Summary
Samenvatting College's - Inleiding Rechtswetenschap
- Course
- Institution
Samenvatting van de college's van het vak Inleiding Rechtswetenschap
[Show more]
Seller
Follow
evyk2000
Reviews received
Content preview
Hoorcollege 1De rol van het recht in de maatschappij
Wat betekent het recht voor de maatschappij?
Het recht in context
- Donorvader
Recht en persoonlijk leven
- Rol van juristen in drugscriminaliteit
Recht en ethiek
Wisselwerking tussen rechtssystemen en context eromheen
HR 31 januari 1919, ECLI:NL:HR:1919:AG1776, NJ 1919, p. 161
(Lindenbaum/Cohen) -> tentamenvraag over
De theorie van het contextualisme
- Je begint altijd met antwoord op de algemene vraag: Wat is recht?
- Definitie met drie elementen:
o Concrete geval
o Omstandigheden van functioneren
o Omstandigheden van totstandkoming
Centrale stelling: Recht kan je alleen kennen en begrijpen in de context
waarin het tot stand gekomen is en waarin het wordt toepast
Vb: weggestuurd van de olympische spelen. Terecht?
Geen wet die verbiedt dat je mee mag doen met de olympische
spelen. Rechter moet kijken naar het contract, er zijn geen wetten.
Rechter moet in de gegeven omstandigheden die in het contract
overtreden zijn en of de bepalingen wel geldig zijn.
Er is een atletenovereenkomst met de normen voor goed gedrag van
topsporters en Yuri van Gelder heeft deze overeenkomst ondertekend.
Rechter heeft gekeken naar de feiten en de regels van de overeenkomst
Op basis hiervan heeft hij een uitspraak gedaan
Rechter houdt zich dus aan de regels die in het contract zijn opgenomen
maar hij kijkt ook naar de context, naar de feiten naar de olympische
spelen -> het kan zijn dat de regels gewoon gelden, maar er wordt wel
gekeken naar de context
Recht en taal
- Taal is het instrument van juristen
o Ordening (van het systeem, indelingen maken om de
samenleving te ordenen (wetten), categoriseren)
o Discussie (over de interpretatie van de feiten en interpretatie
van de regels)
- ‘Open texture’ (tentamenvraag)
o Term van H.L.A. Hart (is eigenlijk heel erg van de wetten en
regels)
1
, o Er is altijd een beetje interpretatie nodig, de openheid van het
recht
o Taal sluit niet aan op de werkelijkheid
Algemeenheid van begrippen
Als je het recht categoriseert door taal, krijg je
altijd algemene begrippen (voertuig, wanneer is
iets een voertuig)
Als je het recht toepast op een bepaalde casus,
moet een sprongetje gemaakt worden naar de
werkelijkheid
Veranderende werkelijkheid
Technologische ontwikkelingen, maatschappelijke
opvattingen die veranderen. Regels, normen etc.
krijgen een andere betekenis en moeten anders
uitgelegd worden
Op een bepaald moment wordt iets
gecategoriseerd maar dit wil niet zeggen dat we
het nu op dezelfde manier definiëren
o Bijv. genetische modificatie
Vb: tesla met auto-pilot crasht met een vrachtwagen. Wie is er
aansprakelijk voor de schade?
Normaal bestuurder aansprakelijk
Je kan ook zeggen dat Tesla verantwoordelijk is
Door veranderende werkelijkheid (automatische piloot) kan de
aansprakelijkheid veranderen. Door de context volg je opeens niet
meer het recht, maar iets anders bepaald en gaat tegen het recht in,
omdat de omstandigheden dat vragen
Als je zegt, het recht heeft geen open texture kan je ook niet zeggen dat
er contextualisme is -> hangt heel erg samen
Tussenconclusie
- Het ‘recht’ is niet duidelijk zonder te snappen hoe het wordt
toegepast
- Voor die toepassing hebben juristen kennis van de samenleving en
van de ideeën achter het recht nodig
o Bijv. psychologie, sociologie
Rechtsvinding
- Rechtsvinding: oordeel in concreet geval op basis van het geldende
recht
o De rechter vindt het recht
o De rechter lost de casus, het geschil, op
- Twee vormen van rechtsvinding:
o Regelgeleide rechtsvinding = je volgt alleen de regels, regels
toepassen op de casus. Zie je vooral in het strafrecht
Bijv. verkeersboete -> te veel alcohol in je bloed, krijgt
je een boete
o Casuïstische rechtsvinding = actievere rol van de rechter.
Rechter kijkt meer naar het concrete geval, naar de context.
2
, Omstandigheden van het concrete geval zijn van belang. Je
begint met de casus en je kijkt daarna naar de wetten
Bijv. zaak van Yuri van Gelder, er wordt vertrokken
vanuit de casus
Deze twee kunnen overlappen
Kenmerken van de twee vormen van rechtsvinding
Regelgeleide rechtsvinding:
- Duidelijke, vaststaande regels
- Toepassing van de regel staat voorop
- Gericht op rechtsgelijkheid (iedereen die 50 km/u te hard rijdt, krijgt
dezelfde straf) en rechtszekerheid
Casuïstische rechtsvinding:
- Betekenis en rechtsgevolgen bepaald door omstandigheden van het
geval
- Gericht op rechtvaardigheid
o Ongelijke gevallen, mogen dus ook ongeleid gehandeld
worden
Casuïstische rechtsvinding
Voorbeeld 1
- HBU-Saladin (Hoge Raad 1967, 261) moet je kennen voor tentamen
Bank vertelde Saladin dat het een mooie kans was. De deal mislukte en de
aandelen waren niks meer waard. Saladin gaat naar de rechter om de
bank verantwoordelijk te houden.
- Bank versus belegger in aandelen
- Exoneratieclausule in contract (bank niet verantwoordelijk)
- Rechtsvraag: Mocht de bank Saladin houden aan deze clausule?
(exoneratieclausule)
- Beslissing van Hoge Raad: rekening houden met omstandigheden
van het geval (heel bewust gekozen voor casuïstische rechtsvinding)
o Hoge raad:
Beroep op zo’n clausule kan onder omstandigheden
onrechtmatig zijn
Daarbij speelt een rol: ‘zwaarte van de schuld, …, de
aard … van de overeenkomst, de maatschappelijke
positie en de onderlinge verhouding van pp., de wijze
waarop het beding is tot strand gekomen, de mate
waarin de wederpartij zich de strekking van het beding
bewust is geweest
o In dit specifieke geval mag de bank saladin houden aan deze
clausule -> saladin deed vaak investeringen dus hij was geen
leek meer.
- Vraag:
o En wat is nu de uitkomst van de zaak zelf?
o Wie krijgt uiteindelijk?
Casuïstische rechtsvinding
- HBU-Saladin (en Havitex)
3
, - In zulke gevallen betekenis en rechtsgevolgen van overeenkomst
bepaald door de omstandigheden van het geval
- Kenmerk casuïstische rechtsvinding: gericht op wat rechtvaardig is
in dit geval
Contextualisme en casuïstische rechtsvinding
- Valt niet samen, zijn niet hetzelfde
- Contextualisme: theorie over rechtsbegrip. We kunnen het recht
alleen kennen en begrijpen in de context waarin het tot stand
gekomen is en waarin het wordt toepast
Regelgeleide en casuïstische rechtsvinding
- Je kunt ze allebei uitleggen vanuit het contextualisme
o Regelgeleide rechtsvinding: belang van scherpe, vaststaande
regels
Vanuit bepaalde contexten zijn vaste regels nodig
Er zijn bepaalde gevallen die niet zo bijzonder zijn
o Casuïstische rechtsvinding: interpretatie van scherpe,
vaststaande regels
Er zijn gevallen waar uitzondering mogelijk is op de regel
Voorbeeld uitzondering: Asbestarrest, je hebt de schade
pas na 30 jaar, maar eigenlijk is het dan al verjaard.
Maar er wordt een uitzondering gemaakt
- Waarom? ‘Open texture’
o Onvoorspelbaarheid
Contextualisme en recht
- Afhankelijk van omstandigheden bepaalde vorm van rechtsvinding
- Aandacht voor principiële openheid van het recht
- Altijd discussie mogelijk over interpretatie
- Belang van de feiten
Recht en wetenschap
- Recht: ordening van maatschappelijke werkelijkheid
o Regelsysteem en concrete gevallen
- Rechtswetenschap: bestudering van het recht
o Rechtsdogmatiek
o Multi- en interdisciplinaire rechtswetenschap
Rechtsdogmatiek
- Bestudering geldend recht (duiden ontwikkeling casuïstiek)
- Systematisch
- Beoordeling
Bijv. hoe past aansprakelijkheid voor de zelfrijdende auto in het huidige
systeem van het privaatrecht?
Multi- en interdisciplinaire rechtswetenschap
- Verbinding met andere disciplines
o Sociale wetenschap
Criminologie
o Filosofie
Rechtsfilosofie en ethiek
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller evyk2000. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.87. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
83637 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now