Summary
Samenvatting Historische contexten vwo examen
- Course
- Level
- Book
Het hele boekje historische contexten van vwo samengevat. Bijvoorbeeld voor het examen.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Followdemihameka
Content preview
Samenvatting examen geschiedenisRepubliek der zeven verenigde Nederlanden: 1515- 1648
Kenmerkende aspecten:
De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden.
Het begin van staatsvorming en centralisatie.
De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg
heeft.
Het conflict in de Nederlanden dat resulteert in de stichting van een Nederlandse staat.
Het streven van vorsten naar absolute macht.
De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht
van de Nederlandse republiek.
Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie.
De twee oorzaken voor de Nederlandse opstand (1515-1572):
De centralisatiepolitiek van Karel V en Filips II waardoor privileges van edelen en steden in de
Nederlandse gewesten worden bedreigd.
De afkeer onder Nederlandse protestanten en katholieken tegen de steeds gewelddadiger
en intensiever wordende kettervervolging in de Nederlandse gewesten.
Nederlanden in 15de en 16de eeuw:
De Bourgondische Nederlanden kom en in handen van het Huis van Habsburg. In de loop 16 de eeuw:
alle 17 gewesten in de handen van Karel V. de handel en nijverheid groeit en zo neemt ook de
verstedelijking toe. De steden breiden hun privileges verder uit door belasting aan de vorst te
betalen. Karel V wil zijn gezag centraliseren: drie Collaterale Raden (1531).
Maarten Luther laat in Duitsland weten het niet eens te zijn met de machtsaanspraken en de
zelfgemaakte wetten en regels van de kerk. Dit leidde uiteindelijk tot een splitsing in de kerk (rooms-
katholiek en protestants). De Vrede van Augsburg (1555) wordt gesloten: Duitse vorsten mogen
voortaan zelf de geloofszaken in hun eigen vorstendom bepalen. Karel V ziet dit als een nederlaag en
treed af. hij wordt opgevolgd door zijn zoon Filips II.
In Nederland: Johannes Calvijn meer volgers dan Luther. Calvijn vindt dat lagere overheden zich
mogen verzetten tegen een hogere overheid als deze God niet navolgt. Het Spaanse bestuur in de
Nederlanden treden zeer streng op tegen de Calvinistische ketters en gebruiken veel geweld. Gevolg:
smeekschrift der edelen (1566) verzoek om de ketterwetgeving en vervolgingen op te heffen.
Hierdoor kwam er een tijdelijk einde aan de vervolgingen, waren er meer calvinistische
bijeenkomsten en ontstond een Beeldenstorm. Filips II stuurde Alva naar de Nederlanden om orde
op zaken te stellen. Deze stelt de raad der beroerten in. Veel edelen vluchten naar het buitenland, zo
ook Willem van Oranje.
, Vanuit Duitsland probeert Willem van Oranje het verzet tegen Spanje te organiseren. Oranje moet
uiteindelijk de tocht afblazen. De watergeuzen voeren ondertussen hun strijd met de Spanjaarden op
de Noordzee. In 1572 nemen zij Den Briel in. De opstand is nu echt begonnen.
Willem van Oranje geeft zijn oorlogspropaganda een nationalistische invalshoek. Niet alleen meer de
strijd tussen de katholieken en de protestanten zorgt voor een opstand, maar de overheersing van de
Nederlanden door een vreemde mogendheid. De Spaanse koning zelf blijft buiten schot (vanwege
een eed van trouw door Willem van Oranje aan Karel V). De zuidelijke gewesten blijven eerst loyaal
aan de Spaanse koning. Door muiterijen van het Spaanse leger sluiten deze gewesten zich uiteindelijk
nog wel aan in de pacificatie van Gent (1576). Toch krijgen Calvinistische bestuurders meer macht
vaak. Daardoor sluiten in 1579 Brabant en Vlaanderen alsnog vrede met de Spaanse koning en
vormen de Unie van Atrecht. Daardoor vormen de opstandige gewesten de Unie van Utrecht.
In 1581 ontstond het plakkaat van Verlatinge waarmee de Unie van Utrecht officieel afstand neemt
van de Spaanse koning Filips II. Willem van Oranje wordt in 1584 vermoord. In 1585 valt de
handelsstad Antwerpen weer in Spaanse handen, maar opstandelingen sluiten de Schelde af voor de
zeevaart. De noordelijke gewesten zoeken naar een nieuwe vorst, maar de Franse graaf van Anjou en
de Engelse graaf van Leicester voldoen niet aan de voorwaarden. In 1588 legt de Republiek der Zeven
Verenigde Provinciën (inmiddels gesteund door de Engelsen) de soevereiniteit in handen van de
Staten. Spanje voert nu met meerdere Europese mogendheden oorlog (moet krachten verdelen).
Hierdoor kan de Republiek veel land terug winnen waardoor de macht van Spanje afneemt. Engeland
en Frankrijk erkennen de Republiek als staat in 1596, maar pas met de vrede van Munster in 1648
wordt de Republiek internationaal erkend als staat.
De verantwoordelijkheid van de Staten-Generaal breidt zich begin 17 de eeuw uit: de oprichting van
Voc in 1602 (handelsmonopolie voor producten uit Azië) en bestuur van generaliteitslanden. Tijdens
het twaalfjarig bestand (1609-1621 wapenstilstand Nederlanden en Spanje) verliest de Staten-
Generaal tijdelijk haar rol als oorlogsleider. Er ontstaan discussies over geloof en bestuur. De
gematigde calvinisten vinden steun bij raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt (staat voor
soevereiniteit van de afzonderlijke staten). De streng reformatische calvinisten werden gesteund
door stadhouder Maurits van Oranje (fel pleitbezorger voor een machtige Staten-generaal). Maurits
wint de strijd. Van Oldenbarnevelt wordt veroordeeld wegens landsverraad en wordt ter dood
gebracht. In 1621 eindigt het twaalfjarig bestand en er wordt weer tot 1648 oorlog gevoerd tussen
Spanje en de Republiek.
De republiek is geen eenheidsstaat, want de diverse staten beslissen zelf over zaken als rechtsspraak,
wetgeving en belastingen (gewest Holland is economisch het sterkst geweest). In de staten-generaal
worden zaken van algemeen belang besproken (defensie en het buitenlands beleid). Bij defensie
moet wel een gezamenlijk front komen (samen sterker). Ook economisch slaan gewesten graag de
handen ineen. Alleen de generaliteitslanden staan onder direct bestuur van de Staten-Generaal.
Al voor de opstand komen in de noordelijke Nederlanden specialisatie en commercialisering van de
landbouw tot ontwikkeling. Dit komt door moedernegotie (graan wordt ingevoerd via handel met de
Oostzeestaten, het overschot bewaren ze in pakhuizen en verhandelen ze met andere Europese
staten). De agrarische sector kan zich zo makkelijker ontwikkelen. Nijverheid, scheepsbouw en
handel groeien snel in de Zeeuwse en Hollandse steden. De afsluiting van de Schelde zorgt ook voor
meer groei in de Hollandse economie. Amsterdam wordt dan ook de stapelmarkt van Europa.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller demihameka. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.74. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now