Summary
Samenvatting Politiële en gerechtelijke organisatie
- Course
- Institution
Mijn examen ging heel goed door deze samenvatting!!
[Show more]
Seller
Follow
studentecrimi
Reviews received
Content preview
Politiële en gerechtelijke organisatie Prof. Dr. A. VerhageKorte geschiedenis van het Belgische politiewezen (1794 – 1987)
Inleiding: waarom stilstaan bij de geschiedenis van de Belgische politie?
Twee redenen van het belang van de geschiedenis:
1. Inzicht in het verleden draagt bij aan inzicht in de complexiteit van het
heden.
2. Opdrachten van politie én de organisatie van en toezicht op het
politiebestel is steeds gesitueerd in een ruimere socio-politieke en
economische context.
Drie opmerkingen rond de geschiedenis
- Rijke en complexe geschiedenis
- Niet enkel geschiedenis van de misdaadbestrijding
- Hangt samen met de Belgische politieke en sociale geschiedenis
Vier kenmerken van de politiegeschiedenis (rode draden)
1. Grote verscheidenheid enerzijds, onevenwichtige ontwikkeling anderzijds
2. Centrale aansturing enerzijds, lokale (gemeentelijke) autonomie anderzijds
3. Streven naar efficiëntie en effectiviteit enerzijds, legitimiteit en democratische
controle anderzijds
4. Diverse politie-instanties met een eigen ontwikkelingsdynamiek die samen de
politiezorg moeten verzorgen – maar hoe?
1794 – 1830: De Franse en Hollandse erfenis
1794 – 1814
Het Belgische politiebestel zal nog tot aan de hervorming kenmerken vertonen van
het Franse model:
o De burgerlijke republiek: politie hoort herkomst te vinden in burgerij
o Het militair Napoleontisch regime: politiestaat gericht op openbare
ordehandhaving en politieke informatie
kenmerken: militarisering, centralisering, verscheidenheid
1
, Militarisering: discipline en hiërarchie -> gendarmerie
Centralisering: uitbouw gendarmerie, nationale wetgeving
° Uitvoerende macht oefent controle uit (rechterlijke macht bestaat niet)
° Duidelijke aansturing vanuit de staat -> censuur, arrestaties met de
politie als instrument
° Invoering onderscheid administratieve en gerechtelijke politie
Administratieve politie Gerechtelijke politie
Openbare ordehandhaving Opsporen van misdrijven, vaststellen,
bewijzen en verzamelen
Voorkomen van misdrijven Misdadigers voor het gerecht dagen
(preventief) (repressief)
Obv politiereglementen Wie -> politiecommissarissen, veld-
en boswachters, vrederechters,
luitenanten en kapitein gendarmerie
° Joseph Fouché en de idee van ‘haute police’
Minister van Algemene Politie
Haute police: term die aangeeft dat politie ook politieke
informatie moet verzamelen
police basse: focus op criminaliteit
Oprichting Police Secrète (Openbare Veiligheid)
Reden: nood aan verzameling politieke informatie
Taak: inwinnen, analyseren en gebruiken van inlichtingen
d.m.v. informanten en infiltranten
Verscheidenheid: met als belangrijkste korpsen
Corps de la Gendarmerie Police muncipale Garde nationale
Nationale
1798-1809 Vanaf 1789 1800-1810
Later: Gendramerie Administratieve & Voorloper van de
impériale (elitekorps) gerechtelijke taak burgerwacht
Commissarissen, Openbare orde +
veldwachters grensbewaking
Rol burgemeester
2
, Voordeel: verschillende niveaus en verschillende plaatsen
Nadeel: moeilijke informatie uitwisseling, instanties zijn op zichzelf
1815 – 1830
De Hollandse tijd: men nam de Franse erfenis over maar in een mildere vorm, de
‘politiestaat’ werd afgezwakt. De idee van ‘haute police’ wordt wel gehandhaafd.
Politieorganisatie
Maréchaussée Gemeentelijke politie Burgerwacht/schutterij
= Gendarmerie (term was Commissarissen, Openbare ordehandhaving
belanden) veldwachters
Centrale korps in de 1815: toename Bestond uit burgers
Nederlanden gemeentelijke autonomie
Probleem: geen goede verstandhouding tussen elkaar
1830 – 1885: 1ste fundamenten van nationaal gecentraliseerd politiesysteem
1830: Belgische onafhankelijkheid
naar een sterke, gecentraliseerde staat met gemeentelijke autonomie.
Eerste Belgische regeringen: katholieken en gematigde liberalen
2e helft van de 19e eeuw: industriële ontwikkeling
Industriële crisis tussen 1830 en 1885 -> stakingen en sociale onrust
Ordehandhaving was zeer belangrijk
Politieorganisatie
Gendarmerie Leger Burgerwacht Lokale/Gemeentepolitie Oprichting
nationale (grootste korps) openbare
veiligheid
(staatsveiligheid)
1830: Binnenlandse 1830: op Kleine gemeentes: 1830: einde
vervanging van ordehandhaving gemeentelijk landelijke politie haute police,
Maréchaussée niveau (veldwachters) behoud
Grote gemeentes: openbare
bekritiseerde veiligheidsdienst
gemeentepolitie
3
, Kleine rol bij Gebaseerd op Initiatief van Gemeentewet 1836: Bevoegdheden
ordehandhavin een militair de burgerij Burgemeester kan pas in 1998 bij
g korps (wantrouwen preventief beleid wet vastgelegd
) ontwikkelen en heeft
algemene
politiebevoegdheid
Beperkte Steden Taak:
manschappen politiereglementen
toepassen
Strikte 19e eeuw: rol
discipline en verdwijnt
hiërarchie
Weerstand tegen gecentraliseerd politiemodel uit angst voor dictatuur
Eerste pleidooien voor afzonderlijke gerechtelijke politie
1871: voorstel Prins en Pergameni, jaar later wordt er een speciale afdeling opgericht
voor gerechtelijk werk in Brussel maar werd terug afgeschaft omwille van budgettaire
redenen.
1886 – 1914: Militarisering
Eind jaren 80 had men een somber beeld over de politie, de politiediensten waren
gebrekkig. Het was een periode vol sociale onrust en stakingen met slachtoffers.
- Politiek van het sociale verweer
- Versterking van het politieapparaat: opgang van de gendarmerie
Algemeen: tot WO I was de prioriteit openbare ordehandhaving
Politie = instrument om werkende klasse in bedwang te houden
Politiediensten
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller studentecrimi. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.15. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
49160 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now