Schriftkennis
Hoofdstuk 2: leerlijn schriftonderwijs
§2.1 de fasen van het handschriftonderwijs
1. Fase v/d ontwikkeling van de schrijfvoorwaarden (gr. 1 en 2)
- Ontwikkelt inzicht in letters die bij zijn niveau van tekenontwikkeling passen; losse streken die
met de uiteinden op elkaar aansluiten. Bevinden zich allemaal binnen één zone.
- KAPITALEN hebben geen trajecten. Kun je op verschillende manieren construeren, zonder dat de
vorm eronder lijdt. (= kleuterletter)
- Werken aan de schrijfvoorwaarden: instrumentele vaardigheid (uitvoering) en waarneming
vanuit een goede greep en houding.
2. Fase v/h driezone-niveau met trajecten: het verwerven van het verbonden schrift (gr. 3 en 4)
- De kinderen leren de minuskels (= kleine-letter-vormen) in gr. 3.
• Hebben stokken en staarten → 3 zones
- De kinderen leren de kapitaalvormen (= hoofdletters) in gr. 4.
Voortgezette oefening in vaardigheid, waarneming en zelfreflectie is van belang.
3. Fase van de ontwikkeling en onderhoud v/h handschrift (gr. 5-8)
- Het handschrift van volwassen is uitontwikkeld, van kinderen t/m het voortgezet onderwijs niet.
- Cognitieve begeleiding= Leren wat de kenmerken van een goed handschrift zijn.
§2.3 de groepen
Gr. 1: opnemen van nieuwe mogelijkheden en vaardigheden
- Werken aan beginnende materiaalbeheersing en (nauwkeurige) werkhouding of attitude.
1. Letterverkenning van KAPITALEN (niet aanleren, maar bespreekbaar maken).
2. KAPITALEN gebruiken voor namen op stoeltjes.
3. Stimuleren van nauwkeurige waarneming.
4. Stimuleren van nauwkeurige uitvoering.
5. Aanleren, stimuleren en begeleiden van de goede greep en houding bij alle grafische
activiteiten. (Ook bij kwasten)
6. Gebruik van nauwkeurig grafisch materiaal i.v.m. buigen en strekken van de drie schrijf/teken
vingers.
7. Werken aan nauwkeurige materiaal beheersing. Geef inhoudelijke feedback.
Gr. 2: letterverkenning van KAPITALEN en minuskels.
- De kinderen spreken van grote en kleine letters. Transfer tussen beide lettersoorten kennen:
1. Lettervormen door: lettermemory/domino, woorden typen met en zonder caps Lock. Letters
stempelen met grondlijn; juiste positionering.
2. Waarnemen van: kleine vormverschillen – en overeenkomsten en drukverschillen.
3. Uitvoeren: oefenen van een traject(= een pad in tijd en ruimte) Aanleren, stimuleren en
begeleiden van de goede greep en houding. Oefenen in kleuren en arceren.
Belangrijk: laat de kinderen niet eerst met blokletters schrijven --> levert ‘dys’ op (dysgrafie/dyslexie)
Het verbonden schrift moet altijd worden uitgesteld tot in groep 3.
Gr. 3: ontwikkeling v/d schrijfvoorwaarden, daarna het leren schrijven van cijfers en minuskels
(instructiefase)
- 1e half jaar kan naast het oefenen i.d. schrijfvoorwaarden (houding en greep) gewerkt worden
aan de fonologische bewustwording t.b.v.h. leren lezen. Niet leren schrijven: hogere druk voor lln
door sinterklaas en leren ook al rekenen.
Cijfervormen kunnen aangeleerd worden --> meeste cijfers hebben geen traject, alleen de 9
- 2e halfjaar: leren schrijven op methodische wijze v.h. woord verbonden lopende schrift.
1. Letters hebben een traject, vorm (rechte en gebogen lijndelen)
2. Het beperken van handverplaatsing maakt het schrijven rustiger en makkelijker uit te voeren.
3. Uadgq (invoeghoogte) nmbhp (uitvoeghoogte)
, Schrijven op de grondlijn!!
Gr. 4: 1. Het leren schrijven (voortgezette instructiefase) van hoofdletters in oude ‘hoofdlettervorm’
of in de vorm van KAPITALEN als hoofdletters & 2. Het leren verzorgen v.d. rompzone (de ‘kleine
letter’- hoogte) d.m.v.h. juiste positioneren v/d boven- en onderkant tegen de romp- en grondlijn.
Kapitalen zijn de blokhoofdletters. De oude hoofdlettervorm is bijvoorbeeld:
Gr. 5: automatisering moet worden tegengegaan m.b.v. bewustmakingsoefeningen.
- Leren zien van belangrijke vormkenmerken + aandacht voor de rompzone
- Hoogte-breedte-lengte verhoudingen
Staande romp: meer hoog dan breed
Ballistisch: penpuntsneldheid is onregelmatig
Gr.6: handschriftkwaliteit daalt plotseling:
- 2x schrijfles per week naar 1x per week
- Hulpliniëring wordt zonder oefenen verlaten
Grondlijn + romplijn = spoorlijn
- Er is alleen nog de standaard 8 mm liniatuur
- Kinderen leren meer over lay-out + laatste 2. Criteria
- Leren beoordelen v/h eigen handschrift + leren vaststellen v/d eigen ontwikkeling in het
handschrift + hoe je deze positief kunt beïnvloeden
2e helft groep 6: onverbonden schrift met goed letterspatiëring
- Wordt toegestaan, niet aangeleerd. Verbonden schrift lijkt voor niets
Verbonden schrift: veel consistenter.
- Mengelmoes aan lettervormen
Lopend blokschrift: elke letter wordt zoveel mogelijk in één doorgaande haal geschreven.
Romphouding gelijk a/h verbonden schrift (1:2)
Gr. 7: kinderen leren het eigen handschrift te beoordelen en de eigen ontwikkeling i/h handschrift
leren vaststellen
- Aandacht voor sierschrift en kaligrafie --> leert veel over lettervormgeving en letterafstand
- Aandacht voor versnelling met behoud van kwaliteit
- Te oefenen onderdelen:
1. Woord- en letterafstand
2. Verhoudingen binnen de letters
3. Lay-out v/d blz.
4. Los & verbonden naast elkaar oefenen
5. Belangrijkste handschrift criteria
6. Blokschrift moet worden geconsolideerd: hecht en duurzaam
Gr. 8: leren v/d plaats die het handschrift in de maatschappij inneemt + het opdoen van (letter)
kennis --> eigen handschrift z.g.m. kunnen beoordelen en onderhouden
- functioneel gebruik van verbonden -en onverbonden (blok)schrift en sierschrift
- aandacht voor versnelling met behoud van kwaliteit
5 handschriftcriteria:
Schrijfconditie: combinatie tussen tempo-schrijven en duurschrijven.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller makelaarsmannetje. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.