Dit is de samenvatting van Thema 5 Verzorgingsstaat uit het boek 'Thema's Maatschappijleer VWO'. Belangrijke begrippen staan dikgedrukt in het blauw met uitleg eronder. Ik heb informatie uit het boek en werkboek gebruikt voor de samenvatting. Ik had toen een 8,5 voor dit SE.
Verzorgingsstaat
= staat waarin de overheid zich actief bemoeit met de welvaart en het welzijn van
haar inwoners.
Welvaart
= de mate waarin mensen over voldoende middelen beschikken om hun
behoeften te vervullen.
Welzijn
= de mate waarin mensen tevreden zijn over hun lichamelijke en geestelijke
gezondheid.
De solidariteitsgedachte staat centraal in een verzorgingsstaat.
Solidariteitsgedachte
= in een groep of samenleving is er bereidheid om risico’s met elkaar te delen.
In een verzorgingsstaat levert de overheid ook collectieve goederen.
Collectieve goederen
= goederen waarvan niemand uitgesloten kan worden, ook niet degenen die
ervoor betalen.
Het gegeven dat niemand kan worden uitgesloten van een collectief goed kan
leiden tot dillema’s. Mensen die niet bijdragen kunnen immers toch profiteren.
Deze mensen worden ‘free riders’ genoemd.
Dit kan de samenleving onder druk zetten, omdat steeds meer mensen zich
kunnen gaan realiseren dat de bescherming die zij ontvangen niet afhankelijk is
van hun bijdrage.
Er zijn vier belangrijke functies van de verzorgingsstaat:
1. Verzorgen
2. Verzekeren
3. Verheffen
4. Verbinden
Verzorgen:
De verzorgingsstaat biedt zorg voor wie door fysieke of psychische aandoeningen
hulp nodig heeft.
Bijv. de zorgverzekering
Verzekeren:
1
, De verzorgingsstaat regelt dat we verzekerd zijn tegen verlies van inkomen. Al
deze regelingen samen vormen het socialezekerheidsstelsel.
Socialezekerheidsstelsel
= stelsel dat mensen verzekert van een inkomen bij werkeloosheid, ziekte,
ouderdom of arbeidsongeschiktheid.
Verheffen:
De verzorgingsstaat geeft iedereen de kans om zijn talenten te ontplooien en zich
te ontwikkelen.
Bijv. goed onderwijs
Verbinden:
De verzorgingsstaat zorgt voor binding tussen mensen en versterkt daarmee de
sociale cohesie.
Door het socialezekerheidsstelsel dat mensen van elkaar afhankelijk maakt.
Door de overheidsbemoeienis dat de ongelijkheid tussen mensen kan
verkleinen.
Door onderwijs dat groepen mensen dichter bij elkaar brengt.
Burgers in Nederland hebben sociale grondrechten.
Sociale grondrechten
= grondrechten die niet afdwingbaar zijn bij de rechter maar de grondwet verplicht
de overheid wel om er actief naar te streven.
Daarbij gaat het om:
Voldoende werkgelegenheid
Bestaanszekerheid en spreiding van welvaart
De bewoonbaarheid van het land en de bescherming en verbetering van het
leefmilieu
Volksgezondheid, voldoende woongelegenheid en maatschappelijke en
culture ontplooiing
Goed onderwijs
1.2 Tussen plan en vrije markt
Gelijkheid: planeconomie
Communistische en socialistische denkbeelden zijn gebaseerd op het ideaal van
gelijkheid.
In de communistische staatsopvatting neemt de staat daarom de totale
verzorging van zijn burgers op zich.
Op economisch terrein wordt gekozen voor een planeconomie.
Particulier ondernemerschap is er niet en wordt ook niet toegestaan. De overheid
beheert de productiemiddelen.
Vrijheid: vrijemarkteconomie
2
, In een kapitalistische vrijemarkteconomie staat de waarde vrijheid centraal en
grijpt de overheid niet actief in de economie in.
De belastingen zijn er laag, maar iedereen moet zichzelf verzekeren tegen
werkloosheid en voor goed onderwijs en gezondheidszorg moet je flink betalen.
Samenlevingen waar individuele vrijheid sterk wordt benadrukt, kennen minder
bereidheid om risico’s met elkaar te delen en kiezen daarom voor een systeem
met weinig collectieve voorzieningen en lage belastingen.
1.3 Drie typen verzorgingsstaten
Een verzorgingsstaat bevindt zich ergens tussen de planeconomie en de
vrijemarkteconomie in.
Voor alle verzorgingsstaten geldt dat ze gebaseerd zijn op de waarden
solidariteit en gelijke kansen.
Toch bestaan er belangrijke verschillen tussen verzorgingsstaten.
Er zijn drie typen verzorgingsstaten:
1. Sociaaldemocratische verzorgingsstaat
2. Liberale verzorgingsstaat
3. Corporatistische verzorgingsstaat
Sociaaldemocratische verzorgingsstaat:
De rol van de overheid is groot bij het leveren van goederen en diensten.
Een uitgebreid stelsel van sociale voorzieningen.
Gelijkheid is de belangrijkste waarde.
Ook wel het Scandinavische model genoemd.
Liberale verzorgingsstaat:
De rol van de overheid is beperkt en van de markt juist groot
Het niveau van de sociale voorzieningen is vrij laag.
Eigen verantwoordelijkheid, vrijheid en particulier initiatief zijn belangrijk
Ook wel het Angelsaksische model genoemd.
Corporatistische verzorgingsstaat
Een mengeling van de twee modellen.
De vrije markt wordt flink ingeperkt door aan de ene kant een sterk
ontwikkelde collectieve sector en aan de andere kant een harmonieuze
samenwerking tussen overheid, werkorganisaties en vakbonden.
Een belangrijk onderdeel van de collectieve sector is de sociale zekerheid.
2.1 Het begin van de verzorgingsstaat
Nachtwakersstaat
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller maaikeberg. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.28. You're not tied to anything after your purchase.
