Summary
Samenvatting Bespiegeling romantiek en realisme vwo kunstgeschiedenis
- Course
- Level
- Book
Samenvatting van hoofdstuk 7 van de Bespiegeling: de Romantiek en het realisme van de 19e eeuw met extra aantekeningen.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
noahvanwerkhoven
Content preview
Romantiek en realisme 19e eeuwIn 19e eeuw snelle technologische en maatschappelijke veranderingen. Door komst
stoommachines industrialiseren steden -> slechte woon- en werkomstandigheden arbeiders
-> romantiek als reactie, romantici verbeelden een wereld weg van de werkelijkheid.
Realisten geven juist realistische weergave van alledaagse werkelijkheid, nieuwe materialen
en technieken (gietijzer, staal, elektrisch licht, fotografie). Het falen van de
verlichtingsidealen, de misstanden in de maatschappij (door industrialisatie) en de oorlogen
van Napoleon leveren teleurstelling op. Kunstenaars ‘vluchten’ in
verleden/fantasiewereld/natuur / exotische/griezelverhalen. Gevoel en intuïtie boven
verstand.
Caspar David Friedrich schilderde landschappen (atmosferisch perspectief =gebruik van
kleur waardoor indruk van diepte in het schilderij wordt aangebracht) vol religieuze
betekenis bijv. wandelaar boven de zee van wolken: wandelaar overdonderd door
grootsheid natuur, emotionele lading door contrasten (details/mysterieuze mist en donkere
schaduw/licht). Door nadruk op originaliteit/genialiteit kunstenaar ontstaat ideaal van de
bohemien = hoeft zich niet aan burgerlijke regels te houden, vrij in kunstzinnige uitingen.
Franz Schubert leeft armoedig en geïsoleerd -> liederencyclus Winterreise, (over reis door
landschap van de dood) gemoedstoestand (melancholie) in zangmelodie vertaald, piano ook
uitdrukkingskracht (virtuoos en expressief tot sober en somber).
Natuur inspiratiebron, want onbedorven en puur, oerkracht die mensen tot nietig wezen
reduceert. Strenge classicisme omgeruild voor individuele expressie. Uitdrukken van
persoonlijke gevoel/visie. Op het vlot van Medusa lijden huiveringwekkend weergegeven,
theatrale diagonale compositie, lugubere details en nadruk op hulpeloze mens tegenover
machtige natuur. Sneeuwstorm breekt met academische tradities, want natuur als
hoofdonderwerp (ipv. mens). Schip overweldigd door natuur, nadruk op beleving, brede
kwaststreken (grove toets), schaduw-licht contrasten. Romantici bekritiseren eigen tijd,
kijken nostalgisch terug -> ruïnes in Syrië aan zee met zonsopkomst (natuurkracht), spel van
licht en kleur. In Also sprach Zarathustra wordt zonsopkomst door aanzwellende opening
(donkere bassen, schetterende koper, knallende pauken) van symfonisch gedicht vertaald =
programmamuziek (muziek die verhaal/gevoel tot uitdrukking brengt). Klankkleur wordt
belangrijker, technische ontwikkelingen maken snaarinstrumenten krachtiger,
blaasinstrumenten soepeler en gevarieerder, orkesten groter -> luisteraar overdonderen
met klankeffecten.
Opkomst nationalisme. Oude sprookjes, sagen en historische griezelverhalen herontdekt.
Fantasieverhalen bieden mogelijkheden om te ontsnappen aan de werkelijkheid. La Sylhpide
eerste romantische ballet, over luchtgeest (niet langer waren goden en godinnen de
hoofdpersonages in de balletten, want de verhalen gingen nu over elfen en
nimfen, bosgeesten en watergeesten, dwergen, heksen en tovenaars) op spitzen en tutu ->
lijkt gewichtsloos te zweven (soms vliegmachines/liftmechanismen). Ballet blanc beeldt
bovennatuurlijke uit. Sprookjesballet schone slaapster nadruk op spectaculaire
dansonderdelen, met divertissementen publiek overdonderen, overdadige kostuums,
muziek en dans vormen betoverend geheel. De operacyclus Der Ring der Nibelungen gaat
over tragedie van menselijk lot, gebaseerd op Germaanse mythologie en Noorse sagen.
, Poëzie, decor, mise-en-scene, handeling en muziek als eenheid = gesamtkunstwerk. Wagner
verandert operaregels: opera’s oneindig doorgecomponeerd (geen losse aria’s/recitatieven),
orkest draagt verhaal (ipv. alleen begeleiden). Vernieuwend theater: orkestbak verscholen
onder toneel -> publiek kan opgaan in verhaal. Theater donker zodat mensen stil zijn.
In Noordwest Europa gotiek ontdekt, laatmiddeleeuwse bouwkunst (kloosters/kastelen).
Verlangen naar collectief vakmanschap/bouwproces (geen scheiding tussen architect en
bouwer) -> gothic revival (in Engeland). Middeleeuwse ambachtsman betrokkener bij
arbeidsproces dan anonieme vervangbare 19e-eeuwse fabrieksarbeider. Stones of Venice
bestudeerde naast architectuur ook sociaal-politieke situatie Venetië. Britse
parlementsgebouw brand af, nieuwe paleis gotisch: strakke verticale lijnen op gevels, fijne
patronen/versiersels rond ramen. Bakstenen Rijksmuseum is eclectisch (vermenging gotische
met renaissance elementen). Toenemende kritiek op kwaliteit van industriële producten ->
arts and crafts – beweging wil ambacht/vakmanschap terugbrengen, voorstander goede
leefomstandigheden (socialistisch). Arbeiders maken kwalitatief hoogwaardige producten en
blijven machines de baas -> arbeidsintensief productieproces, materiaal-en loonkosten hoog,
dus alleen voor rijken.
Door industriële revolutie trekken plattelanders naar stad voor werk, woon- en
arbeidsomstandigheden slecht. Middenklasse met genoeg geld en vrije tijd geniet.
Industrialisatie zichtbaar aan spoorwegbruggen, stations, fabrieken en markthallen.
Industrialisatie levert massaproductie op -> wereldeconomie -> groei imperialisme, veel
kolonies. Op wereldtentoonstellingen uitvindingen en westerse superioriteit tonen.
Tentoonstellingsgebouw Crystal Palace kas van gietijzer en glas (nieuwe materialen en
moderne bouwtechnieken), eerste voorbeeld functionalistische architectuur.
Wereldtentoonstelling Parijs met uitvindingen als elektrisch licht en telefoon, bouw
Eiffeltoren; staalconstructie, voorbeeld functionalistische architectuur en toeristische
trekpleister. Pointillisme = stipjes verf die op afstand lijken te mengen (=optisch mengen),
grauwe kleuren omzeilen -> heldere kleuren/licht accentueren.
In romantiek zijn verbeelding en emotie belangrijk, maar rond 1830 maakt dit plaats voor
het realisme. Het alledaagse bestaan wordt met donkere kleuren en grove streken getoond.
De Arenleesters geeft bijv. het harde boerenbestaan weer: niet mooier maken dan het is,
lompe vrouwen, harde contrasten, geen herkenbare gezichten. Het naturalisme draait om
realistische verhalen van echte mensen, thema’s zoals noodlot/lijden. De naturalistische
toneelstukken Spoken en Op hoop van Zegen stellen misstanden in de samenleving aan de
kaak (= sociaal geëngageerd): levensechte dialogen/kostuums/decors, nieuwe speelstijl
(method acting, minder overdreven, realistisch, niet spelen maar voelen). Opera bloeide in
19e eeuw, eerst belcanto populair (schone zang, nadruk op virtuoze melodielijn ipv. tekst).
Belcanto + sociaalrealisme --> La Traviata. Later krijgt naturalisme vervolg in verisme = richt
zich vooral op het thema (de tekst) van de realistische opera (noodlot niet te keren,
aandacht voor sociale omstandigheden). De taal bepaalt ritmisch en melodisch de zang.
Handeling vaak gepassioneerd en heftig om te shockeren. Bijv. el lucevan le stelle.
Burgers slaan in 19e eeuw vakmanschap/ambacht hoger dan machinale productie. Jugendstil
brengt verandering: verbindt kunstzinnige ontwerpen met industriële maakprocessen.
Camera- en afdruktechnieken verbeteren waardoor fotografie uitgroeit tot massamedium.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller noahvanwerkhoven. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.46. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
80364 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now