D.R.P. de Kok, ‘De ruimtegevende wetgever - Het right to challenge in vergelijking tot andere
ruimtegevende instrumenten’
Ruimtegevende instrumenten = instrumenten die ruimte bieden voor maatschappelijke
ontwikkelingen en daarmee de benodigde flexibiliteit geven, waaronder het right to challenge.
Het belang van flexibiliteit, en het right to challenge in dat verband
Steeds sneller veranderende maatschappelijke en technologische ontwikkelingen vragen om een
overheid die in staat is heldere regels te formuleren en tegelijkertijd wendbaar en flexibel genoeg is
om ondernemers de ruimte te bieden om op deze ontwikkelingen en kansen in te spelen. Om in te
spelen op de toenemende dynamiek en complexiteit van de netwerksamenleving zal de overheid er
voor moeten zorgen dat wetgeving toekomstbestendig is en waar mogelijk ruimte biedt voor
innovatie en initiatieven uit de samenleving.
The right to challenge = het recht voor maatschappelijke partijen (burgers, bedrijven, instellingen)
om de overheid te verzoeken (uit te dagen) om ruimte om op een andere wijze het doel van
regelgeving te bereiken dan door het volgen van de daartoe opgestelde regels (ruimtegevend
instrument).
Indelingscriteria
De lijnen waarlangs de verschillende ruimtegevende instrumenten kunnen worden ingedeeld worden
nu geschetst.
Regelgevende bevoegdheid of bestuursbevoegdheid?
Is het de regelgever die met avv’s de flexibiliteit moet bieden (wetgevingsinstrument), of het
bestuursorgaan met zijn besluitvormende bestuursbevoegdheden (bestuursinstrument)?
Algemeen of bijzonder?
Een tweede indelingscriterium is dat tussen instrumenten die in het algemeen flexibiliteit
bieden en instrumenten die bijzondere regimes mogelijk maken. Dit onderscheid komt bij
zowel wetgevingsinstrumenten en bestuursinstrumenten voor.
De ruimtegevende instrumenten
Algemene wetgevingsinstrumenten:
Open normen
Een eerste mogelijkheid om wetgeving flexibel te maken is die wetgeving zo te formuleren
dat er meerdere mogelijkheden zijn om eraan te voldoen. Hierbij kan gebruik worden
gemaakt van: zorgplichten, doelvoorschriften.
Indien dergelijke open normen sec worden gebruikt, is de inzet van een right to
challenge niet aan de orde. Het right to challenge wordt immers pas interessant indien er
middelenvoorschriften zijn die belemmerend kunnen werken voor andersoortige
manieren om de doelen van de regelgeving te bereiken. Indien wordt volstaan met open
normering zijn er geen middelvoorschriften, maar is juist het doel zelf de norm, waarbij
alle manieren om dat doel te bereiken zijn geoorloofd.
Techniekneutrale normen
Het techniekneutraal formuleren van normen. De regelgeving richt zich dan op functionele
beginselen en normen en schrijft niet voor welke techniek daarbij wordt gebruikt.
1
, Right to challenge: door geen techniek voor te schrijven worden nieuwe technieken niet
belemmerd, en is er dus ook geen reden om een right to challenge in te voeren.
Beste beschikbare technieken
Door voor te schrijven dat voor het naleven van bepaalde normen de beste beschikbare
technieken worden gehanteerd, worden technologische innovaties automatisch
meegenomen in de regelgeving. De norm schuift mee omhoog met de technologische
innovaties: komt er een nieuwe, betere techniek beschikbaar, dan wordt die de nieuwe
norm.
Bijzondere wetgevingsinstrumenten:
Experimenteerbepalingen (Ar 2.41)
Het gaat om een lagere regeling waarmee bij wijze van experiment van een hogere regeling
wordt afgeweken. In de Kamerbrief n.a.v. de voornemens in het huidige regeerakkoord over
het vergroten van de wettelijke experimenteerruimte wordt echter een breder begrip
‘experimenten’ gebruikt. Experimenteren kan namelijk ook door een vrijstelling of
ontheffing te verlenen. Er bestaan al verschillende experimenteerbepalingen waarin niet Ar
2.41 is gevolgd, maar gekozen is voor het regelen van een experiment bij vrijstelling of
ontheffing. Daarmee wordt niet voldaan aan Ar 2.41, want afwijking dient bij amvb te
gebeuren.
Maar de gedachte bij experimenteren is dat het de regelgever is die andersoortige
regelgeving uitprobeert om op basis van de ervaringen te besluiten over wijziging van de wet,
zoals Ar 2.41 veronderstelt. Vrijstellings, ontheffings- en vergunningsmogelijkheden zijn
bedoeld voor een bestuursorgaan om bepaalde maatschappelijke partijen (burgers, bedrijven
of instellingen) op aanvraag uit te zonderen van de regels. Daarmee zijn die instrumenten wel
geschikt voor het geven van ruimte aan maatschappelijke partijen voor maatschappelijke
initiatieven of ontwikkelingen, maar niet voor experimenten met regelgeving. Daarom wijst
de Kok het gebruik van die instrumenten voor het uitvoeren van experimenten af.
Decentralisatie
Een andere manier om door middel van specifieke regelgeving in te kunnen spelen op
maatschappelijke ontwikkelingen is het decentraliseren van die regelgeving. Regulering
overlaten aan de autonome ruimte van decentrale overheden.
Algemene bestuursinstrumenten:
Right to challenge
In juridische zin is het right to challenge als wetgevingsinstrument niet veel anders dan een
ontheffings- en/of vrijstellingsmogelijkheid voor het op een eigen manier realiseren van
doelen van een wettelijke regeling, zonder aan de gestelde middelvoorschriften te voldoen.
Vrijstelling
Er is vaak discussie over de vraag of deze in de vorm van een avv of van een cbas moet
worden gegeven. De Kok pleit ervoor de vrijstellingsmogelijkheid te beperken tot situaties
waarin de minister een bestuursinstrument moet hebben om in te spelen op ontwikkelingen
die vragen om een uitzondering op de bestaande regels. De vrijstelling wordt dan dus ingezet
als een cbas. De reden hiervoor is dat er rechtsbescherming moet bestaan tegen de
beslissing om zo een uitzondering te maken. In de tweede plaats is het ook staatsrechtelijk
zuiverder.
Bijzondere bestuursinstrumenten:
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller madiha_e. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.32. You're not tied to anything after your purchase.