Summary
Samenvatting literatuurgeschiedenis 18e en 19e eeuw
- Course
- Level
- Book
Samenvatting literatuurgeschiedenis Nederlands. Vwo 5 Over module 4 en 5 (18e en 19e eeuw)
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
Pascalleschool
Reviews received
Content preview
Nederlands samenvatting literatuurgeschiedenisLiteratuur in de 18e eeuw.
Rond 1750 kwam Engeland in conflict met de koloniën in Noord-Amerika. Dit leidde tot de
Amerikaanse vrijheidsoorlog in 1775. In juli 1776 werd de onafhankelijk van de VS
uitgeroepen. Frankrijk was in de 18e eeuw een absolutistisch geregeerd land met strenge
censuur. Dit leidde tot ontevredenheid, wat in juli 1789 uitliep op de Franse Revolutie. In
1792 werd de Franse Republiek uitgeroepen. In 1799 kwam Napoleon Bonaparte aan die
macht. Die zich in 1804 tot keizer liet kronen waarmee de Revolutie definitief voorbij was.
In de Republiek van de Zeven Verenigden Nederlanden waren regenten aan de macht. Er
waren in de Republiek drie groepen met eigen opvattingen over de verdeling van macht en
bestuur: de stadhouder en zijn aanhang (= Oranjepartij), de regenten die tegen de
stadhouder waren en de patriotten (burgerij) die tegen beide groepen waren en meer
invloed voor de burgerij wensten. Eind 18e eeuw viel Frankrijk de Republiek binnen en zo
ontstond de Bataafse Republiek (1795-1806). Tot de Bataafse Republiek was er sprake van
een regentenheerschappij. In de 18e eeuw ging de Republiek economisch achteruit, want de
Industriële Revolutie lieten ze wachten.
Immanuel Kant was een belangrijke filosoof in de 18e eeuw. Volgens hem begon kennis met
de zintuiglijke waarneming van afzonderlijke verschijnselen (ervaring). Om van daar tot
kennis te komen was het verstand nodig. Wel stelde Kant grenzen aan menselijke kennis.
De Verlichting was een emancipatiebeweging van de burgerij die zich bevrijdde van
traditionele visies, vooroordelen en belangen op het gebied van ethiek, geloof, politiek en
rechtspraak. Zelfstandig, kritisch denken en niet zomaar vertrouwen op traditionele
autoriteiten stonden centraal bij de bevrijding. In de Verlichting was onderwijs en het
verspreiden van kennis een belangrijk middel tegen vooroordelen. Het in 1984 opgerichte
Maatschappij tot Nut van t’ Algemeen zorgde hiervoor in de Republiek. Montesquieu pleitte
voor een scheiding der machten, trias politica. Jean-Jacques Rousseau meende dat de mens
vervreemd was van zichzelf en door de maatschappij misvormd. Hij maakte opvoeding een
belangrijk thema in de Verlichting. Verlichtingsfilosofen en -schrijvers maakten vaak gebruik
van satire: spottende teksten die belerend en kritisch zijn bedoeld. De burgerij werd een
bewuste sociale klasse die politieke veranderingen wilde. Ook ontwikkelde de burger als
individu. De roman, vanaf 1780, bleek een geschikte literaire vorm voor deze ontdekking van
het persoonlijke en innerlijke.
In 1739-1740 maakte Cornelis Troost een serie van vijf bij elkaar horende en van Latijnse
titels voorziene pastellen: NELRI. Deze werden gemaakt voor Theodoor van Snakenburg.
In de 17e eeuw ontstond het classicisme, dit was de stijl van vorsten en machthebbers. Het
bleef tot ver in de 18e eeuw een toonaangevende stijl. Het burgerlijk classicisme werd de stijl
van de Franse Revolutie. Deze stijl was eenvoudiger en was meer gefocust op de Verlichting.
Schrijvers waren in de 18e eeuw afkomstig uit alle lagen van de burgerij.
Het toneel in de 18e eeuw was op een aantal belangrijke punten een voortzetting van de
toneelontwikkelingen die in de 17e eeuw in gang waren gezet. Op artistiek niveau bleef het
Frans classicistische toneel, waarvoor al in 1669 door “Nill volentibus arduum” (“Niets is
onmogelijk voor hen die willen”) de grondslag was gelegd, de belangrijkste vorm van toneel
in de Republiek. Classicistisch toneel moest de deugdzaamheid bevorderen. Bekende Frans
classicistische treurspelen waren ‘Eneas en Turnus’ en ‘Arases, of ’t edelmoedig verraad’.
, Franse classicistische toneelstukken moesten voldoen aan de eisen: van de eenheid van tijd,
plaats en handeling. Het ‘wederzijds huwelijksbedrog’ is een voorbeeld van een Frans
classicistische komedie, bestaande uit vijf bedrijven. Er wordt gebruik gemaakt van satire en
moralisatie.
Vanaf ca. 1730 werden spectatoriale tijdschriften erg populair. Het woord ‘spectator’ had
twee betekenissen. Verwijzing naar het tijdschrift en naar de hoofdpersoon.
Deze tijdschriften functioneerde als opinieorgaan voor de burgerij. Er werd raad gegeven aan
medeburgers. Het sloot aan bij de idealen van de Verlichting. Spectatoriale tijdschriften
werden in koffiehuizen gelezen. Deze huizen waren het centrum van het stedelijke sociale
leven in de Republiek van de 18e eeuw. Rond 1780 daalde de populariteit van deze
tijdschriften. Dit kwam door de opkomst van de roman en omdat in de tijdschriften niet
mocht worden geschreven worden over politieke kwesties.
Opvoeding en onderwijs waren belangrijke thema’s tijdens de Verlichting. Er werden
hiervoor speciale teksten voor kinderen geschreven.
Een populair genre in de 18e eeuw was het imaginaire reisverhaal, een verhaal over een reis
naar een denkbeeldig land. Het werd gebruikt om maatschappelijk kritiek te leveren.
Vanaf ca. 1780 kwam het genre de roman tot ontwikkeling. Hierin werd veel aandacht
geschonken aan de psychologische verdieping van de personages. Een zedenroman
verdedigde de heersende normen en waarden. Er werd gebruik gemaakt van de briefvorm.
De brief was een tekstsoort die aansloot bij de behoefte om zelfbespiegeling met anderen te
delen. Soms wordt er gebruikt gemaakt van programmanamen, dit zijn namen die de
karakters typeren. De andere soort roman is een sentimentele roman, waarmee wordt
bedoeld dat de gewaarwordingen van de personages centraal staan. Het sentimentalisme
was een logisch gevolg van de Verlichting, het paste bij de positieve waardering van het
menselijke gevoelsvermogen.
Literatuur in de 19e eeuw.
Na de nederlaag van Napoleon in 1815 streefde men in Europa naar het herstel van de
politieke situatie van voor de Franse Revolutie. Het nationalisme inspireerde het politieke
streven naar nationale eenwording en de vorming van natiestaten. Vanuit dit idee werd de
Duitse eenheid tot stand gebracht door Bismarck. Door de nederlaag werden Noord en Zuid-
Nederland herenigd in een koninkrijk onder Willem I. In revolutiejaar 1848 stemde koning
Willem II in met een nieuwe grondwet die door de liberale politicus Johan Rudolf Thorbecke
was opgesteld. Nederland werd een parlementaire democratie waarin ministers
verantwoording moesten afleggen tegenover de Staten-Generaal. Vanaf ca. 1870 kwam het
imperialisme op.
De Europese en mondiale ontwikkelingen van politieke bewustwording, natievorming,
kolonialisme en imperialisme zijn belangrijke kenmerken van de moderniteit. De
natuurwetenschappen met hun rationalisering namen een steeds dominantere positie in. De
19e eeuw was de eeuw van de rijke burgerij, (de bourgeoisie), een kleine welvarende groep.
Door de groeiende industrialisatie en het kapitalisme ontstonden nieuwe arbeidsvormen,
waarbij arbeiders als afhankelijke loonarbeiders in dienst waren van ondernemers. De in
1824 opgerichte Nederlandsche Handelsmaatschappij zorgde voor afzet van producten in
Nederlands-Indië. In het kader van het cultuurstelsel (1830-1870) moest 1/5 deel van de
grond bebouwd worden met door het gouvernement bepaalde producten. aan het eind van
de 19e eeuw was in de verstedelijkte gebieden de opkomst van een massacultuur gericht op
amusement en ontspanning te signaleren. Een reactie tegen de ontkerkelijking was de
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Pascalleschool. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.88. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
64438 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now