Summary
Samenvatting De basis, ISBN: 9789463448154 De Wereld In Verbinding
- Course
- Institution
- Book
de nodige pagina's staan hierin samengevat
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Followfienbusschaert
Reviews received
Content preview
De wereld in verbinding ( samenvatting uit boek)Pagina 218-219
Protisten zijn een zeer gevarieerde groep organismen. Protisten zijn eukaryoten, dat wil
zeggen dat er in de cel een echte celkern aanwezig is met erfelijk materiaal. Meestal zijn ze
eencellig. Eigenlijk wordt de groep van protisten niet meer erkend door de wetenschap. Het
gaat om een diverse groep met tientallen stammen die nauwelijks verwant zijn met elkaar.
Je kunt deze groep beschouwen als een mengelmoes van groepen die men nergens anders
kan onderbrengen. Binnen de groep is er enorm veel verschil in uiterlijk, levenscyclus en
voortbeweging.
Binnen deze groep vind je autotrofen, heterotrofen. Een voorbeeld van heterotrofe
protisten zijn de slijmzwammen, ze zijn zelf in staat om zich te verplaatsen, ze gedragen zich
als gigantische amoebe die langzaam rondkruipt.
Maar protisten zijn niet allemaal onschuldig, er is een soort die meer dan een miljoen doden
op zijn geweten heeft. Het veroorzaakte een volksverhuizing en koste de Europese unie
ongeveer elk jaar een miljard euro. Het gaat over de Phytophythora infestans, beter bekend
als de veroorzaker van de aardappelziekte. Dit organisme behoort tot de waterschimmels.
De aardappelziekte is het best gekend vanwege de Great Famine in Ierland in 1846. De
ziekte veroorzaakteer enkele jaren na elkaar grote misoogsten, met als gevolg de migratie
van 1.5 miljoen Ieren naar de Verenigde Staten. Binnen enkele jaren was de Ierse bevolking
gehalveerd en dat door een onooglijk klein organisme.
Aardappelen zijn oorspronkelijk afkomstig uit het Andesgebergte in Zuid-Amerika. In 1565
werden ze naar Europa gebracht. Pas na enkele misoogsten met graan werden aardappelen
volop als voedinggewas gekweekt. De aardappelziekte kwam pas in 1843 in Europa terecht,
de Great Famine volgde pas 2 jaar later, ook nu nog woedt er elke zomer een strijd tussen de
boeren en hun ziekte. Aardappeleters in Vlaanderen bespuiten hun gewassen elkaar tien tot
vijftien keer met middelen die een behoorlijk milieubelastingen met zich meebrengen. Deze
bestrijding kost Europa ongeveer een miljard euro per jaar. Bovendien verloopt de
bestrijding van de aardappelziekte elk jaar moeizamer, omdat Phytophythora infestans
evolueert en zo beter kan overleven onder meer diverse omstandigheden. Er wordt
momenteel gewerkt aan aardappelsoorten die resistent zijn tegen de aardappelziekte,
enerzijds via de klassieke verdeling door het kruisen van aardappelsoorten en anderzijds via
genetische modificatie.
,Pagina 314
Wat de banaan betreft, de grote bananenproducten zetten al decennialang massaal in op
hetzelfde bananenras, dat ongeslachtelijk wordt vermeerderd: de Cavendish-banaan.
Wereldwijd wordt het Cavendish ras gekloond en opgekweekt. Genetisch allemaal dezelfde
perfecte comsumptiebananen dus. Maar er zijn mindere tijden in het vooruitzicht: vanuit
Zuidoost- Azië rukt een zeer gevaarlijk ziekte op, zo erg dat zelfs dat enkel de Zuid-
Amerikaanse bananenplantages tot nog toe van infectie gespraad zijn gebleven. Het gemak
waarbij men met klonen omspringt om een kieskeurig consument op zijn wenken te
bedienen heeft dus ook een keerzijde.
Vruchten versus schijnvruchten
Een vrucht wordt per definitie gevormd uit het vruchtbeginsel van een bloem en omhult een
of meerdere zaden. De wand van het vruchtbeginsel bepaalt in belangrijke mate het uitzicht
van de vrucht. Op basis daarvan onderscheidt men vlezige vruchten (tomaat, perzik,
mandarijn) van droge vruchten (eikel, zonnebloempit, graankorrel). Bij een kers, perzek en
pruim wordt het binnenste deel van de vruchtwant keihard, het eigenlijke zaad ligt
daarbinnen. Men spreekt niet voor niets van steenvruchten. Bij citrusvruchten zien we dat
de vruchtwand aan de buitenzijde doorgaans een felle kleur heeft en een sponsachtig
tussenweefsel vormt. De tomaat en de druif hebben een vlezige vruchtwand maar meerdere
pitjes (zaden) met een harde zaadhuid: het zijn besvruchten. Op een gelijkaardig manier kun
je ook droogvruchten gaan indelen. Je hoorde misschien als een van peulen (bonen, erwten)
hauwtjes (herderstasje), noten (hazelaar, elk, tamme kastanje), doosvruchten (papaver) of
graanvruchten (grassen).
Sommige vruchten en zaden vertonen van een typisch omhulsel, dat in de volksmond wel
eens wordt aangeduid met bolster. Het begrip wordt daarbij voor verschillende specifieke
vruchten en zaden gebruikt. Denk aan de bolster van een kastanje van een okkernoot, van
een plataan. Vanuit plantkundig oogpunt is het begrip bolster, echter niet eenduidig te
verbinden met één structuur. Zo is de bolster bij de tamme kastanje het napje, de kastanjes
zijn de vruchten. De okkernoot en de kokosnoot zijn eigenlijk steenvruchten, waarbij de
groene bolster de vruchtwant vormt met een keiharde binnenste laag waarin het zaad ligt
ingesloten. Bij de plataan wordt de typische bolster dan weer gevormd door een
zogenaamde verzamelvrucht.
, Pagina 325
Verspreiding door water
Een flink aantal moeras- water en oeverplanten vertrouwen de verspreiding van hun zaden
en vruchten toe aan het water, in dat biotoop lijkt dit het medium bij uitstek: zaden worden
met de waterstroming meegevoerd en komen zo op diverse plaatsen terecht. Ze worden
meegevoerd en zinken, andere planten beschikken over vruchten en zaden met een
verhoogd drijfvermogen: ze zijn uitgerust met extra krukweefsel of luchtholten in het zaad.
Water wordt als transportmiddel ook door landplanten ingezet, hetzij door opspattend
water, hetzij door afvoerend regenwater. Vooral in verstedelijk gebieden met veel verharde
bestratingen vormt het afspoelend regenwater een belangrijk medium bij de verspreiding.
Straatgas maar ook de piepkleine, liggende vetmuur handhaven zich prima tussen de voegen
van de stoepstenen.
Verspreiding door de mens
Aardappelen, maïs en tarwe zijn gewassen die oorspronkelijk niet bij ons voorkwamen. Ze
vinden hun oorsprong in respectievelijk Zuid-Amerika en het gebied van de Middellandse
Zee. Voor de landbouw zijn ze hier destijds door de mens geïntroduceerd en nemen ze
vandaag aanzienlijke oppervlakten aan akkerland in. De machines die ze bewerken,
vervoeren trouwens niet alleen de betreffende vruchten of knollen… allerhande
akkeronkruid lift vrolijk mee! Het intercontinentale verkeer en het gemak waarmee
tegenwoordig mensen en vracht worden vervoerd, heeft vast en zeker bijgedragen tot de
verspreiding van exoten. Men vergeet daarbij wel eens dat in dergelijke nieuwe biotopen de
concurrentie of de natuurlijke vijanden ontbreken.
Pagina 536
Nieuwkomers: gewenste en niet gewenste introducties
Met de klimaatverandering zien we dat sommige populaties opschuiven of als nieuwe soort
in onze gebieden geïntroduceerd geraken. De oorzaken van deze introducties kunnen gewild
zijn, bijvoorbeeld om puur commerciële redenen, maar in andere gevallen zijn de
introducties toe te schrijven aan toeval. Zo zien we dat grote zeeschepen ballastwater
innemen om de stabiliteit en diepgang te verzekeren wanneer ze ongeladen zijn. Met dit
ballastwater werd de Chinese wolhandkrab bij ons gebracht. Deze zoetwaterbewoner is bij
ons weinig geliefd: hij maakt holen in dijken en oevers, vernielt vistuig en netten en voedt
zich als alleseters met zowel waterplanten, ongewervelden als visbroed.
Wanneer dergelijke organismen door toedoen van de mens in een ecosysteem
geïntroduceerd geraken, spreken we van exoten. Het gevaar met exoten schuilt in het feit
dat ze van nature niet voorkomen in een bepaald ecosysteem. Wanneer deze exoten zich
weinig veeleisend toonden qua voedselbronnen en een zeker aanpassingsvermogen aan
boord leggen, ligt een nieuw habitat in het verschiet. Bij een gebrek aan natuurlijk vijanden
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller fienbusschaert. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.97. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now
Recently viewed by you
