1 GROEI EN DIFFERENTIATIE
CELCYCLUS
Fasen
- G0
• Rustfase
• Hier zitten cellen tijdelijk of definitief
• Terminaal gedifferentieerde cellen
• Leidt soms tot celdood
- Interfase
• G1
o Aanmaak van eiwitten en celorganellen
o Duur celcyclus
§ Darmepitheel: 8h
§ Levercel: 100d
§ Bepaald door G1-fase
• S
o Synthese van nieuw DNA en duplicatie centrosoom
• G2
o Controle van nieuw DNA
- Mitose
• Verloop
o Condensatie chromatide
o Zichtbaar worden chromatide + vorming spoelfiguur
o Schikken chromosomen in equatoriaal/midden van spoelfiguur
o Migratie chromosomen naar polen
o Vorming 2 dochtercellen (zelfde DNA als moedercel) + vorming
kernenveloppe
Regulatie
- Activators
• Bv. cycline
o ≠ Soorten die actief zijn tijdens ≠ fasen in celcyclus
o Bv. in G1-fase " actief zijn van CDK4+6 samen met cycline D
§ CDK = cycline afhankelijk kinase
- Inhibitoren
1
, • Bv. cycline dependent kinase inhibitoren
• 2 groepen
o p21, p27, p57
§ Controleren grootste gedeelte van celcyclus
o p16, p15, p18, p19
§ Controleren mn G1-fase
Checkpoints
- Controleposten
• Zorgen dat alles goed verloopt
• Fouten worden opgepikt
• CDK-inhibitoren remmen evt. cyclus af
- Soorten
• Metafase checkpoint
o Controle van
§ Spoelvorming
Normaal, chromosomen in equatoriale vlak Abnormaal mitosefiguur, chromosomen niet mooi
gerangschikt in equatoriaal vlak
• G1 checkpoint
o Controle van
§ Voldoende beschikbare nutriënten en groeifactoren (GF)
§ DNA-schade
o Mbv retinoblastoom proteïne (Rb)
§ Verloop
o Indien Rb gebonden op transcriptiefactor (TF) van genen van cycline A
en E " geen transcriptie " geen vorming cycline A en E
o Indien fosforylatie Rb " niet binden aan TF " wel transcriptie "
vorming cycline A en E " activatie celcyclus
o Indien fout " CDK-inhibitoren " opheven fosforylatie Rb " geen
transcriptie " geen activatie celcyclus
• G2 checkpoints
o Controle van
§ Celgrootte en correcte DNA-replicatie
o Mbv p53 en DNA-herstelgenen
§ Verloop
o Indien fout in DNA na replicatie " fosforylatie p53 " loskomen MDM2
" stimulatie productie p21 " activatie CDK-inhibitoren " afremmen
celcyclus " herstel DNA door DNA-herstelgenen
o Indien te grote schade " celdood/apoptose door p53
GROEI EN VERNIEUWING CELLEN
Leeftijd
- Foetus
• Hoge celdelingscapaciteit
o Snelle groei van weefsels en cellen
2
, - Na geboorte + volwassen leven
• Cellen verliezen vermogen om te kunnen delen
o " Veel ≠ tussen weefsels
Soorten cellen
- Labiele cellen
• Kenmerken
o Prolifereren continu na geboorte
o Korte levensduur/snelle turnover
o Zeer gevoelig aan beschadiging
o Bv. bloedvormende cellen en epitheelcellen
- Stabiele cellen
• Kenmerken
o Celdeling voor vervanging van beschadigde, verloren gegane cellen
o Bv. levercellen, endocriene cellen en bindweefselcellen
- Permanente cellen
• Kenmerken
o Geen celdeling en regeneratie
§ Enkel deling bij foetaal leven
§ Geen vervanging bij verlies
o Bv. zenuwcellen, hart- en skeletspiercellen
Groei
- Normale groei
• Fysiologisch
• Evenwicht tussen celdood en -groei
• Toename in
o #cellen via celdeling
o Omvang
o Extracellulaire matrix (ECM)
- Abnormale groei
• Pathologisch
• Onevenwicht tussen celdood en -groei
• Afwijkingen
o Hypertrofie
§ Kenmerken
o Toename in omvang door toename celgrootte
· Zonder celdeling
§ Oorzaken
o # Trofische signalen
· Via hormonen
· Bv. borstgroei bij zwangere vrouw voor melksecretie
o # Belasting
· Bv. spierontwikkeling bij gewrichten
o Overvoeding
Hypertrofie bij hartspier Groter worden hartspiervezels
Bv. bij verhoogde bloeddruk
3
, Indien deel van nier uitvalt "
harder werken overgebleven
glomeruli " vergroten
o Hyperplasie
§ Kenmerken
o Toename in omvang door toename aantal cellen
§ Oorzaken
o # Trofische signalen
· Voorbeelden
◊ Indien overgewicht bij man of antihormonale therapie" te veel
oestrogeen " borstgroei
◊ Hyperplasie prostaat " plasproblemen
o # Fysiologische vereisten
· Bv. hyperplasie RBC
◊ Op grote hoogte " minder O2 in lucht " meer aanmaak HIF-
factor " meer aanmaak epo door nier " stimulatie beenmerg
" stimulatie aanmaak RBC " meer RBC
◊ Indien doping " meer RBC " meer O2 aan spieren " meer
spierkracht en betere prestaties
p Nadeel " dikker worden bloed " evt. klontervorming
o Bij persisterende celbeschadiging
· Bv. constante druk bij tandprothese " hyperplasie slijmvlies
o Hypertrofie + hyperplasie
o Atrofie
§ Vermindering in omvang, door minder
o #cellen
o Volume
o Extracellulaire matrix
§ Oorzaken
o Pathologisch
· $ Bloedtoevoer
· $ Gebruik
· Wegvallen bezenuwing
· Tekort aan hormonen
· Lokale druk
· Afsluiting lozingsgang
· Chronische beschadiging
o Fysiologisch
· Verouderingsproces
Spieratrofie Hersenatrofie
Normale vs kleinere spiervezels
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller THKleuven1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.81. You're not tied to anything after your purchase.