Historische context: Koude Oorlog
Joost van Oort filmpjes
Waardoor raakte Europa verdeeld in twee ideologische blokken en waardoor
groeide de spanning tussen deze blokken, 1945-1955?
§1 communisme in de Sovjetunie
Rusland tijdens de eerste wereldoorlog:
- Zware verliezen in de strijd
- Voedseltekorten
Dit leidt tot ontevredenheid en dus een opstand.
1917: Russische revolutie
Februari: afzetten van de tsaar, instellen voorlopige regering
Oktober: communisten zetten voorlopige regering af > communisten hebben nu de macht in Rusland
Communistische partij streeft naar klasseloze samenleving.
- Kapitalistische samenleving > er was een groot verschil tussen arm en rijk. De russen wilde
dit juist niet. Volgens de communisten zorgde dit voor extra ongelijkheid
- Ze wilde naar een klasseloze samenleving met gemeenschappelijk bezit van
productiemiddelen.
Communistische partij streeft naar communistische wereldrevolutie.
- 1919 oprichting Komintern: bevordering van de wereldrevolutie door steun aan
communistische partijen in andere landen.
Stalin volgt Lenin op als leider. Onder Stalin wordt de Sovjetunie een totalitaire staat. Er is
communistische partijdictatuur: censuur van de media, grootschalig gebruik van propaganda en
onderdrukking van politieke tegenstanders. Er komt economische staatscontrole: collectivisatie van
de landbouw en de invoering van de vijfjarenplannen.
Sovjetunie Westerse landen
Weinig individuele vrijheid Veel individuele vrijheid
Klasseloze samenleving Gelaagde samenleving op basis van inkomen en
bezit
Dictatuur van één partij Parlementaire democratie
Door de staat geleide planeconomie Kapitalistische vrijemarkteconomie
§2 wantrouwen in de Tweede Wereldoorlog
Vijandbeeld van de Sovjetunie over de VS:
Bang voor het westers imperialisme:
- Vernietiging communisme
- Hele wereldeconomisch afhankelijk maken van de VS
Vijandbeeld van de VS over de Sovjetunie:
Communistische wereldrevolutie nergens op de wereld meer individuele vrijheid meer.
Vanaf 1941: ondanks wederzijds wantrouwen samenwerking VS en SU tegen de asmogenheden
(Duitsland, Japan en Italië) in de tweede wereldoorlog.
Geallieerden winnen steeds meer terrein op de asmogendheden, maar de spanning tussen de VS en
SU loopt op, dit ging met name over:
- Vredesregeling met Duitsland
- Nieuwe machtsverhouding in Europa
, Mei 1945: einde tweede wereldoorlog in Europa
Julie 1945: conferentie van Potsdam (VS, SU en GB)
Tijdelijke besluiten:
- Verdeling van Duitsland en Berlijn in vier bezettingszones
- Bezettingszones vormen economische eenheid
- Vervolging van nazi’s
- Duits grondgebied afstaan aan Polen > Duitsland wordt dus een stuk kleiner
- Duitse herstelbetalingen aan de geallieerde, maar vooral aan de SU. Dit kan met geld zijn
maar ook met materialen, fabrieken bijvoorbeeld.
Onenigheid over:
Economische eenheid Machtsverdeling in Europa Duits-Poolse grens
- VS: vrije markt en - VS: vrije verkiezingen in heel Russen waren bezig met macht
economisch herstel Europa. uitbreiden in Polen. VS denkt dat ze
- SU: planeconomie en - SU: geen vrije verkiezingen in dus dit deel communistisch willen
herstelbetalingen de landen die door de SU maken. SU denkt over VS dat ze overal
waren bevrijd economisch van willen profiteren
§3 invloedsferen in Europa
Europa raakt verdeeld in twee invloedsferen.
VS bevrijden West-Europa
- Parlementair democratie met vrije verkiezingen
- Vrijemarkteconomie
SU bevrijdt Oost-Europa
- Volksdemocratie met communistische partij onder toezicht van de SU
- Planeconomie
Het streven naar invloedsferen bevestigd de vijandbeelden die de VS en de SU van elkaar hebben.
1947: Amerikaanse president Truman wil uitbreiding van het communisme voorkomen.
- Stimuleren van de Europese eenwording (EGKS bijvoorbeeld)
- Trumandoctrine: Wordt ook containmentpolitiek genoemd. Economische en militaire steun
aan landen die bedreigd worden door het communisme.
Angst van Truman: door armoede in Europa zal het communisme meer aanhang krijgen.
Oplossing: 1948: Marshallplan: economische steun van de VS aan alle Europese landen. Stalin
weigert de Marshallhulp voor de landen in de invloedsfeer van de SU. Hij ziet de hulp als westers
imperialisme. (KA 45 EN 47)
1948: invoering van een nieuwe munt in de westerse bezettingszones stalin woedend blokkade
van Berlijn: toegangswegen vanuit het westen naar West-Berlijn worden afgesloten. Hij hoopte dat
de andere landen zo Berlijn zouden opgeven zodat hij het bij zijn deel zou kunnen toevoegen.
Reactie van het westen: bevoorrading van West-Berlijn via luchtbrug.
Reactie van stalin: na 11 maanden geeft stalin de blokkade op
1949: Duitsland raakt verdeeld in West-Duitsland (BRD) en Oost-Duitsland (DDR)
Europa raakt verdeeld in twee ideologische machtsblokken.
Vorming van militaire bondgenootschappen:
- 1949: NAVO
- 1955: Warschaupact
Als een van de lid staten wordt aangevallen dan staan alle landen hun bondgenoten bij.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller roosheffelaar. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.96. You're not tied to anything after your purchase.