Hoofdstuk 1 - Moraal, een kwestie van oordelen
Een oordeel over gedrag van mensen en hoe ze met elkaar omgaan, dan spreken we over een
moreel oordeel. Een intuïtief moreel oordeel is een moreel oordeel dat kant en klaar ontstaat in je
bewustzijn zonder dat je erover na hoeft te denken en voordat je erover nagedacht hebt.
Verschillende brillen/perspectieven (kennen, oordelen en voelen):
- Objectiveren is het plaatsen van wat er gebeurt buiten jezelf en dit kunnen
beschrijven. Je krijgt kennis (makkelijk uitwisselbaar tussen mensen) van de
buitenwereld. Kennen → je weet dat het je mening is en je kent het standpunt
van de ander.
- Subjectiveren is het richten op wat er innerlijk met je gebeurt. Het resultaat is
een gevoel in je binnenwereld. Voelen → Het gevoel wat een oordeel met zich
meebrengt als je voelt dat je het oneens bent met de ander
- Normeren is het richten op het gedrag van mensen en wat jij daarvan vindt. Je
verbindt gedrag van anderen met je eigen oordeel. Het resultaat is een
verbinding van jezelf met anderen, ofwel een tussenwereld. Oordelen → Je vindt
iets
Bewustzijnsvorm Wat doe je? Resultaat omgang Centrale vraag
Kennen (objectiveren) Je representeert een Feiten (kennis) Is het waar?
buitenwereld in je
bewustzijn
Oordelen (normeren) Je verbindt jezelf met Morele oordelen Is het juist?
anderen
Voelen (subjectiveren) Je ervaart een Gevoelens Hoe voel ik me?
binnenwereld in je
bewustzijn
Vijf kenmerken van morele oordelen:
1. gaat over menselijk gedrag;
2. overstijgt het individuele (is veralgemeniseerbaar);
a. universaliteitsprincipe → oordelen in een bepaalde situaties betekent
automatisch dat je ook zo oordeelt over een ander gelijkwaardige situatie
3. is normatief (schrijft voor hoe het moet);
a. het gaat niet over hoe de wereld is, maar over hoe het zou moeten zijn.
4. is gericht op het goede;
a. het zijn nastrevenswaardige zaken → morele uitgangspunten:
omschrijving van iets dat op zichzelf nastrevenswaardig is betreffende
menselijk samenleven. Omvat geen extern doel.
5. kan morele verontwaardiging veroorzaken.
a. de verontwaardiging is een gevolg van het oordeel
Moreel oordeel → waardering van menselijk gedrag aan de hand van morele
uitgangspunten.
, Moraal → geheel van gedeelde morele oordelen van een groep dat ontstaat in een
gesprek. Het is het geheel van morele regels waaraan wij onszelf en anderen in
redelijkheid gehouden achten.
Moreel vertoog → geheel aan communicatie en interactie waarin mensen hun morele
oordelen, en daarmee hun moraal, vormen en op elkaar afstemmen.
Hoofdstuk 2 - Normen, waarden en deugden
Een argument in de vorm van een regel is een norm. Als dit gaat over hoe mensen met elkaar om
moeten gaan, dan is het een morele norm ofwel gedragsregels. Moreel oordeel te onderbouwen.
Normen zijn concrete regels die als richtlijn voor handelen functioneren
Morele norm → een zelfopgelde regel die gedrag voorschrijft betreffende goed
samenleven.
Om de gevolgen van een moreel oordeel te beoordelen, gebruiken we waarden. We vergelijken de
gevolgen van ons gedrag met een vooropgesteld doel dat we willen realiseren. Zo’n doel noemen
we een waarde. Waarden zijn abstracte idealen die men dmv bepaald gedrag nastreeft.
Morele waarde → ideaal, een principe betreffende goed samenleven dat we proberen te
realiseren door middel van ons gedrag.
Deugden zijn meer de intenties achter het handelen/verwijzen naar onze bedoelingen. Beschrijven
wat voor mens je zou moeten zijn.
Deugden → goede karaktereigenschap betreffende goed samenleven.
Gedragskeuze Norm als argument Waarde als argument Deugd als argument
Ik zeg niet dat ik Erik je moet je niet met ik wil hem graag ik wil geen bemoeial
zag spreken tijdens andermans zaken helpen (waarde: zijn (deugd:
het tentamen, want... bemoeien hulpvaardigheid) bescheidenheid)
Normen, waarden en deugden zijn soorten argumenten. Verschillende ethische theorieën:
1. plichtethiek → mensen moeten zich aan de regels houden, alleen normen als
morele argumenten omdat normen ons verplichten.
2. gevolgenethiek → gedrag moet goede gevolgen hebben. Je probeert waarden te
realiseren
3. deugdethiek → je moet goed mens zijn, gedrag moet uit goede bedoelingen
voorkomen
Ethische theorie Uitgangspunt Werkwijze Valkuil
Plichtethiek bekijkt de Moraal is een Bepaal welke norm Bevel is bevel
handeling kwestie van morele het belangrijkst is
regels opvolgen
Gevolgenethiek bekijkt Moraal is een Bepaal welk gedrag Het doel heiligt de
de gevolgen handeling kwestie van idealen het meeste bijdraagt middelen
realiseren aan het realiseren van
je ideaal
Deugdethiek bekijkt de Moraal is een Kijk in de spiegel en Ik bedoelde het goed
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller s1160852. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.20. You're not tied to anything after your purchase.