Class notes
College Aantekeningen Benaderingen in Letterkundig Onderzoek
- Course
- Institution
Aantekeningen bij alle colleges van de cursus Benaderingen Letterkundig Onderzoek onder leiding van Sandra van Voorst en Petra Boudewijn.
[Show more]
Seller
Followromyvandermolen
Reviews received
Content preview
Aantekeningen colleges Letterkunde OnderzoekCollege 1 – 13/4/2021
Institutionele benadering: sociologisch geïnspireerde benadering van het begrip literaire
waarde
- Centrale vraag: Wie doet wat met tekst en waarom?
- Probleem: is literaire kwaliteit wel een intrinsieke, vaste eigenschap van literaire
werken?
- Empirische observatie 1: in verschillende perioden wordt uiteenlopend gedacht over
de literaire waarde van specifieke literaire werken
- Empirische observatie 2: ook op een gegeven moment in een gegeven samenleving
worden literaire werken verschillende gewaardeerd
Goede smaak
- Culturele voorkeuren vertonen patronen en er is een ‘goede’ smaak
o Deze goede smaak wordt zelfs door personen met een andere culturele
voorkeur voor de smaak gehouden
- Voor literatuur geldt dus dat niet teksten binnen dit deelbestand als even ‘literair’
beoordeeld worden
Het literaire veld
- Het standpunt is dat de productie van symbolische werken (literatuur) een vorm van
collectieve actie is
- Dit betreft alle actoren in het literaire veld die waarde (= symbolische productie)
toekennen aan culturele producten
- Commentaar op de eigenschappen van literaire werken wordt georkestreerd en er
ontstaat een zekere consensus over de manier waarop in een gegeven periode welke
status er aan literaire werken toegekend wordt
Literatuuropvattingen
Literatuuropvattingen = opvattingen over doel, aard, waarde en middelen van literatuur
- Normatief: gaat uit van de opvatting die jij hebt over literatuur
- Expliciet (poëzie moet … zijn) – impliciet (het is mooi hoe de dichter…)
- Instrumenten voor symbolische productie (kwaliteit afmeten)
- Wie doet wat met tekst en waarom?
o Positie van degene die de literatuuropvatting heeft
o Uitspraken; wat zeggen de uitspraken zelf?
o Waarden; welke waarden spreken uit de literatuuropvatting?
o Profilering; wat is de positie van degene in het literaire veld?
o Gedrag van literair criticus
,Wodka door de rode spa – Ilja Leonard Pfeijffer
- Welke literatuuropvattingen kun je aanwijzen in de recensie en waar gaat het over?
- ‘Het hele gedicht waarin deze regel voorkomt, is zwart-wit’
- ‘In één vers combineert Enquist de knulligheid…’
- ‘In het algemeen staan mij twee dingen aan in Enquists poëzie…’
- ‘Dit type klassieke metaforen (…) vormen een groot deel van de kracht van Enquists
poëzie.’
- ‘Dit wil niet zeggen dat ik De tweede helft een goede bundel vindt’.
Institutionele benadering: het bestuderen van relaties in het literaire veld
- Positie <=> andere posities
- Actor <=> symbolische waarde tekst
- Actoren >> beeldvorming >> actoren
- Posities van actoren en instanties
Institutionele benadering pre-1800
- Voor 1800: geen literair veld in de moderne zin van het woord
- Wel: diverse literaire instituties
- Voorbeeld: Van hof tot overheid – Jeroen Jansen en Nico Laan
- Middeleeuwen en vroegmoderne tijd (1200 -1800): literaire cultuur of literair bedrijf
o Utile dulce: het nuttige en het aangename verenigen
- Moderne tijd (1800 – heden): literair veld
o Literatuur als autonome kunst (l’art pour l’art)
Drie institutionele factoren uit de periode tot 1800
1. Mecenaat
- Mecenas: rijk iemand die de kunsten begunstigt (patroon)
, - In Middeleeuwen en vroegmoderne tijd meestal: het hof
- De Republiek: geen echte hofcultuur, macht vooral bij kooplieden, minder sterk
ontwikkeld mecenaat
- Wel: patronageachtige relaties tussen regenten en dichters
- Voorbeeld: Dichters en verdiensten – Nina Geerdink
- Dichter gebonden aan de literatuuropvattingen van zijn begunstiger: ‘Je bijt niet in de
hand die je voedt’
- Vanaf ca. 1700: mecenaat krijt toenemende concurrentie van commercieel
schrijverschap (broodschrijverschap)
2. Het boekbedrijf
- 17e/18e eeuw: de Republiek als magasin de l’univers (de boekhandel van de wereld)
- 18e eeuw: markt voor lezers neemt toe (leesrevolutie)
- Gevolgen: professionalisering, nadere specialisatie, commerciële dimensie wordt
belangrijker
3. Letterkundige organisatievormen
- 1400-1600: rederijkerskamers
- 18e-eeuwse opvolgers: de letterkundige genootschappen
- Deze genootschappen dragen bij aan de institutionalisering van literatuur: o.a.
prijsvragen uitschrijven (literaire prijzen)
- Zodoende ontstaat in de loop van de 18e eeuw toch al een soort proto-literair veld
- Voorbeeld: De strijd voor rhetorica – Nelleke Moser
Autonomisering van het literaire veld (20e eeuw)
- Van algemene naar literaire uitgeverij
- Opkomst moderne auteur: autonome norm, professionalisering
- Specialisatie critici: poëzie, roman, toneel, Nederlandse/buitenlandse literatuur
- Specialisatie in periodieken: rubrieken, bijlagen
- Opkomst literatuuronderwijs
- Ontstaan literaire infrastructuur: prijzen, beroepsverenigingen, subsidiefondsen,
bibliotheken, festivals
Het literaire veld
- Ingebed in culturele veld, dat weer is ingebed in het maatschappelijke veld
- De notie ‘het literaire veld’ betreft de instituties die zich met literatuur bezighouden
o Dit werd, in navolging met de Franse cultuursocioloog Bourdieu, voor
Nederland uitgewerkt en aangepast door Dorleijn en Van Rees
- In het literaire veld worden de instituties gegroepeerd rond de materiële productie
en de symbolische productie
Instituties in het literaire veld
- Meest betrokken bij de symbolische productie
o Auteur (posture)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller romyvandermolen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.24. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
51662 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now