Summary
Samenvatting Bespiegeling hoofstuk 8: het modernisme - kunstgeschiedenis
- Course
- Level
- Book
Samenvatting van hoofstuk 8 van de Bespiegeling: het modernisme met extra aantekeningen.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
noahvanwerkhoven
Content preview
Modernisme 1e helft 20e eeuw2 wereldoorlogen in 1900-1945. Massale vernietiging waardoor aan oude waarheden wordt
getwijfeld. Nieuwe kunstenaars zetten zich af tegen tradities en experimenteren -> nieuwe
stromingen en stijlen. Modernistische kunst sluit aan bij moderne maatschappij, die
verandert door industrialisering en technologische ontwikkelingen.
Begin 20e eeuw gaan jonge kunstenaars innerlijke expressie weergeven (ipv. zichtbare
werkelijkheid). Volgens Sigmund Freud (psychiater) worden mensen onbewust door driften
aangestuurd (bijv. seksualiteit/agressie). Dit inspireert kunstenaars, ze vinden dat regels
(toonladders, perspectief, kleurenleer, ballettechniek etc.) expressie in de weg staan ->
moderne avant-gardekunstenaars (willen dmv. kunst een utopie bereiken).
De opera Erwartung (Schönberg) over een nachtmerrie heeft onrustige muziek, een
ononderbroken stroom, melodie moeilijk te herkennen en tempowisselingen. Niet
geschreven vanuit 1 toonsoort (alle noten een vaste plaats t.o.v. grondtoon/tonica), maar de
tonen gekozen op basis van expressieve kracht (ipv. harmonie). Tegenwoordig uitvoering:
theater is psychiatrische inrichting, decorwanden zakken -> zwarte dreigende leegte, patiënt
vastgebonden voor shocktherapie. In Traumdeutung doet Sigmund Freud verslag van de
duistere droomwereld/het onderbewustzijn (wat verdrongen is), als controle over
verlangens wegvalt. Dat interesseert kunstenaars.
Expressionisme gaat om het uiten van innerlijke gevoelens en emoties, het individu staat
centraal. Die Brücke (expressionistische groep) laat geldende kunstregels vallen.
Rechtstreekse uitdrukking van innerlijke drijfveren, regels negeren -> chaotische stijl (sluit
niet altijd bij publiek aan). Fünf Kokotten is een houtsnede van 5 vrouwen, nauwelijks
herkenbaar (geabstraheerd/gestileerd), ritmische lijnen en hoekige vormen. Ook le sacre du
printemps (ballet) is hoekig ipv. sierlijk. Abstracte choreografie met veel dansexpressie,
dansers reageren op muziek, maar nauwelijks verhaallijn, primitief gekleed, hoekige
danspassen (ipv. ronde vormen), met ingedraaide beenposities en stampende voeten en
lichamen die zich ter aarde storten (zwaartekracht wint, ipv. gewichtsloosheid) -> breekt met
academische regels. Stravinsky componeerde de muziek, gebaseerd op Russische
volksmuziek, nadruk op complexe en onregelmatige ritmes (ipv. melodie). Akkoorden
opstapelen tot een uitbarsting van geluid -> publiek schandaal. Expressionisten
geïnteresseerd in duistere kant van het bestaan. In Hexentanz ruimte voor uitdrukken
gevoelens (verdriet, woede), dansbewegingen (knielen, hurken, kruipen en vallen) gaan
tegen academische regels in. Muziek ondergeschikte rol, vooral slagwerk/ritme -> optimale
bewegingsvrijheid; ausdruckstanz. Expressionistische horrorfilm Das Cabinett des Dr. Caligari
chaotisch en onrealistisch door scheef decor, flashbacks, overdreven spel en grote licht-
donker contrasten.
Expressionisten geïnteresseerd in volkskunst uit exotische landen, ‘primitieve’ kunst uit
kolonies, de westerse cultuur werd superieur gevonden. Kunstenaars willen terug naar de
essentie (van kunst en cultuur), ze bewonderen maskers, schilden en beelden die naar
onzichtbare oerkrachten lijken te verwijzen. Op Les demoiselles d’ Avignon (Picasso) zijn
Afrikaanse maskers gebruikt; onderwerp (prostituees) en schilderstijl gewaagd, ronde en
hoekige vormen en kleuren botsen, geabstraheerde weergave, geen perspectief (voor- en
achtergrond) -> voorloper kubisme (losse hoekige fragmenten, meerdere perspectieven
, tegelijk). Tijdens WO1 werd Afro-Amerikaanse cultuur populair, blanke orkesten imiteren
zwarte jazz en jazzbands houden moraal leger op peil en verspreiden de muziek over Europa.
In ballet La création du monde is de mens 1 met de natuur (daarom geen academische
regels, want die suggereren dat de mens de natuur heeft overwonnen), oerdans, dansers
verkleed als Afrikaanse goden en dieren met kubistische kostuums (sierlijk bewegen
onmogelijk) en decor. Muziek met jazzy loopjes en swingende ritmes. In Les Ballet Suédois
worden dansers, componisten en beeldende kunstenaars gekoppeld , daarna komt Revue
Nègre vanuit NY naar Parijs, een zwarte vaudevilleshow met een ‘primitieve’ Afrikaanse
vrouw die schaars gekleed haar oerdriften en seksuele instincten uitdrukt in erotische
dansshows (blanke publiek vooroordelen).
Rond 1900 ontstaat jazzmuziek uit een mix van muzikale culturen, expressief met
improvisaties. In New Orleans culturele smeltkroes; afstammelingen slaven en immigranten
wisselen muziekstijl uit: worksongs van katoenvelden, spirituals uit kerkdiensten, blues van
platteland en ragtime uit cafés. New Orleansjazz met collectieve improvisatie,
instrumentarium (trompet/cornet, trombone, klarinet, saxofoon, banjo, tuba en drums). Na
slavernij nog rassenscheiding, dus blanken kopen alleen ‘blanke’ jazz: Dixieland. Nadat
Storyville werd gesloopt, trokken muzikanten naar Chicago (o.a. Louis Armstrong), waar de
Chicago-stijl/hot jazz ontstond met solistische improvisaties. Betekenisloze klanken zingen =
scat. In jaren ‘30 ontstaan (grotere) bigbands met secties: trompetten, trombones,
saxofoons en ritmesectie, daardoor uitgeschreven bladmuziek -> ontwikkelen swingstijl
(achtste noten, lang-kort-lang) met stuwend dansbaar ritme. Experimenteren met
akkoordenschema’s en instrumentale combinaties -> vernieuwende klankkleur. Gemixt
(blanken met zwarten) orkest veroorzaakt rel, hot arrangements op radioprogramma
waardoor de Afro-Amerikaanse jazz populairder wordt -> swing era.
Vanaf 1925 was surrealisme de belangrijkste vernieuwende stroming in de westerse
kunstwereld, Sigmund Freud (psychoanalyse) als inspiratiebron, dromen boven de realiteit,
want die worden gestuurd door het onderbewuste. André Breton schrijft het surrealistisch
manifest waarin hij kunstenaars oproept te zoeken naar de menselijke drijfveren (ipv.
zichtbare werkelijkheid). Volgens hem beperken logica en verstand ons. Bij spelvormen als
cadavre exquis speelt toeval een grote rol, want willekeurige woorden worden tot zinnen
gecombineerd. Marchel Duchamp exposeerde met Fontein een omgekeerd urinoir als
kunstwerk, een readymade (idee belangrijker dan uitvoering kunstwerk: conceptuele kunst).
Salvador Dali maakt een collage waarin een gezicht uit meubels bestaat. De Neus is een
surrealistische, montageachtige opera met korte scenes en muziek met een snel
veranderend karakter. In de eindscene dicteren verschillende mensen 1 tekst, waardoor
samenhang verloren gaat.
1e helft 20e eeuw 2 wereldoorlogen (Nederland neutraal in WO1, voor Frankrijk en Engeland
de Grote Oorlog) -> futurisme (oorlogsenthousiasme) in Italië, dadaïsme ontgoocheling
achteraf. NY wordt kunsthoofdstad, want in totalitaire staat Hitler en SU kunst ongewenst.
Soldaten in 1914 optimistisch, enthousiasme gedeeld en oorlog verheerlijkt in het
futuristisch manifest. Plastische synthese van het begrip ‘oorlog’ is een ode aan de moderne
techniek en oorlogsmobilisatie, futuristen aanbidden machines en technologie. Oude
oorlogsvoering botst in WO1 met moderne kanonnen, bommen, gifgas, tanks en granaten.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller noahvanwerkhoven. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $12.40. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now