College aantekeningen Encyclopedie In De Rechtswetenschap Recht, orde en vrijheid, ISBN: 9789013091731
14 views 1 purchase
Course
Encyclopedie In De Rechtswetenschap
Institution
Vrije Universiteit Amsterdam (VU)
Book
Recht, orde en vrijheid
In deze samenvatting zitten alle aantekeningen van de colleges. Ik heb met deze samenvatting een 10 gehaald! Alles wat je moet weten zit erin. Alle filosofen zitten erbij met al hun ideeën. Ik heb niks gemist en dat blijkt ook aan mijn cijfer. Naast deze samenvatting hoef je niks meer voor te bere...
BEGRIPPEN
Natuurrechtsaanhanger: :
- voor recht behoort het niet alleen juist formeel tot stand zijn gekomen (door een
juridische procedure) maar behoort het recht ook inhoudelijk moreel overeen te
stemmen.
- Het verband tussen recht & moraal bestaat dus van nature, onafhankelijk en
voorafgaand aan de menselijke wetten.
- Rechtvaardigheid is van belang.
- Immoreel positief recht is geen recht.
Kritiek natuurrechtsleer:
- hoe kunnen we het natuurrecht vinden
- Wie is de wezensnatuur voor de mens
- De natuur is normloos
Naturalistisch natuurrecht
- levensvormen hebben eigen ontwikkelingspatroon, eigen doel, daaruit te bepalen welke
levenswijze de ontplooiing van elke soort het beste dient.
- Doel v/d mens: overleven
- Recht: regels geven voor bereiken van doel
ethiek/moraal: leer van goed en kwaad deugd en ondeugd
Het rechtspositivisme
- voor rechtsregels is een een formele geldige totstandkomingsproces
voldoende.
- “rechtregels behoord door een bevoegd overheidsorgaan dat wat als
zodanig door bevoegd overheidsorgaan is opgesteld en effectief wordt
gehandhaafd.”
- Immoreel recht is ook recht.
- Een regel ontleent zijn gelding als het geldig tot stand is gekomen.
Normatief rechtspositivist:
- Onvoorwaardelijke gehoorzaamheidsplicht, ongeacht morele kwaliteit.
- Recht is recht en daarom moet je het ook gehoorzamen. Chaos is altijd erger dan
onrechtvaardige samenleving
- als een rechtsnorm geldt volgens de formele criteria moet men hem dan ook
gehoorzamen ongeacht zijn morele kwaliteit
- Rechtszekerheid zo belangrijk dat je ook aan het recht moet gehoorzamen.
Beschrijvend rechtspositivist:
- dat als een rechtsnorm geldt dat er niet meteen een gehoorzaamheidsplicht is.
- Neutrale beschrijving geven van recht als feitelijk maatschappelijk verschijnsel
- Gehoorzaamheidsplicht is een afzonderlijk moreel probleem, het is geen juridisch
vraagstuk.
Pagina 1 van 82
,Moraal : de leer van goed en kwaad, deugd en ondeugd
Brede moraal: morele normen die het gehele menselijke leven betreffen, zonder enige
terughoudendheid. Een overheid met een brede moraal probeert mensen een bepaald
leven te laten leiden dat in haar ogen ‘goed’ is. In dit geval gaat de overheid due bepalen
hoe de mens moet leven. Voorbeeld: men moet altijd de waarheid spreken. Elke vorm van
onwaarheid spreken, zelfs een ‘leugentje om bestwil’, is slecht. / men moet zijn kinderen
opvoeden in de geest van christelijke normen en waarden
Smalle moraal: terughoudende normen die zich beperken tot billijke regels die
noodzakelijk zijn voor een vreedzame samenleving. Mens zelf verantwoordelijk. De mens
wordt vrijgelaten op voorwaarde dat hij/zij de vrijheden van anderen respecteert.
Voorbeeld: men moet afblijven van andermans eigendommen.
Perfectionistisch rechtsmoraal: schrijft de mens voor zich volledig te richten een
ideaal van volmaaktheid (perfectie)
Moralisme: een bepaalde levenswijze afdwingen, omdat de overheid die moreel goed
acht
Paternalisme: iemand die tot een bepaald gedrag dwingen voor zijn eigen belang.
Negatieve vrijheid: storende aanwezigheid van iets. Je wilt dat er iets niet is. Als het
er wel is, vind je het hinderlijk. Er is dus sprake van vrijheid van de storende aanwezigheid
van iets. Vb vrijheid van meningsuiting waar de overheid zich niet mee bemoeit.
Positieve vrijheid: storende afwezigheid van iets. Ik heb iets nodig dat er niet is. je wilt
dat het er wel is. Als het er niet is, vind je het hinderlijk . Er is dus sprake van vrijheid van
de storende afwezigheid van iets. Voorbeeld: gezondheidszorg, sociale zekerheid en
onderwijs.
Wezensvrijheid: je bent vrij om een bepaalde ontwikkeling door te maken die je naar
een bepaalde uitkomst doorboort. Er is een interne blokkade in de ware aard van een
persoon die opgeheven moet worden om een goed mens te kunnen worden. Bv roken. Als
je stopt kan je een goed mens zijn.
Liberalisme: het menselijke individu is het subject van de vrijheid. Dit Individu is zelf
verantwoordelijk voor het bepalen van zijn levensidealen en andere doeleinden; je leven is
imperfect wanneer je het niet zelf kunt inrichten.
Utilist: om te bepalen of een handeling goed is of niet door te kijken naar de
consequentie van de handeling (gevolgen). Een handeling is goed als het
zoveel mogelijk plezier oplevert voor het grootst aantal mensen.
Voluntarist: goddelijke wil staat centraal. Menselijke wil is belangrijker dan de
reden. Individu heeft vrije wil.
Rationalisme: rede staat centraal. Individu is een exemplaar van algemene
soort.
Isonomie: Isis - gelijkheid, nomos -wet, dus gelijkheid voor de wet.
Republiek: het volk regeert niet. Gemeenschappelijk bezit. Er zijn overal
procedures voor daar heeft het volk wel wat over te zeggen maar het is niet zo
dat het volk regeert.
Democratie: regering door het volk
Pagina 2 van 82
,Positieve vrijheid: storende afwezigheid van iets. Ik heb iets nodig dat er niet
is.
Negatieve vrijheid: geen regeltjes meer geven.
Wezensvrijheid: vrijheid om jezelf te kunnen ontwikkelen -> wezensaard
Jjohn austin
- beschrijvend rechtspositivist
- recht:
1. Bevelen
2. Centrale entiteit (soeverein)
3. sancties/handhaving
- soeverein:
1. Merendeel v/d bevolking heeft gewoonte de gemeenschappelijke en aangewezen
superieur te gehoorzamen
2. Superieur is zelf niet aan een (menselijke) superieur gehoorzamen (nl niet want
regering moet verantwoording afleggen aan het parlement en Europese factor. (regering
ook niet want op het moment dat er een oorlog is bestaat er een meerderheidsvereiste., bij
nieuwe president ook niet want er is geen gewoonte om aan de president te
gehoorzamen.)
- maatschappelijke ordeningsfunctie v/h recht: recht moet effectief zijn. Er moet een
sanctie kunnen volgen als de wet niet wordt nageleefd.
H.L.A. Hhart
- beschrijvend rp
- recht berust niet puur op macht van soevereine overheid
- vereist voor stabiele rechtsorde: dat rechtssubjecten haarzelf aanvaarden als richtlijn.
- ‘regel’= meerderheid van leden van groep vertonen regelmatig uitwendig gedrag en (ten
minste een aantal) aanvaarden de daarin geïmpliceerde maatstaf als juist,
- normatief bewustzijn vereist bij ten minste een aantal -> dit bewustzijn blijkt uit kritiek
als er wordt afgeweken van een regel (terwijl bij afwijken van gewoonte (vgl. Austin) geen
kritiek wordt geuit.
- overheid ontleent macht aan rechtsnormen die haar bevoegdheden regelen
- gelaagde hiërarchische structuur: rechtsnormen ontlenen gelding aan hogere
bevoegdheidsverlenende normen.
- primaire regels: gedragsregels, voorschriften voor burgers
- secundaire regels: regelen gelding primaire regels, ontstaan en toepassen van het
recht
- subjectief besef van juistheid geldt alleen in interne gezichtspunt, vgl spelregels
->> geen sprake van objectieve boven-psoitiefrechtelijke rechtsnorm
Rradbruch
- Normatief rechtspositivist: als recht rechtsgeldig, dan moet je het
gehoorzamen
Pagina 3 van 82
, - Na WOII -> natuurrecht: als er sprake is van extreme onrechtvaardigheid
is dan moet rechtvaardigheid boven rechtszekerheid. Bij ongelijkheid hebben
we extreme onrechtvaardigheid
- Volgorde: In geval van extreem onrechtvaardige wetten gaat volgens
Radbruch de rechtszekerheid boven de rechtvaardigheid en de
rechtvaardigheid boven doelmatigheid.
- Bij extreme onrechtvaardig recht zou het karakter van het recht komen
te vervallen. Bv als de overheid wetgeving gebruikt om de fundamentele
rechten van een groep mensen af te pakken. Dan zou het recht volgens hem
niet meer rechtsgeldig zijn. Rv, rz, doelmatigheid
- Bij “gewoon’ onrechtvaardig recht zou het karakter van het recht niet
komen te vervallen. Dus dan rz, rv, doelmatigheid
- Kernwaarden van Radbruch:
- rechtszekerheid -> het recht moet altijd op dezelfde manier worden
uitgelegd en toegepast
- rechtvaardigheid -> de gelijke behandeling van het gelijke
- doelmatigheid -> voor het algemeen welzijn, wat voor het volk nuttig is
- Rechtszekerheid: is een eis van rechtvaardigheid, daarom zou men
‘gewoon’ onrechtmatig recht moeten gehoorzamen.
Aaustin
- Beschrijvend rechtspositivist: volgens hem werd recht gekenmerkt aan
het feit dat dit bevelen van een soeverein waren, die gehandhaafd werden
door sancties.
- Herleidde het begrip soeverein tot de feitelijke gewoonte van de grote groep
mensen om een bepaalde persoon te gehoorzamen die niet zelf de gewoonte
had gehoorzaam te zijn aan een andere menselijke autoriteit.
Kkelsen
- Beschrijvend rechtspositivist: dat als een rechtsnorm geldt dat er niet meteen een
gehoorzaamheidsplicht is.
- apolitiek: geen interesse in de politiek. Als wetenschapper bestuderen het recht als hoe
het is en niet als het had moeten zijn. De wetenschap is altijd op waarheid
- Kelsen had kritiek op Austin, omdat hij een scherp onderscheid maakte tussen feit
en norm (sein en sollen). Normen kunnen volgens Kelsen nooit herleid of afgeleid
worden uit feiten. Dat de mensen een gewoonte hebben ontwikkeld om iemand te
gehoorzamen, heeft dus niets te maken met dat de mensen die persoon ook moeten
gehoorzamen. Hoe de feiten ook zijn, de norm is van andere orde. Norm kan je alleen
afleiden van een hogere norm.
- Zuivere rechtsleer:
- 1) recht is normatief, normen verschillen principieel van feiten -> we moeten de
normen zuiver als normen beschrijven en niet als verkapte feiten;
- 2) het gaat om rechtsleer -> het gaat dus om wetenschap, de wetenschap is altijd uit
op de waarheid. Zij moet de werkelijkheid correct analyseren en weergeven. Hierbij
zouden eigen opvattingen over wat het recht zou moeten zijn, buiten beschouwing
moeten worden gelaten. Als we onze analyse en beschrijving van het recht besmetten
met onze eigen ideologische voorkeuren, verkopen we de wetenschappelijke waarheid,
Pagina 4 van 82
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Anoniem5321. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.13. You're not tied to anything after your purchase.
