Samenvatting van de modules uit Q3 MGZ. Samengevat uit werkgroepen, hoorcolleges, zelfstudie en responsiecolleges. Mist farmacodynamiek, water- en zouthuishouding en spijsvertering.
Radboud Universiteit, Nijmegen
Gemaakt door: Georgia Graat
,Samenvatting Q3 MGZ
Module 1: Beeldvorming met ioniserende straling
Bij de homeostase zijn veel organen betrokken. Met beeldvorming kan je met verschillende
technieken in het lichaam kijken. Deze technieken hebben andere eigenschappen, waardoor ze
verschillende plaatjes laten zien. De technieken geven verschillende eigenschappen van het weefsel
weer. Zo kan er gekeken worden naar een anatomisch of functioneel beeld, straling van binnen of
buiten en een 2D-projectie of 3D-reconstructie. Hoe meer men bestraald, hoe meer kans hij loopt op
ziektes. Elke mSv geeft 0.006% kans op fatale kanker. De achtergrondstraling is al 2 mSv/jaar.
De dosis in Gy of J/kg is de hoeveelheid energie die per kg aan het lichaam wordt afgegeven door de
straling. De effectieve dosis is de hoeveelheid mSv die iemand binnenkrijgt tijdens een onderzoek. Dit
is gecorrigeerd voor het overlijdensrisico per soort straling. De activiteit in Bq van een radioactieve
bron geeft aan hoeveel deeltjes er per seconde vervallen of desintegreren. De intensiteit is de
hoeveelheid stralingsenergie die per seconde per vierkante meter passeert. De fysische
halfwaardetijd is de vervalsnelheid van het isotoop. De biologische halfwaardetijd is de tijd waarin de
activiteit in het lichaam gehalveerd is, wat sneller is doordat het ook uitgescheiden wordt.
Ioniserende straling
Ioniserende straling wordt gebruikt in de medische beeldvorming. Het is straling die kan uitzenden of
beschadigen. De straling heeft genoeg energie om een atoom uit de buitenste schil weg te slaan,
waardoor het atoom wordt geïoniseerd en een positieve lading krijgt. Bij straling van binnen spuit
men radioactief gelabelde stoffen in het lichaam om daarna te bekijken waar het zich bevindt door
de uitgezonden radioactiviteit te meten. De stof wordt gekozen op eigenschap, omdat het naar een
bepaalde plek in het lichaam moet reizen. De uitstraling is continu. Bij straling van buiten worden
röntgenstralen van buiten naar het lichaam gestraald om daarna te bekijken hoeveel straling het
lichaam heeft geabsorbeerd. De hoeveelheid en duur van de straling is zelf te bepalen. Men kan bij
de interactie van straling en weefsel spreken van reflectie (weerkaatsing), transmissie (doorlaten) en
emissie (uitzenden).
Straling van binnen geeft eigenlijk altijd een functionele afbeelding. Hierbij heeft men
een duidelijk contrast tussen ziek en gezond, met een vroege herkenning door de
gevoeligheid van kleine hoeveelheden tracer. De aandacht wordt naar het probleem
getrokken, omdat biologische veranderingen eerder te herkennen zijn dan
anatomische. Ook is er een overzicht van het hele lichaam. De anatomische informatie
is echter beperkt en de resolutie is slecht. Bij straling van buiten zie je vooral
anatomische afbeeldingen en kan je afwijkingen hierin zien. Bij straling van binnen is de
afbeelding zwart, daar waar veel tracer zit. Bij straling van buiten worden de kleuringen
bepaald door de verzwakkingscoëfficiënt voor röntgenstraling. Wit staat hier voor
plekken waar de straling wordt tegengehouden. De verzwakkingscoëfficiënt is de mate
waarin een materiaal straling verzwakt. De grootte hiervan hangt af van de dichtheid
van het materiaal en het atoomnummer. De verzwakking is groter bij een hoger atoomnummer,
doordat hier de elektronen sterker aan de kern zitten en straling meer energie verliest bij interactie
hiermee. Ook de hoeveelheid energie van fotonen bepaalt welke door het materiaal gaan.
Bij een 2D-projectie krijg je het gehele lichaam of te onderzoeken gedeelte in één keer te zien,
waarbij alle plakken op elkaar zijn gelegd. Men kan alleen zien wat het gebied is waar de straling
vandaan kwam, maar niet precies welke hoogte en diepte in het lichaam. Bij een 3D-reconstructie
kan men de plakken los van elkaar zien. Zo is duidelijk te bepalen op welke plak de straling het
meeste effect had en precies op welk punt in het lichaam er dus een probleem zit.
Gemaakt door: Georgia Graat
, Het belangrijkst om bij ioniserende straling te realiseren, is dat het radioactief is en schade aan het
lichaam toe kan brengen. De schade kan leiden tot verschillende ziektes en is dus gevaarlijk. De
straling is vooral gevaarlijk omdat de golflengte zo klein is en de frequentie dus heel hoog. Dit
betekent heel veel energie, waardoor DNA-strengen makkelijker kapot gemaakt worden. Voor
röntgenstraling wordt er dan ook rekening gehouden met de hoeveelheid die men binnenkrijgt.
Hiervoor geldt ALARA; as low as reasonably achievable. Deterministische effecten zijn effecten die
zeker optreden, vooral bij een hoge dosis. Stochastische effecten zijn toevallige effecten, waarbij er
een kleine kans is dat men ziek wordt. Deze kans wordt echter groter als de dosis groter wordt.
Röntgenfoto
Met een röntgenfoto stuurt men röntgenstraling vanaf buiten naar iemand. Deze
straling wordt deels door het lichaam opgenomen. De overige straling wordt
daarachter opgenomen door een plaat, die dit kan omzetten naar een 2D-projectie
van waar veel en weinig straling is doorgelaten. Dit geeft een anatomisch beeld van
het lichaam. In principe ziet men een schaduw van het lichaam, waarbij je kan zien
hoe goed straling wordt doorgelaten. De kleuring van weefsels op de afbeelding
hangt af van de verzwakkingscoëfficiënt, die hoog is bij een hoge dichtheid en groot
atoomnummer. Het weefsel wordt dan wit.
Fluoroscopie is een vorm van röntgenstraling. Hierbij spuit men contrast vloeistof in
en bekijkt de afbeelding continu. Men ziet hierbij bewegende röntgenbeelden.
CT-scan
Bij CT of computerized tomography krijgt men een 3D-reconstructie van het lichaam door middel van
straling van buiten het lichaam. Dit is een vorm van röntgen waarbij heel veel foto’s worden
gemaakt. Men ligt in een buis waar detectoren in liggen. Een röntgenapparaat draait rond het
lichaam en stuurt straling uit. Deze straling wordt daarna door de ring van detectoren opgevangen.
De afbeelding wordt hierbij met back projection in elkaar gezet. Bij elke positie van de bron wordt de
verzwakking langs een aantal lijnen gemeten, om zo deze lijnen te reconstrueren naar een 3D-beeld.
Ook hier wordt de verzwakkingscoëfficiënt als
eigenschap van het weefsel afgebeeld.
Tegenwoordig bestaan er PET-CT-scanners. Hiermee
heb je de duidelijke resolutie van een anatomisch
plaatje met daarin de duidelijke functionele
afbeeldingen van de weefsels. Zo kunnen metabool
actieve afwijkingen beter gelokaliseerd worden.
Scintigram
Een scintigram is een 2D-projectie gemaakt met een gamma-camera, waarbij de
straling die uit het lichaam komt wordt gemeten. Men meet hiermee de functies
van bepaalde weefsels. De anatomie is vrijwel niet te zien. De patiënt zendt vanuit
verschillende plekken in het lichaam straling uit die richting een collimator (stuk
lood met gaatjes) gaat. Hier gaan alleen fotonen doorheen die rechtdoor gaan.
Deze komen daarna uit bij een NaI-kristal, die de stralingsenergie omzet in licht.
Deze worden gemeten door de foto multipliers, waarna de computer meet hoe
sterk de flitsjes waren en waar ze vandaan kwamen. Hieruit komt een scintigram,
waarop deze informatie te zien is.
Gemaakt door: Georgia Graat
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller georgiagraat. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.70. You're not tied to anything after your purchase.
