Deze samenvatting is voldoende om de toets ethiek te halen. De samenvatting lijkt erg kort, maar ik merkte bij mijn tentamen dat alles wel in de samenvatting staat wat je moet kennen. De samenvatting is van het boek 'Rechtvaardigheid' en de Reader 'Driewereldenmodel'.
Utilitarisme: het grootste geluk voor het grootste aantal mensen nastreven.
Morele dilemma’s ontstaan als morele principes onderling tegenstrijdig zijn of als we niet kunnen
voorspellen hoe de omstandigheden zich zullen ontwikkelen.
Een dilemma is een tweesprong. We moeten kiezen tussen A of B. in een moreel dilemma spelen
meerdere belangen van de direct betrokkenen en/of meerdere waarden een rol. Je hebt twee
invalshoeken:
Beginselethiek Kant: wat zijn mijn principes, normen en waarden?
Gevolgenethiek Utilitarisme: Wat zijn de gevolgen voor de belangen van anderen zoals
bijvoorbeeld hun geluk?
Morele reflectie is het steeds weer heen en weer gaan tussen situaties, oordelen erover en
achterliggende principes. Je gaat op zoek naar redenen voor overtuigingen, naar de achterliggende
principes.
Moraal is te omschrijven als het geheel van morele normen en waarden van een individu, groep,
instelling of cultuur.
Ethiek is de wetenschappelijke of systematische studie van de moraal. In de ethiek gaat het niet in
eerste plaats om het geven van antwoord maar meer om de verantwoording van het antwoord.
Welke afwegingen zijn van belang?
2.
Utilitaristisch principe: moreel besef bestaat uit het tegen elkaar afwegen van voordelen en nadelen
met betrekking tot alle sociale consequenties voor alle betrokkenen.
Vraag daarbij echter: is moreel besef een kwestie van het tellen van levens en het afwegen van
nadelen en voordelen of zijn bepaalde morele plichten en rechten zo fundamenteel dat ze zulke
berekeningen te boven gaan?
Bentham ontwierp het panopticum:
Straffen efficiënter en humaner maken
, Centrale wachttorens met bewakers
Bewakers kunnen alle gevangen zien, de gevangen de bewakers niet
Gevangenen heropvoeden
Ondernemer runt de gevangenis
Gevangen moeten voor hem werken
In het utilitarisme moet het hoogste principe maximaal geluk zijn. Geluk is een toestand waarin
genot over het geheel genomen een overwicht heeft over pijn. De juiste handelswijze is datgene wat
maximale utiliteit(nut) oplevert. Nut is alles wat tot genot of geluk leidt en pijn en lijden doet
voorkomen. We worden allemaal geregeerd door onze gevoelens van pijn en genot. Dat zijn onze
soevereine meesters. Onze normen van goed en kwaad zijn vastgeklonken aan hun troon.
De rechten van het individu. Het utilitarisme heeft geen respect voor de rechten van het individu.
Het heeft alleen oog voor de som van het geluk van allen en negeert zo het individu. Dat is inbreuk
op mensenrechten en schendt de intrinsieke waardigheid van de mens. Een gemeenschappelijke
munteenheid voor waarden is problematisch. Het utilitarisme is gebaseerd op meten, samenvoegen
en bereken van geluk.
John Stuart Mill doet een poging om de utilitaristische filosofie van Bentham te verzoenen met de
rechten van het individu. Zijn centrale principe is dat mensen vrij moeten zijn om te doen wat ze
willen, op voorwaarde dat dit geen andere schade brengt. De overheid mag de vrijheid van het
individu niet in de weg staan door iemand tegen zichzelf in bescherming te nemen of door de
overtuigingen van de meerderheid over de beste manier van leven aan anderen op te leggen. Het
individu is volgens Mill de soevereine heerser over zichzelf, over zijn eigen lichaam en geest.
Op deze wijze wordt op langere termijn het nut(utiliteit) gemaximaliseerd. Op termijn leidt respect
voor individuele vrijheid tot het grootste geluk. Belang van individuele vrijheid en het recht op een
afwijkende mening:
De afwijkende mening zou wel eens de juiste kunnen zijn en zo de heersende opvatting
kunnen bijsturen.
Een levendige ideeënstrijd behoedt de heersende opvatting voor verharding tot dogma en
vooroordeel.
Een samenleving die mensen dwingt tot aanpassing zakt weg in afstompende conformisme,
is zonder energie en vitaliteit. Gevolg: geen sociale verbetering.
Mill maakt een onderscheid tussen hogere en lagere genoegens. Hoewel alles draait om pijn en
genot zijn bepaalde vormen van genot wenselijker en waardevoller dan anderen. Hogere genoegens
zijn genoegens waarvoor iedere, die met beide soorten genoegens ervaring heeft, voorkeur heeft.
3.
Bij Kant gaat het niet om het maximaliseren van geluk, maar om het respecteren van de personen als
doel op zichzelf. Kant zegt: wij zijn rationele, dat wil zeggen met rede begaafde wezens die daarvoor
waardigheid bezitten en respect verdienen.
, Wat we gewoonlijk beschouwen als de vrijheid van de markt of de keuzevrijheid van de consument is
volgens Kant geen werkelijke vrijheid, omdat het daarbij simpel weg draait om bevredigen van
verlangens waar we niet zelf voor gekozen hebben.
Vrijheid is niet onze verlangens willen bevredigen, want dan zijn we slaaf van onze begeerten en
verlangens. Ik gehoorzaam dan bijvoorbeeld dorst of honger.
Vrij handelen is autonoom handelen, dat is handelen in overeenstemming met een weg die ik mezelf
heb gesteld. Onafhankelijk van de geboden van de natuur of van de sociale conventie.
Vrij handelen is niet het kiezen van de beste middel om een gegeven doel te bereiken, maar kiezen
van het doel zelf, omwille het doel.
Als je rechten baseert op een berekening van het grootste geluk(utilitarisme) dan hebben rechten
een kwetsbare status, gebaseerd op veranderlijk belangen en behoeftes.
Ethiek is principieel iets anders dan principes afleiden van verlangens. Gelukkig zijn is iets anders dan
goed zijn.
Komen tot morele principes door de toepassing van de zuivere praktische rede.
De rede kan soeverein zijn, pijn en genot zijn volgens Kant niet onze soevereine meesters. Wanneer
onze rede bepaalt, worden we niet gedreven door het verlangen naar genot en afkeer en pijn.
Moreel wordt bepaald door de intentie, de beweegreden. Het gaat niet om de gevolgen van de
handeling. Het gaat om handelen vanuit plicht, dat wil zeggen het juiste moeten doen om de juiste
reden. Dat geeft handeling morele waarde. Beweegredenen van de plicht is iets anders dan
beweegredenen uit neiging zoals eigenbelang en behoeften.
Het hoogste morele principe is een wet die wij ontdekken, onbetwijfelbaar is en die we ons zelf
opleggen. Een wet is niet af te leiden van verlangens en begeertes maar komt uit de rede!! De rede
slaagt hierin door:
Hypothetische imperatieven: als je X wilt, dan doe je Y.
Categorische imperatief: is onvoorwaardelijk, geldt altijd. Het is een praktische wet die
absoluut en los van alle drijfveren vanuit zichzelf gebiedt.
Een categorische imperatief: Kijken of je maxime( principe) algemene geldigheid heeft. Alleen vanuit
die principes handelen die je zonder tegenstrijdigheid kunnen generaliseren. Bijvoorbeeld: is het te
rechtvaardigen dat je een belofte doet waarvan je weet dat je er niet aan kunt houden? En beschouw
personen als doelen. Handel zo, dat je het mens-zijn, zowel in je eigen persoon als in de persoon van
ieder andere, nooit louter als middel maar tegelijkertijd als doel ziet.
We moeten de mensenrechten van alle personen onderschrijven, ongeacht waar ze wonen of hoe
goed we hen kennen, gewoon omdat het mensen zijn, die omdat ze met rede begaafd zijn respect
verdienen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller kimmm95. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.69. You're not tied to anything after your purchase.
