Psychiatrie voor juristen
Hoorcollege 1 – Inleiding
Waarom psychiatrie in juristenopleiding?
− Er zijn 28 medische specialisten. Eén van die 28 is een psychiater en dat is dus een medisch
specialisme.
1e reden:
− Mensen die ziek zijn, zijn mogelijk niet voor 100% toerekeningsvatbaar. Die kunnen strafrechtelijk
gezien over de schreef gaan. Belangrijke vraag: kan je hen dat volledig toerekenen of niet?
− Het gaat om het in staat zijn om de vrije wil zelf te kunnen bepalen.
− In het kader van het strafrecht wordt er ook een psychiatrisch rapport bij betrokken. Je ziet soms
dat psychiaters door de regels door bij strafrechtelijke zaken dingen doen die niet netjes zijn of
niet horen te worden gedaan. Je kunt als jurist niet in detail zien of een psychater zijn werk goed
doet. Je kan wel juridisch checken of de psychiater wel de juiste dingen aan het doen is.
2e reden:
− Als je bijv. geopereerd moet worden en je wilt dat niet dan zeg je tegen de art-specialist dat het
niet door gaat. Geen enkele dokter zal het in zijn hoofd halen om je tegen je wil in te gaan
behandelen. Artsen kunnen wel op je inpraten maar jij bent degene die beslist of een arts een
bepaalde behandeling mag uitvoeren of niet. Echter, in de psychiatrie is dat anders. Je behandeld
daar mensen tegen hun wil in. Psychiaters zijn de enige specialisten die dat doen. Daar zijn ook
juridische mogelijkheden voor.
− De wetgever heeft ervoor gezorgd dat de Nederlandse burger toch in een hele hoge mate
juridisch beschermd is tegen psychiaters. Psychiaters kunnen de gekste dingen met je doen onder
het nom van ‘ik heb het beste met je voor’. Daarom zijn psychiaters gebonden aan allerlei wetten
op dit vlak. Zij mogen wel soms iets doen tegen de wil van mensen maar ze mogen die mensen
alleen tegen hun wil behandelen als er een gevaar is voor hunzelf of voor anderen of wanneer de
psychiater inschat dat iemand door bijv. zijn psychische ziekte zijn vrij wil zelf niet goed kan
bepalen of bepaalde zaken niet goed kan beoordelen.
Dat alles bij elkaar maakt dat er wetgeving is gekomen om te zorgen dat dat een beetje in goede
banen geleid wordt.
Tentamen:
− Dit jaar: 10 open vragen waar je antwoord op gaat geven.
− Vorig jaar moest iedereen een essay schrijven, soort van annotatie. Iedereen deed dat
onafhankelijk van elkaar via een unieke casus dat je in een database kon vinden.
− Oefententamen op canvas
− Elke week casus online uit de praktijk met een aantal vragen.
Wat staat ons te wachten?
• Inhoudelijke kennisoverdracht
• Literatuur bestuderen
• Thema‘s varierend van toerekeningsvatbaarheid tot (recidief-) risicotaxatie en voorspelling
• Psychiatrische ziektebeelden
• Casuistiek: forensisch psychiatrische casussen in het nieuws
• Cave: Zorg goed voor jezelf
Opbouw elk college is drieledig:
1.psych stoornis –
2.jur.thema –
,• Elk college wordt samengevat middels een document genaamd “key-notes”
• Elk college gaat vanaf nu gepaard met literatuur
• Na vandaag kan er syllabus online komen op CANVAS
Dus het moet echt de 8e druk zijn van het boek: Wvggz is 1-1-2020 ingegaan en is een vervanging van
de oude BOPZ.
Daarnaast ook recent ingevoerd: Wfz (wet forensische zorg) Wzd (wet zorg en dwang) USB (wet
herziening tenuitvoerlegging strafrechtelijke beslissingen
Maar ….. Wat is jullie eigen input?
• We gaan niet in 12 college’s halve psychiaters van jullie maken
• Maar: wat moet een jurist weten van de vakgebieden psychiatrie en psychologie om het vak van jurist
op een uitstekende manier uit te voeren?
• ……………….
• ……………….
• Wat wil je qua vorm?
,• Jullie ideeen: ……..
Facultatieve excursie met selecte groep
• Longstay TBS
Forensische psychiatrie
Forensische psychiatrie is alles wat te maken heeft met het raakvlak van psychiatrie aan de ene kant en
het recht aan de andere kant
Forensisch komt van het begrip forum uit de Romeinse tijd. Forum was het plein waar vroeger in de
Romeinse tijd recht gesproken werd. Daar komt ook de term forensische psychiatrie vandaan.
2 betekenissen die het concept forensische psychiatrie kan hebben: in enge zin en brede zin:
− Enge zin: alles wat te maken heeft met strafrecht (toerekeningsvatbaarheid, TBS, risico-taxatie
(kans dat deze persoon het nog een keer doet).
− Brede zin: alles wat te maken heeft met psychiatrie en recht. Het kan ook te maken hebben met
een psychiater die voor het medisch tuchtcollege moet komen of advocaat die voor asielzoeker aan
het strijden is die psychiatrische ziekte heeft en vindt dat die asielzoeker niet uitgezet mag worden
o.g.v. die psychiatrische ziekte. Dat concept van forensische psychiatrie in brede zin heeft verder
niet veel met strafrecht te maken, maar toch is het een onderdeel van de forensische psychiatrie.
Psychiatrie voor juristen
Leeropdracht Mario Braakman psychiater/psychotherapeut & cultureel antropoloog
Forensische psychiatrie
In het bijzonder
De transculturele forensische psychiatrie → Transculturele forensische psychiatrie: mensen met een
migratie-achtergrond (ongedocumenteerden: mensen die illegaal in NL zijn en ondergedoken zijn,
economische migranten, asielzoekers) die ook een psychiatrische stoornis hebben.
In de TBS zitten bovengemiddeld veel migranten die zijn veroordeeld, veel meer dan je op grond van
het gemiddelde in de algemene bevolking zou mogen verwachten.
Rapportages
Rapportage PJ Abdul
• 25 jarige man
➔ Abdul is een 25 jarige man. Met hem was niks aan de hand.
• Compos mentis
• Steekt gesprekspartner neer
➔ Hij was in gesprek met iemand, pakt een mes en steekt iemand neer.
• Zonder aanleiding
• Geen gewetenswroeging
➔ Hij had geen gewetenswroeging en geen spijt om wat hij gedaan had. Psychiater vond dit
opmerkelijk dat hij zo iets doet zonder reden en daar ook geen spijt van heeft.
• Antisociaal
➔ Psychiater vond hem antisociaal en begreep hem niet.
• Verminderd toerekeningsvatbaar
, • Advies: TBS
Rapportage PJ Achmed
• 25 jarige Somalische vluchteling
➔ Achmed kwam uit Somalië.
• Sterke intoxicatie
➔ Psychiater zei dat er ten tijde van het delict sprake was van een sterke intoxicatie van zijn brein
waardoor hij niet goed kon nadenken en niet wist wat hij aan het doen was.
• Steekt gesprekspartner neer
• Na diepe belediging
➔ Hij stak iemand neer nadat hij diep beledigd werd.
• Gewetensvol
➔ Psychiater zag dat Achmed veel geweten had. Hij voelde zich heel schuldig en kon begrijpen
hoe hij dit heeft kunnen doen.
• Geen psychiatrisch beeld iez
➔ Psychiater zag geen psychiatrisch beeld. Zijn brein was alleen ten tijde van het delict sterk
onder invloed door een stofje, maar nu absoluut niet.
• Volledig ontoerekeningsvatbaar
➔ Je kan het die man niet aanrekenen want hij wist niet dat door dat stofje zijn brein zo
beschadigd kon raken op dat moment. Die persoon was volledig toerekeningsvatbaar, maar de
psychiater vond dat hij hier geen advies kon geven aan de rechter want die persoon had geen
psychiatrisch beeld en hoede dus niet behandeld te worden.
• Advies: vrijspraak
➔ De psychiater kan de patiënt hier zelf geen vrijspraak geven, maar daar kwam het wel op neer.
Meneer links en rechts zijn dezelfde patiënt/dezelfde verdachte. Docent gaat uitleggen hoe het komt
dat de ene rapporteur opschrijft wat links staat en de andere rapporteur wat rechts staat.
De rapporteur rechts is cultuursensitief → Ze beschikken over transculturele competenties.
De rapporteur links heeft die cursus niet gehad.
Als je je werk doet zonder dat je rekening houdt met de culturele achtergrond van mensen dan krijg je
iets wat links staat. De rechtse rapporteur is iemand die verder heeft gekeken en tot een heel ander
beeld komt. Het gaat dus om één en dezelfde persoon, maar beide rapporteurs kijken anders naar die
persoon.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller hl22. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.70. You're not tied to anything after your purchase.