Bevat volgende hoofdstukken
- Fundamentele aspecten van kanker
- Epidemiologie van kanker
- Risicofactoren en de relatie met kanker
- Genetische aspecten van kanker
- Preventie en vroege opsporing van kanker
- Behandelingsmodaliteiten voor kanker
- Organisatie van de oncologische zorg in Bel...
In normale weefsels groei van cellen in evenwicht
o Aanmaak van nieuwe door celdeling
o Verlies van cellen door geprogrammeerde celdood
o Reguleringsmechanismen liggen vast in de genen
DNA
o Alle informatie van een cel
Oorspronkelijke cel = moedercel
De nieuwe cellen door celdeling = dochtercellen
Dochtercellen kunnen opnieuw splitsen in 2 dochtercellen
Alle dochtercellen moeten alle DNA van de moedercel bevatten
Ontstaan kleine fouten corrigeren
Soms lukt dit niet zieke cellen kankercel
DE CELCYCLUS
4 verschillende fasen
S- fase of DNA-synthese: in de celkern begint een verdubbeling op te treden van DNA- ketens en
ontstaan in elke cel twee identieke series
Mitose: er ontstaan daadwerkelijk twee nieuwe cellen
G1-Fase: fase waarin de pasgevormde cellen groeien tot een zekere mate van volwassenheid. Hoe
lang deze fase duurt hangt af van weefsel tot weefsel
G 2- fase: de groei gaat verder tot de kern een dubbele hoeveelheid DNA bevat
Celcyclus neemt ongeveer 16 tot 24 uur in beslag, waarvan de M-fase 1 a 2 uur duurt en de G1 fase de
meest tijd kost.
G0-fase: cel volledig in rusttoestand verlaat ze op een reversibele manier de celcyclus
P53: EEN BELANGRIJK CELCYCLUSPROTEÏNE
P53: controleproteïne, fouten in DNA opspoort
Het wordt geactiveerd door stresssignalen. p53 bevordert de expressie van andere eiwitten die op hun
beurt de celdeling volledig stilleggen.
Tumoren hebben dus pas een slaagkans wanneer de activiteit van p53 volledig is uitgeschakeld.
Geeft de cel de opdracht om zichtzelf te vernietigen
DNA-fouten herstelbaar G1-arrest een reparatie te laten doorgaan
= bewaken van het genoom
HET ONTSTAAN VAN KANKER OF CARCINOGENESE
Kanker= verstoring in de evenwichtssituatie tussen celgroei en celdood
1
, Mutaties zorgen ervoor dat een normale cel in een tumorcel verandert
Cardiogenese= ontstaan van kwaadaardige tumoren
Oncogenen
o Zorgt ervoor dat cel DNA bij maken om te delen
o Oncogeen geactiveerd DNA verdubbelen en te delen
Tumorsuppresorgenen
o Stilleggen van het delen en verdubbelen DNA
Mutatie: fout bij het overschrijven van DNA
Fout bij overschrijven van oncogenen oncogenen constant actief dochtercel actiever en
agressiever
Mutatie van een tumorsuppressorgen (kan de cel niet meer stoppen met delen) -leidt samen met
de mutatie van oncogenen tot het ontstaan van een kankercel
Meerstappenproces
o = absolute voorwaarde voor het ontstaan van kanker
o = nog geen kanker
o Kanker opeenstapeling van aantal fouten
o Eerste mutatie bij dochtercellen= vrij onschuldig
o Alle daaropvolgende nieuwe dochtercellen die mutatie overschrijven naar de nieuwe
dochtercellen mutaties stappelen zich op
Cardiogenese lang proces
Transformatie naar kankercel duur jaren
Cardiogenese proces op gang te brengen verandering in een cel gebeuren
o Initiatie: introduceren van een verandering, veroorzaakt door blootstelling aan een
carcinogeen
o Promotie: in geïnduceerde cel proliferatie ontstaat
o Positief of negatief gemoduleerd worden
o Onder invloed van modulatie door genetische, virale, chemische, fysische, hormonale
immunologische factoren autonoom groeiende tumor
o Positieve modulatie versnelt het proces, verkort de latente periode, versterkt intensiteit
o Negatieve modulatie omgekeerd
HOE TUMOREN GROEIEN, WOEKEREN EN ZICH IN HET LICHAAM VERSPREIDEN
Tumordetectiegrens: het moment dat de patiënt symptomen krijgt van de tumor, ongeveer 1 cm
diameter
Preklinische periode: de tijd tussen het ontstaan van de tumor en de tumordetectiegrens
BENIGNE VS MALIGNE TUMOREN
2 belangrijke opmerkingen
o Niet alle vormen van kanker doen zich voor als een tastbaar gezwel
o Niet alle tastbare gezwellen zijn kwaadaardig
Goedaardig/ benigne
o Scherp
o Frequent kapsel
o Expansief
o Lage groeisnelheid
o Zelden necrose
o Hoog differentiatie
2
, o Gering mitotische activiteit
Kwaadaardig/ maligne
o Onscherp
o Zelden kapsel
o Infiltrerend
o Hoge groeisnelheid
o Vaak necrose
o Matig tot slecht differentiatie
o Sterke cel
o Hoog mitotische activiteit
INVASIE EN METASTERING
Vermogen tot infiltrerende groei toegang tot lymfebanen en versleept worden naar lymfeklieren of
wanden van bloedvaten en via bloedbaan getransporteerd
Metastering: uitgroei in lymfeklieren en organen op afstand
Infiltratieve groei ingroei in aanliggende organen en metastasen vromen
Normale cellen ook infiltratief vermogen kankercellen maakt van dezelfde mechanismen gebruik
Invaderen: binnendringen in normale weefsels = invasie
Metastasen: stukjes tumor die loskomen en zich verspreiden over het lichaam doorheen lymfe- en
bloedvaten. Ze kunnen op een heel andere plaats in het lichaam vast komen te zitten en daar een
nieuwe tumor vormen.
Primaire tumor = oorspronkelijke tumor
Secundaire tumor= uitzaaiingen of metastasen
ANGIOGENESE
de tumor voorziet zichzelf van bloedvaten.
Zodra een tumor een aantal millimeters groot wordt, kunnen de binnenste tumorcellen in de
problemen komen omdat ze daar onvoldoende zuurstof krijgen.
Op dat moment begint de tumor een soort ‘lokstof’ voor bloedvaten uit te scheiden. Bloedvaten in de
onmiddellijke omgeving beginnen daardoor te groeien in de richting van de tumor
bloedvatennetwerk
Zo wordt de tumor voorzien van zuurstof en voedingsstoffen
=Angiogenese
TUMORIMMUNOLOGIE: DE AFWEER VAN TUMOREN
Een vreemde cel (bacterie) heeft andere antigenen (structuren op de wand van de cel ) dan een eigen
cel waardoor het immuunsysteem die bacterie als lichaamsvreemd herkent en aanvalt produceren
van antistoffen, antilichamen.
De ervaring leert dat het immuunsysteem niet zomaar kankercellen vernietigt. Een kankercel is een
ontspoorde lichaamseigen cel waardoor er geen vreemde antigenen op de kankercellen verwacht
worden.
Toch zien we in de buurt van tumoren ontstekingsreacties wat wijst op immuunreactie
afweersysteem onvoldoende sterk
De afweer van kanker impliceert dat er antigenen bestaan die specifiek op kankercellen te vinden zijn=
tumorantigenen
o Tumorantigenen ovoldoende beschikbaar
3
, o Kankercellen zich te snel delen en groeien en het immuunsysteem niet kan volgen
o Kankercellen produceren stoffen die de afweerreactie verzwakken
CLASSIFICATIE VAN TUMOREN
Solide tumoren die ontstaan in één bepaald orgaan
Niet-solide tumoren die ontstaan in diverse plaatsen van het lichaam
ONDERVERDELING IN STADIA
Stadium I: tumor bevindt zich nog op de plaats waar hij ontstaan is en is nog niet in het omliggende
weefsel
Stadium II: tumor doorgeroeid in het omliggende weefsel maar blijft zeer dicht bij de primaire tumor,
gen kankercellen in de lymfeklieren of andere organen
Stadium III: kankercellen hebben zicht verspreid in de lymfeklieren in de omgeving van de tumor
Stadium IV: tumor heeft zich verspreid in de rest van het lichaam
TNM-CLASSIFICATIE
Beschrijft de grootte/ lokale uitbreiding, aantasting van de lymfeklieren en de metastasen
EPIDEMIOLOGIE VAN KANKER
INCIDENTIE VAN KANKER
1/3 krijgt kanker
Risico op kankerontwikkeling is hoger bij mannen
Kanker 2de plaats van doodsoorzaken
EPIDEMIOLOGISCH KERNBEGRIPPEN
INCIDENTIE
= het aantal nieuwe gevallen dat in een bepaalde periode wordt vastgesteld
= aantal nieuwe gevallen / 100.000/ jaar
PREVALENTIE
= hoeveel mensen op een bepaald moment aan kanker leiden
Hoge incidentie veel mensen de ziekte ooit zullen krijgen
KANKERINCIDENTIE EN LEEFTIJD
Bij kinderen en adolescenten zeldzaam
Vrouwen risico stijgt vanaf leeftijd 30 jaar
o Voornamelijk melanoom, borst-, schilklier-, en baarmoederhalskanker
Mannen
o Na leeftijd van 45jaar
o Prostaat en aan roken gerelateerde kanker
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ChloéG. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.71. You're not tied to anything after your purchase.
