelen: Door de toenemende vraag naar aandelen en omdat de opbrengst
altijd goed leek te zijn, ging men met geleend geld aandelen kopen. Totdat het fout ging en men
de leningen terug moest betalen.
5) Geen toezicht van de overheid op de banken: Kredietwaardigheid werd niet gecontroleerd en
banken mochten onbelemmerd leningen verstrekken.
Op 24 oktober 1929 begonnen plotseling de aandelen te dalen. Op deze zwarte donderdag
stortte (crashte, beurskrach) de beurs van Wall Street in elkaar. Kleine beleggers verkochten
massaal hun aandelen voor spotprijzen. Dit leidde tot verdere koersdalen. De kettingreactie (VS
vroeg leningen aan Europa terug) die hieruit volgde leidde tot een economische crisis, ook
wereldwijd had dit gevolgen.
De Republikeinse president Hoover was tegen overheidsmaatregelen en ging bezuinigen,
maar daardoor liep de werkloosheid verder op.
In 1932 wint Roosevelt de presidentsverkiezingen. Met de zogenoemde 'New Deal' ging hij
proberen de koopkracht en werkloosheid aan te pakken. Dit deed hij door openbare
werkverschaffingen (werklozen werk geven). > Ook op
sociaal gebied versterkte hij de onderhandelingspositie van die vakbonden en legden de maximale
werktijden en een minimumloon in wetten vast.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lunaeveleens. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.04. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
76669 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now