Biologie CE stof 'erfelijkheid en evolutie' [samenvatting VMBO]
25 views 1 purchase
Course
Biologie
Level
VMBO
Deze samenvatting bevat alle CE stof betreffende het onderwerp 'Erfelijkheid en evolutie' van VMBO biologie. Hiermee ben je goed voorbereid op je examen. Doe er je voordeel mee! Veel succes
• De wetenschap die onderzoekt hoe eigenschappen overerven.
• Belangrijk want:
o zo kan men meer te weten komen over erfelijke ziekten.
▪ Betere manieren vinden om deze te behandelen.
▪ Afwijkingen voor de geboorte opsporen met bijvoorbeeld:
▪ vlokkentest;
▪ vruchtwaterpunctie.
Erfelijke eigenschappen
Chromosomen
• Erfelijke eigenschappen worden bepaald door de chromosomen.
• Chromosomen
o Zitten in de kern van de cel.
o Bestaan voor het belangrijkste deel uit DNA.
▪ DNA is bij alle organismen op dezelfde manier opgebouwd.
o Komen in paren voor.
▪ Iedere lichaamscel cel heeft twee sets chromosomen.
▪ Eén set afkomstig van vader, één afkomstig van moeder.
▪ In geslachtscellen (eicel en zaadcel) zit maar één set: het halve aantal.
o Chromosomen bestaan uit genen.
▪ Gen
▪ Stukje van het DNA dat de informatie voor de vorming van een bepaald
erfelijke eigenschap bevat.
▪ Voor iedere erfelijke eigenschap zitten in de cel twee genen.
▪ Eén gen afkomstig van vader, één afkomstig van moeder.
• De mens heeft in de lichaamscellen 23 paar chromosomen (dus totaal 46 chromosomen).
o 22 paar zijn bij de man en de vrouw hetzelfde.
o Paar 23 zijn de geslachtschromosomen (vanaf blz. 8).
▪ Zo genoemd omdat het "paar":
▪ bij de uit man een X-chromosoom en een Y chromosoom bestaat (XY)
en
▪ bij de vrouw uit twee X-chromosomen (XX).
• Een zaadcel bevat 23 chromosomen:
o 22 "gewone" chromosomen en een X- chromosoom
of
22 "gewone" chromosomen en een Y- chromosoom.
• Een eicel bevat 23 chromosomen:
o 22 "gewone" chromosomen en een X- chromosoom.
• De bevruchte eicel heeft weer 46 chromosomen (23 paar).
o 22 paar + XX --> meisje
of
22 paar + XY --> jongen.
Celdeling
, Mitose en meiose
• Gewone celdeling voor groei en herstel.
• Er ontstaan twee cellen met:
o hetzelfde aantal chromosomen en
o precies dezelfde chromosomen als de oorspronkelijke cel.
Voorbeeld
▪ Lichaamscel van de mens heeft 46 chromosomen.
▪ Na de mitose ontstaan twee cellen met 46 chromosomen.
Verloop van de mitose
• Van ieder chromosoom wordt een kopie gemaakt.
o De kopieën blijven aan elkaar vastzitten.
• De chromosomen worden korter en dikker.
o Daardoor zichtbaar met een microscoop.
• De chromosomen gaan naast elkaar in het middenvlak van de cel liggen.
• Met trekdraden worden de kopieën uit elkaar getrokken.
o Een naar de ene kant van de cel, een naar de andere kant.
• De chromosomen worden weer onzichtbaar.
• Er wordt een celmembraan gevormd.
• Er zijn twee cellen ontstaan.
Meiose (reductiedeling)
• Bij de vorming van geslachtscellen (eicel en zaadcel).
• De gevormde cellen krijgen het halve aantal chromosomen (n).
o Nodig voor de bevruchting.
Voorbeeld
▪ eicel (23 chromosomen) + zaadcel (23 chromosomen) --> bevruchte eicel (46
chromosomen).
Verloop van de meiose
• Meiose 1
• Van ieder chromosoom wordt een kopie gemaakt.
o De kopieën blijven aan elkaar vastzitten.
• De chromosomen worden korter en dikker.
• De chromosomen met dezelfde genen gaan tegenover elkaar in het middenvlak van de cel liggen.
• Met trekdraden worden de chromosomen uit elkaar getrokken.
o Een naar de ene kant van de cel, een naar de andere kant.
o De kopieën blijven nog aan elkaar vastzitten.
• Er wordt een celmembraan gevormd.
• Er zijn twee cellen ontstaan.
o De chromosomen zijn verdeeld.
o Maar ieder chromosoom bestaat nog uit twee delen.
• Meiose 2
o De kopiën moeten nog uit elkaar getrokken worden.
o Gaat op dezelfde manier als de mitose.
• De chromosomen gaan naast elkaar in het middenvlak van de cel liggen.
• Met trekdraden worden de kopiën uit elkaar getrokken.
o Een naar de ene kant van de cel, een naar de andere kant.
• De chromosomen worden weer onzichtbaar.
• Er wordt een celmembraan gevormd.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller semstroop. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.27. You're not tied to anything after your purchase.
