Samenvatting e-mental health
Reader 1
Artikel 1
- E-health = overkoepelende term voor het gebruik van ICT, en met name internettechnologie,
om gezondheid en gezondheidszorg te verbeteren/ondersteunen
- E-mental health = Binnen GGZ = het gebruik van ICT om mensen met psychische klachten en/ of
aandoeningen te informeren en/of te ondersteunen m.b.t. hun psychische gezondheid om
zo het herstelproces en daarmee hun kwaliteit van leven te verbeteren.
De definitie van e-health en e-mental health is breed, automatisering van bedrijfsproces, elektronisch
patiëntendossier en cameratoezicht in de separeer valt hier ook onder.
- m-health= hetzelfde, waarbij specifiek mobiele communicatietechnologieën (mobiel/tablet)
worden ingezet om (mentale) gezondheid en gezondheidszorg te ondersteunen/verbeteren
E-mental health is geen doel op zich, maar moet worden beschouwd als een middel dat kan worden
ingezet om mensen met psychische klachten en naasten te informeren/ondersteunen -> leveren van
efficiënte betaalbare en toegankelijke zorg van hoge kwaliteit waarbij er meer eigen regie voor
cliënten mogelijk is.
ELIZA: programma gaf antwoorden of wedervragen of algemeen stukje tekst, werd als therapeutisch
ervaren.
Eliza-effect: gedrag van computers vermenselijken
PARRY: gedachtegang van een paranoïde patiënt stimuleren en slaagde hier goed in
Türing-test: procedure om te bepalen of een computer als intelligent beschouwd kan worden
Ask uncle Ezra: eerste online helpdesk voor studenten met vragen
Dit zijn 3 voorbeelden van mens-computerinteractie, nog geen serieuze poging voor geestelijke
gezondheid
3 fases onderscheiden in de geschiedenis:
Informatiefase: begin jaren 90, cliënten informeren, cliënten rol als leerling en therapeut de expert
Communicatiefase: midden jaren 90, interacteren met anderen, door de komt van mobiele
communicatietechnieken ontstond de ontwikkeling van M-Health. Cliënt niet langer passief,
hulpverleners nog wel de leiding
Communityfase: geïntegreerde netwerkplatforms waarbinnen cliënten en behandelaren kunnen
interacteren. E-community bied ook toegang tot producten als vragenlijsten en tests. Meer
gelijkwaardig, cliënt meer de leiding en zelfhulp en zelfredzaamheid wordt gestimuleerd, bv
psychosenet. Nieuwe GGZ focus op herstel, eigen regie en verantwoordelijkheid
Online zelfhulp: cliënt doorloopt zelfstandig een gestandaardiseerd programma, bv psycho-educatie
Begeleidende hulp: actiever betrokkenheid behandelaar, behandelaar coachende rol (kan ook mw-er of
spv of POH gegeven worden), meestal 60-90 minuten per traject, verlaagt de drop-out
Online psychotherapie: meet intensieve vorm met therapeutische relatie, mag alleen door
psycholoog/of meer gegeven worden. Vaak CGT, beveiligd, kortdurende geprotocolleerde
behandelingen.
Meer contact = effectievere interventie, door sociale controle en steun en gerichtere feedback
Teveel ondersteuning kan belemmerend werken, autonomie vermindert, kansen voor leren aangetast
Contact kan synchroon (direct, realtime) of asyncroon verlopen (indirect contact, bv e-mail)
Online disinhibitie effect: personen stellen zich op het internet vaak minder gesloten op dan in f2f
gesprekken
Behandeling via internet bouwt sterke therapeutische relatie op, doet niet onder aan f2f
Stepped care: zorg die zo licht als mogelijk en tegelijkertijd zo intensief als nodig, rekening houdend
met aard, duur, ernst en beloop symptomen
Binnen het e-mental health domein is een mogelijke structuur stepped care:
informatie -> (zelf)screening en advies op maat -> (begeleide) zelfhulp -> diagnostiek en
kortdurende interventies -> behandeling -> terugvalpreventie -> zorg en (zelf)management.
,Universele preventie, gericht op algemene bevolking. Selectieve preventie: verhoogd risico op
psychische problemen. Geïndiceerde preventie: beginnende klachten, nog geen diagnose.
Doel is laagdrempelig aanbod voor wie de stap naar zorg te hoog is uit angst voor stigma en privacy
Blended care: combinatie van online en f2f behandeling, kan in allerlei vormen, afhankelijk van ernst
Augmented reality: toegevoegde realiteit, is een technologie waarbij reële en virtuele beelden worden
gecombineerd, bv spinnen op een tafel, zodat oefenen mogelijk wordt. Hogere realiteitsgehalte (sense
of presence) is goed voor ecologische validiteit en het heeft lagere kosten
Serious games: spellen met een ander doel als vermaak, educatief karakter, vooral voor preventie
doelen als ondersteuning behandeling. Leerprincipe volgens operante conditionering en fysiologische
reactie, bij gewenste reactie volgt beloning met als doel interne zelfregulatie
Gamifaction: interventies speelser maken door spelelement toe te voegen
Knelpunten: bepekt zicht op de effectiviteit en de doeltreffendheid
Bepekte implementatie van e-health door gebrek aan tijd en geld voor ondersteuning bij de invoering
of weerstand van behandelaren, ook gebrek aan online vaardigheden
Artikel 2
Twee wetten beveiliging gegevens:
1. Wet op de geneeskundige behandelovereenkomst (WGBO): regelt medisch handelen, de
hulpverlener voert verrichtingen in het kader van de behandelingsovereenkomst uit buiten de
waarneming van anderen dan de patiënt, tenzij de patiënt heeft ingestemd dat de verrichtingen
kunnen worden waargenomen door anderen. WGBO eist dat de hulverlener de hulp zó inricht
dat niemand anders daarvan getuige is.
2. Algemene verordening gegevensbescherming (AVG): regelt of en hoe persoonsgegevens
verwerkt mogen worden. Kern is: rekening houdend met de risico’s voor de rechten en
vrijheden van de persoon
Toezichthouders:
Inspectie gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) voor de WGBO
Autoriteit Persoonsgegevens (AP) voor de AVG
Bede verwijzen voor hun toetsingskader naar een norm voor informatiebeveiliging in de zorg
-> de NEN 751: Geven een handhavingskader. Beschrijving van een kwaliteitsmanagementsysteem
waarmee de informatiebeveiliging aangestuurd kan worden
Deel 1: beschrijft het basisproces van beveiliging in de zorg. Dat vindt plaats op basis van
risicomanagement
Deel 2 van dezelfde norm geeft een lange lijst van maatregelen die overwogen moet worden.
Als de voorgestelde maatregelen uit deel 2 van de NEN 7510 geen richting geven, dan wordt
automatisch teruggevallen op het afwegen van risico’s zoals beschreven in deel 1.
Belangrijk om onderscheid te maken in inhoud en metadata (wat op de brief staat, bv adres).
Email mag, als het niet anders kan, onversleuteld verstuurd worden als hier goede afspraken over zijn.
Zonder afspraken mag het niet, dit is op te vangen met encrypted (gesloten enveloppen) maar met
mails kan dit niet. Voldoet dus niet aan de versleutelingseis van NEN 7510
Gebruik van hotmail en gmail; provider mag gegevens bijhouden over bv welke sociale kringen
iemand begeeft, behandelaar kan dus niet garanderen dat het buiten het zicht van andere blijft, zoals
WGBO eist. Rechten en vrijheden worden geschonken (eis AVG).
Whatsapp: voldoet aan versleutelingseis, nooit door onafhankelijke partijen gecontroleerd, twijfels
hierover. Grootste probleem bij whatsapp is metadata, fungeert als een groot centraal postkantoor en
het is te zien wie er met wie communiceert en brengt mensen met elkaar in verbinding, risico op
inbreuk rechten en vrijheden zeer groot, twijfelachtig of het voldoet aan WGBO, zeker niet aan AVG
Mag ik e-mailen of whatsappen met cliënten -> nee.
Toegang dossier weigeren iemand met psychose, WGBO en AVG belangrijkste wetten.
AVG: persoon recht op eigen dossier, alleen als rechten van andere geschaad worden niet.
Beschermen tegen zichzelf is dus geen geldige reden voor het weigeren
, WGBO: alleen beschermen van de persoonlijke leefsfeer van andere is een geldige reden
Medisch beroepsgeheim is voor hulpverleners, niet voor cliënten.
Zorgplicht: als hulpverlener een reden heeft om te verwachten dat de cliënt tegen zichzelf beschermd
moet worden dan zal de hulpverlener hiernaar moeten handelen.
Je mag dus inzage niet weigeren, maar je zult op een andere manier aan de zorgplicht moeten voldoen
Informatie geven aan opsporingsambtenaar, belangrijkste is het verschoningsrecht, onderdeel van het
beroepsgeheim (wordt ook wel zwijgplicht genoemd). Verschoningsrecht zegt dat je mag weigeren om
info te overhandigen en mag weigeren om te getuigen in een rechtszaak.
Alleen BIG-geregistreerde hulpverleners mogen aanspraak maken op verschoningsrecht. Als tijdens
de behandeling of behandelaar zelf een strafbaar feit pleegt, valt het niet onder verschoningsrecht
Geheimhoudingsplicht doorbroken als er groot maatschappelijk belang meespeelt, of misdrijven tegen
de cliënt waarbij cliënt beschermd moet worden of voorkomen misdrijven, ook als cliënt zelf niet
slachtoffer is.
Conflict van plichten: afweging tussen beroepsgeheim en maatschappelijk belang.
Kindermishandeling en huiselijk geweld een streng wettelijke verplichte procedure volgen, meldcode
is géén meldplicht.
Twee manieren om toch gegevens te vorderen: Ambtenaar kan beslagname doen op bv laptop of direct
vorderen van gegevens via de Wet vorderen gegeven.
Psychologen zonder BIG-registratie vallen niet onder verschoningsrecht, zij zijn verplicht om bij een
vordering de gegevens te overhandigen.
CE-markering: product voldoet aan Europese regelgeving, Medical Device Regulation (MedDev)
Van toepassing op software bij medische apparaten met als doel: diagnose, preventie, monitoring,
voorspelling, prognose, behandeling of voorlichting van ziekte of diagnose, verlichten van
compensatie van een letsel. Als het als doel diagnose, monitoring of behandeling heeft. Zelfstandig
analyseren van gegevens, zonder menselijke input, valt onder MedDev.
Bijna alle software valt onder klasse 1, klasse 2 als verkeerde beslissing ernstige gevolgen heeft
MedDev verplichtingen: voorlichting gebruiker, kwaliteit software, uitgebreide risicoanalyse,
kwaliteitsmanagementsysteem, functioneren in de praktijk monitoren, software volgens klinische
principes werken en geëvalueerd worden, complete documentatie aangeleverd worden bij notified
body. Laagste klasse zonder registratienummer, hogere klasse met.
Artikel 3
1. Minimale standaard en praktijkvoering om op een ethische manier te werken:
Therapeuten hebben voldoende begrip van technologie. Basisvaardigheden zijn vereist.
Weet hebben over de beveiliging, back up op de harde schijf gemaakt,
wachtwoordbeveiliging, gebruik van firewalls, bescherming virussen, hardware basis snappen
en of cliënt compatibel is met computerprogramma’s die je gebruik, software (weten hoe je
moet downloaden), diensten van derden gebruiken
2. Therapeuten werken binnen hun vakgebied
Grenzen en beperkingen van je discipline
3. Therapeuten zoeken opleiding, kennis en toezicht
Officiële opleidingen moeten vermeld worden op website,
4. Therapeuten tonen relevante en noodzakelijke informatie op websites.
Informatie over crisisinterventies, contactinformatie van de therapeut, opleiding van therapeut,
vergunning en/of bevoegdheidsinformatie, gebruikersvoorwaarden en privacy beleid (zoals
informed consent), moeten zeker zijn dat ze voldoen aan de Wet bescherming
persoonsgegevens (WBP), gecodeerde verzending van therapeutische en betalingsinformatie.
5. Therapeuten hebben een eerste intake- en assessmentprocedure
Gebruik maken van officiële manieren om de geschiktheid van cliënt te beoordelen,
verzekeren dat cliënt compatibel is met technologie, taalvaardigheid van cliënt, beoordeling
cliënt identiteit en klinische zorgen, past het binnen jouw vakgebied? Controleren op identiteit,
mag niet anoniem zijn, minimaal voor/achternaam, adres en telefoon, minderjarigen
toestemming van ouders