ONCOLOGIE
1. INLEIDING
Kankerinidentie:
o Ontwikkeld: Long, prostaat, darm (man)
Borst, darm, long (vrouw)
o Ontwikkelings: lever, cervix (viruskankers)
Mannen: (1/3 kanker)
o Prostaatkanker: hoge incidentie, lage mortaliteit
o Pancreaskanker: lage incidentie, hoge mortaliteit
o Meeste tumoren stabiele incidentie, behalve prostaatkanker (PSA screening!) en borstkanker
Vrouwen: (1/4 kanker)
o Stijging mortaliteit long- en bronchuscarcinomen (want meer roken!)
o Dalingmortaliteit maag en baarmoedercarcinomen
Daling incidentie maagcarcinoom: koelkasthypothese
Leeftijd:
o 2/3 vrouwen en ¾ mannen >60j
o <14j: leukemie, hersen- en niertumoren
o Adolescenten/young adults (AYA): hematologische, hersentumoren, melanomen, testis- en
BMH kanker
We genezen >50% vd pt’n: prostaat beste testis schildklier melanoom borst
Etiologie van kanker
o Meeste tumoren (>90%?) ontstaan spontaan zonder spec. uitlokkende factoren
(“sporadische gevallen”)
o Zeer klein aantal gevolg van erfelijke afwijkingen (“hereditaire kankersyndromen”)
o Lifestyle en omgevingsfactoren (“carcinogene/mutagene factoren”) spelen bijzonder grote
rol
o Multi step carcinogenese! multiple hits
Carcinogenen
o Chemische, fysische, biologische, milieu, persoonlijke, beroepsfactoren
o Bijdrage moeilijk te beoordelen!
o TABAKSROOK!! 30% vd kankersterfgevallen, 90% van alle longkankers
20-35 jaar latentietijd na start roken
Aantal pakjaren = (aantal sigaretten/20 per dag) x aantal jaren roken
o Obesitas: ongeveer 10% van alle sterften aan kanker
o Alcohol: digestieve en respiratoire tractus kanker, levercirrose
Synergie tussen zware drank en roken
o Ioniserende straling en kanker: lage proportie!
o UV straling: melanoom en niet-melanoom huidkanker
o Zonnebanken voor 25 jaar: kans op melanoom 59%, 20% risico vanaf eerste gebruik
o Electromagnetische golven (telefoon, micro): discussie
o Biologische oorzaken
Virussen (papillomavirus – cervixcarcinoom; hepatitis B/C virus - leverkanker)
Bacteriën (Helicobacter pylori – maagcarcinoom)
Parasieten (Schistosoma – blaascarcinoom; Clonorchis sinensis – cholangiocellulair
carcinoom, blaascarcinoom)
o Oncogene virussen
Humaan papillomavirus (HPV) – cervixcarcinoom, P16- positieve hoofd- en
halstumoren
Epstein-Barr virus (EBV) – nasofarynxcarcinoom, lymfomen
Hepatitis-B-virus (HBV) – leverceltumoren
Humaan immunodeficiëntie virus (HIV) – Kaposi sarcoom, lymfomen
o Erfelijke kankers: max 5%
Primaire preventie:
o Vermijden blootstelling aan risicofactoren
, o Verhogen weerstand tegen risicofactoren (vaccinatie)
o Verwijderen risico-organen
Secundaire preventie = vroege opsporing
o Mammo-screening, occult bloedtest, PSA screening
Symptomen
o Preklinische, asymptomatische fase van kankerontwikkeling: meestal lang (jaren, decennia)
o Klinische fase, met symptomen en radiologische afwijkingen: vaak kort
o Patiënten met grote tumoren kunnen volledig asymptomatisch zijn
o Typische symptomen ontstaan door massaeffect, lokale invasie, metastasen
2. THERAPIE
Systemische kankertherapie
o Chemotherapie (= cytotoxische therapie)
o Antihormonale behandeling (“hormoontherapie”)
o Immuuntherapie
o Doelgerichte behandeling (“targeted therapy”)
o Andere
Curatieve behandeling complete remissie ziekte, afwezigheid ziekte, blijvende remissie, genezing
o Neo-adjuvante therapie (preop)
o Adjuvante therapie (postop)
Palliatieve behandeling verlening ziektevrije overleving, symptoomverlichting, levenskwaliteit
Salvagetherapie na falen initiele therapie, curatief bij bepaalde indicaties, vaak hoog palliatief
Prognose: verwacht steeds het onverwachte
Principes:
o Kleine tumoren zijn gemakkelijker te genezen dan grote tumoren!
o Om een complete remissie te bereiken moeten meerdere behandelingscycli toegediend
worden!
o Tumoren mogen geen kans krijgen om opnieuw te kunnen groeien tussen de
behandelingscycli!
o Met hoge dosisintensiteit bereikt men het beste resultaat!
o Combinatie van geneesmiddelen en/of alternerende toediening van therapieën is
geassocieerd met het hoogst mogelijk bereikbare genezingspercentage
Karnofsky performance status: algemene toestand patiënt evalueren
Elke 6-12 weken (na 3 behandelcycli): nieuwe scans om evaluatie te bekijken
PD = Progressive disease
NE = Non evaluable
NED = No evidence of disease (na resectie van een tumor)
ORR = Objective response rate (PR (partiele respons) + CR (complete respons) [%])
CBR = Clinical benefit rate (SD (stable disease) + PR + CR [%])
Progressie-vrije overleving (PFS)
o Interval tussen startdatum behandeling en datum progressie
Overall survival (OS)
o Interval tussen startdatum behandeling en datum overlijden: Disease-specific vs Non disease-
specific OS
Behandeling van vaste tumoren en lymfomen
o Cyclus (of kuur)
Typische duur behandelingscyclus 3-4 weken, afh van herstel relevante organen van
toxiciteit
Typisch aantal cycli 2-8, afhankelijk van de klinische setting
Formele criteria voor evaluatie van respons: RECIST
Evaluatie van nevenwerkingen: National Cancer institute Common Toxicity Criteria (CTC AE)
Behandeling van leukemie en sommige lymfomen
o Inductietherapie: eerste chemotherapie
o Consolidatie: consecutieve behandeling met niet cross-resistente geneesmiddelen
o Onderhoudsbehandeling (beperkt aantal indicaties)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller emilytilleman1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.02. You're not tied to anything after your purchase.