Summary
Samenvatting Thema 4 VWO 5
- Course
- Level
Samenvatting Biologie voor Jou, VWO 5
[Show more]
Seller
Followluciazonnenberg
Content preview
Basisstof 1 – tuinbouw van de toekomstPlanten spelen een centrale rol in ons leven -> zijn onmisbaar bij voedselproductie, vormen
de grootste bron van duurzame energie en worden gebruikt als grondstof voor diverse
producten.
Door groeiende bevolking en toenemende welvaart zal de vraag naar voedsel en energie
toenemen -> planten gaan een steeds belangrijkere rol spelen in ons leven.
Etioleren = wanneer planten te weinig of helemaal geen licht krijgen, worden de
bladeren/stengels lang en slap en verdwijnt het bladgroen. In Nederland heb je:
- Voedselproductie
- (Glas)tuinbouw
Basisstof 2 – bouw, groei en ontwikkeling van planten
Elk orgaan van een plant (wortels, stengels en bladeren) wordt aan de buitenkant omgeven
door epidermis (opperhuid) of kurk. Beide beschermen ze de plant tegen waterlelies en
infecties. De epidermiscellen groeien uit tot wortelharen.
De transportvaten zitten in elk orgaan en bestaan uit hout – en bastvaten -> voornamelijk
transport van water met daarin opgeloste stoffen. Bij kruidachtige stengels liggen de vaten
bij elkaar in vaatbundels, in bladeren liggen de vaten in nerven. In houtige stengels liggen de
houtvaten in jaarringen, de bastvaten liggen er omheen.
Groei en ontwikkeling van planten
Onder gunstige omstandigheden kunnen planten hun hele leven groeien -> genoeg zuurstof,
water, mineralen, CO2 en licht en een goede temperatuur. Tijdens de groei kunnen cellen
zich gaan specialiseren en kunnen organen veranderen/ er ontstaan nieuwe organen.
Delingen vinden plaats in meristemen (deelweefsels), deze bevinden zich in de toppen van
wortels en stengels (groeipunten = lengtegroei), in knoppen en in jonge bladeren. Het
meristeem in stengels heeft te maken met de diktegroei -> cambium. In de meristemen
komen stamcellen voor, die zijn de reden dat de plant zijn hele leven kan groeien.
Als een cel in het meristeem deelt, ontstaan er 2 dochtercellen -> 1 wordt een meristeemcel
en kan na verloop van tijd opnieuw delen. De ander ondergaat celstrekking -> cel verandert
van vorm en kan een speciale functie krijgen.
Diktegroei bij bomen en struiken
Lengtegroei bij houtachtige planten vindt alleen plaats in de jonge delen (wortel – en
stengeltop). Diktegroei vindt vooral plaats in een ringvormig meristeem (cambium) -> door
celdeling in cambium wordt de boom dikker. 1 van de dochtercellen blijft in cambium liggen;
de andere komt erbuiten te liggen.
- Naar binnen toe vormt cambium houtcellen en naar buiten toe bastcellen.
Een jaarring is al het hout dat in 1 jaar is gevormd:
- Voorjaarshout = wijde houtvaten met dunne wanden (lichtgekleurd).
- Zomerhout = nauwe houtvaten met dikke wanden (donkergekleurd).
- Jaargrens is de scherpe overgang tussen zomerhout en voorjaarshout.
In de herfst en winter is er geen cambiumactiviteit.
, Basisstof 3 – transport in planten
Bouw van vaten voor transport:
Houtvaten voor opwaarts transport (water en zouten):
- Vervoeren water en zouten van de wortels, via de stengels naar de bladeren.
- Anorganische sapstroom.
Bastvaten voor sapstroom naar de wortel (water en assimilatieproducten):
- Vervoeren water en assimilatieproducten van de bladeren naar alle delen van de
plant.
- Organische sapstroom.
Worteldruk:
- Actief transport van zouten door de endodermiscellen van wortelschors naar
houtvaten.
o Energie hiervoor wordt geleverd door de dissimilatie van glucose
o Er is zuurstof nodig en een niet te lage temperatuur.
- Osmose = de passieve opname van water, door de hogere zoutconcentratie in de
endodermiscellen en houtvaten.
o Kurkbandjes om de endodermiscellen (bandjes van Caspary): vormen een
waterdichte band in de celwanden waardoor geen transport mogelijk is
buiten de endodermiscellen om.
Waterpotentiaal = geeft de energietoestand aan van water onder bepaalde omstandigheden
en hieruit kan de richting van waterverplaatsing bepaald worden.
- Water met een hogere waterpotentiaal wordt verplaatst naar een plek met een
lagere waterpotentiaal.
Krachten die hierbij een rol spelen
- Druk; turgor en luchtdruk
- Osmotische druk; met toename van opgeloste stoffen neemt de waterpotentiaal af.
- Luchtvochtigheid
Ψ w =Ψ s +Ψ p
Cohesiekrachten = waardoor de watermoleculen bij elkaar blijven.
Adhesiekrachten = waarmee de watermoleculen aan de wand worden vastgehouden.
Huidmondjes bestaan uit 2 sluitcellen met bladgroen, gelegen in de opperhuid, om een
opening naar de intercellulaire holten.
- Jonge stengels en bladeren: vooral aan de onderzijde van het blad
- Open in het licht door toename van de turgor in sluitcellen.
o Diffusie van CO2 naar binnen en van O2 en H2O naar buiten
o Verdamping waardoor water en mineralen wordt aangetrokken vanuit de
wortel.
- Dicht in het donker door afname van de turgor in de sluitcellen.
- Dicht bij de droge omgevingslucht voorkomt verdamping door wind en warmte.
Druppelen = als door de worteldruk meer water aangevoerd wordt dan dar er verdampt
kunnen worden, druppels water
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller luciazonnenberg. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.51. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
80467 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now