Probleem 1
Leerdoelen:
1. Wat is hekserij en wat is ketterij?
2. Hoe verliep de vervolging hiervan?
3. Wat is de rol van een inquisiteur?
4. Waarom worden heksen/ketters vervolgd?
5. Waarom was dit toen rechtvaardig?
1. Wat is hekserij en wat is ketterij?
Verschil ketters en heksen:
Ketters: bestonden echt en waren vanwege hun ideeën buiten de kerk
getreden. Ze weken af van de oorspronkelijke geloofsleer
Denken anders over godsdienst dan mensen van de dominante godsdienst
of gaven verkeerde invulling van het christendom volgens de katholieke
kerk
In het noorden werden ketters niet alleen vervolgd door de kerk, maar ook
door de staat, die tegen ketters zelfs de doodstraf kon eisen
Belangrijkste ketters: valse apostelen, Begarden, Waldenzen, joden,
heksen en waarzeggers
op een gegeven moment
werd ongeveer alles al gezien
als ke% erij, zelfs de kleinste
details.
- de naaste en verwante
vriendenkring van de
beklaagde stond ook onder
verdenking.
Op een gegeven moment werd ongeveer alles al gezien als ketterij, zelfs
de kleinste details.
De naaste en verwante vriendenkring van de beklaagde stond ook onder
verdenking.
1
,Heksen: geheime sekte binnen het christendom, soort vijfde colonne van
de duivel. De leden van deze sekte waren heksen.
Zij hadden geheel vrijwillig een pact met de duivel gesloten met de
bedoeling om behalve individuen ook de samenleving als geheel in het
verderf te storten door middel van onheilen zoals onweer, misoogst,
hongersnood, epidemieën, dood en onvruchtbaarheid van mensen en vee.
Heksen werkten volgens deze complottheorie in het geheim met demonen
samen en zouden derhalve systematisch moeten worden opgespoord en
uitgeroeid.
Ketters werden langer vervolgd dan heksen. In Spanje werd de
heksenjacht rond 1610 gestaakt omdat de inquisitie er niet meer in
geloofde
Hoe stelt men vast of iemand een ketter is?
1. Aanklacht (eerst gingen inquisiteurs op zoek naar ketters, later
aanklagers (burgers))
o Soms aanklacht door wraak. Als de aangeklaagde kon
bewijzen dat de getuigen zich door haatgevoelens lieten
leiden, kon hij vrijgesproken worden. Maar de verdachte kreeg
de naam van de getuige niet te horen dus dit was vaak
moeilijk
o Ketters konden ook zichzelf aangeven
2. Ondervragen
o Verdachte moest zelf onschuld bewijzen
o De aanklager werd geloofd dus je was altijd schuldig
3. Bekentenis
o Het doel was een bekentenis
o Dit was het definitief bewijs van schuld
o Door psychologische druk (doen alsof je alles al weet, alleen
opsluiten in een cel, opsluiten met een spion die zich voordeed
als ketter) of folteringen
Hekserij:
- Kwaadaardig iets, vijand van het licht, een bondgenoot van de
machten ter duisternis, ontwrichtingk en verval
- Heksen hoeven geen ketters te zijn omdat ze niet per se
geloofsfouten maken. Ze zijn eerder een afvallige dan een ketter
Heksenhamer/Malleus Maleficarum: een van de beroemdste
middeleeuwse verhandelingen over heksen (handboek voor heksenjagers)
Deel 1: de duivel, heks en God
Deel 2: hoe de hekserij te werk gaat en het vernietigen ervan
Deel 3: de rechtelijke procedure
- Geschreven in 1486 door Heinrich Kramer en Jacob Sprenger
- Doel: alle argumenten tegen het bestaan van hekserij aan te
vechten en om magistraten (ambtenaar) te instrueren hoe heksen te
identificeren, te ondervragen en te veroordelen
2
, - De katholieke kerk zou het boek verboden hebben maar hier is geen
bewijs van
- Het boek werd voorgelegd aan de Faculteit der theologie van de
Universiteit van Keulen, met verzoek om goedkeuring. Over deze
goedkeuring zijn de meningen verdeeld
- Of het nou wel of niet werd verboden, de Malleus Maleficarum werd
het handboek voor heksenjagers en inquisiteurs
- Komt van Malleus Haereticorum (ketterhamer) en Malleus
Judaeorum (jodenhamer)
Boekbespreking over ‘De heksenhamer’
- Er zijn minstens 60.000 mensen, waarvan driekwart vrouwen,
gedwongen tot bekentenissen en vervolgens omgebracht, terwijl er
eigenlijk nooit heksen hebben bestaan
- Conclusie: er is destijds een poging gedaan om de niet-bestaande
leden van een niet-bestaande groep te liquideren
- Sprenger was niet de medeauteur, maar was een tegenstander van
Kramer die geen belangstelling voor heksen had. De naam is
gebruikt om de status van het boek te verhogen
- Boek was geschreven in slecht Latijn en bevatte veel onlogische
redeneringen, maar het werd snel populair
- De Heksenhamer is een vroeg voorbeeld van een slecht geschreven
boek van een dubieuze auteur dat desondanks veel heeft
bijgedragen om ongefundeerde fantasieën tot een heuse
pseudowetenschap (demonologie) te laten uitgroeien, een
pseudowetenschap die het overheidsapparaat daarna succesvol wist
te infiltreren en infecteren.
- Twijfel over heksen zou als ketterij gezien moeten worden
- Rechters waren tegen hekserij afgeschermd dus de heksen konden
de rechters niet beheksen in het proces
- Er waren altijd critici:
o Johannes Wier (1515-1588): erkenden heksen wel maar zag ze
als ontoerekeningsvatbaar. Zijn ‘de Praestigiis Deamonum)
heeft de grote massaprocessen niet kunnen tegenhouden
o Balthasar Bekker (1634-1698): vormde een effectief
tegenwicht met zijn ‘Betoverende Werelt’. Volgens hem
hadden er nooit heksen bestaan en was het absurd om te
denken dat God de duivel ooit zoveel macht zou geven
2. Hoe verliep de vervolging hiervan?
Ketters
- Sinds de afkalving van het Westromeinse keizerrijk: ketters alleen
gestraft door de Kerk. Ze werden dus volgens de kerkelijke wetten
veroordeeld. De hoogste straf was excommunicatie (verbannen).
- 11e tot het begin van de 13e eeuw: de strafmaat aangepast.
- Duidelijk verschil tussen Zuid-Europa en het noorden: hier werden
de ketters namelijk niet alleen vervolgd door de Kerk, maar ook door
de staat, die tegen ketters zelfs de doodstraf kon eisen.
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller evyk2000. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.78. You're not tied to anything after your purchase.