Summary
Samenvatting Premaster Rechtsgeleerdheid Aansprakelijkheidsrecht
- Course
- Institution
- Book
Een samenvatting voor het vak Aansprakelijkheidsrecht uit de premaster Rechtsgeleerdheid aan Tilburg Universiteit.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
wesleyve
Reviews received
Content preview
Samenvatting AansprakelijkheidsrechtBlok 1: Doelen/functies van aansprakelijkheid en vestiging van aansprakelijkheid
Het uitgangspunt is altijd: ieder betaald zijn eigen schade. Voor de verplaatsing is een
rechtsgrond nodig (het aansprakelijkheidsrecht). Het is dus altijd belangrijk om goed te
motiveren en een goede rechtsgrond te vinden.
Functies van het aansprakelijkheidsrecht
- Compensatie (inclusief corrigerende rechtvaardigheid) de juridisch-financiële
doelstelling.
- Genoegdoening (inclusief niet-financiële belangen) de moreel-psychologische
doelstelling.
- Preventie (inclusief kostenallocatie, risicospreiding en vermijden van inefficiënt
gedrag) de feitelijk-economische doelstelling.
De bovenstaande functies en doelen rechtvaardigen aansprakelijkheid, per casus kan dit in
wisselende combinaties zijn.
Compensatie: dit betekent eigenlijk herstel in de oude toestand (restitutio in integrum). Dit
kan letterlijk zijn, iets teruggeven, meestal echter in de vorm van schadevergoeding (art.
6:103 BW. Naast materiële schadevergoeding, bestaat ook de immateriële
schadevergoeding (art. 6:106 BW). Behalve een schadevergoeding is ook een verklaring
voor recht of een rechterlijk bevel een mogelijkheid.
Genoegdoening
Genoegdoening kent twee kanten, erkenning en boetedoening. Voorbeeld is wanneer een
verklaring voor recht wordt gevorderd zonder schadevergoeding (moreel-declaratoir). Enkele
verschillende situaties:
- Arrest Jeffery: Jeffery is een jongen van 3 met bewegingsstoornis, hij kreeg
zwemtherapie. Na afloop ervan keerde Jeffery alleen terug naar het zwembad. Hij
viel erin en verdronk. Ouders spreken het ziekenhuis aan waar de zwemtherapeute
werkzaam was. Vorderen een verklaring van recht dat het ziekenhuis aansprakelijk is.
Ze stellen dat een verklaring hen kan helpen bij het verwerken van het verdriet. Art.
3:303 BW zegt dat zonder voldoende belang niemand een rechtsvordering toekomt.
Vraag is of vaststellen voor rouwverwerking voldoende belang is. Ouders hebben ook
een symbolische schadevergoeding van € 2.500,00 gevorderd. Het ging de ouders
echter om de rouwverwerking. Volgens Hof is rouwverwerking zuiver emotioneel. Een
zuiver emotioneel belang is geen belang in de zin van art. 3:303 BW, de HR was het
hier mee eens (veel kritiek in de literatuur). Mogelijke verklaringen voor beslissing HR
kan zijn dat allereerst de HR heeft willen voorkomen dat er een onderzoek gedaan
moest worden en mogelijk de conclusie zou zijn dat ook de ouders verantwoordelijk
zijn. Daarnaast kan een verklaring zijn dat de HR een dam heeft willen opwerpen
voor de zogeheten bagetelzaken, omdat dit vaak zaken zijn waar een zuiver
emotioneel belang aan de orde is (zaken die over kleine dingen gaan (dus eigenlijk
nergens over gaan)). Dus genoegdoening speelt een rol, maar deze is niet
grenzeloos.
- Arrest(en) Srebrenica: deze twee zaken gaan over de gebeurtenissen kort na de val
van Srebrenica. Nabestaande wilde een verklaring voor recht dat de Nederlandse
staat aansprakelijk was. Het ging niet om geld enkel om de verklaring. Rechtbank
wees het af. De Staat had verweer gevoerd dat de soldaten onder het gezag van de
VN optraden (blauwhelmen) en dus niet onder Nederlands gezag. Allereerst was de
VN geen partij, daarnaast kan de VN civiel rechtelijk niet aansprakelijk zijn
(immuniteit). Het Hof was het hier niet mee eens, de zendstaat kan wel degelijk
aansprakelijk zijn. Twee vragen aan de orde in cassatie. Allereerst of het optreden
van Dutch path onrechtmatig was, daarnaast of deze dan toerekenbaar zou zijn. Het
, optreden was onrechtmatig (moest worden beoordeeld naar het recht waar het
onrechtmatige gedrag zich heeft afgespeeld). HR oordeelde dat het toerekenbaar is
aan de VN en de Nederlandse Staat. VN heeft immuniteit, dus dan ketst het af. Dat
geldt niet voor Nederland, dus wel aansprakelijk. De (niet financiële) belangen die
hier speelde: erkenning van het leed, attributie van verantwoordelijkheid en
vaststellen wat er precies is gebeurd.
- Hangmat arrest: hier ging het eigenlijk om schadevergoeding zonder genoegdoening.
Vrouw lag thuis in de hangmat. Hangmat hing aan de ene kant aan de muur en aan
de andere kant aan een pilaar. Pilaar brak af en viel op de vrouw. Vrouw kreeg een
dwarslaesie. Vrouw had samen met haar man een aansprakelijkheidsverzekering
voor particulieren. De vrouw stelt een vordering in tegen haar man en de verzekeraar.
Vrouw vordert te verklaren voor recht dat haar man aansprakelijk is voor de gevolgen
van het ongeval en om de man en verzekeraar hoofdelijk de veroordelen. Vrouw
voerde aansprakelijkheid op grond van bezitter van gebrekkig opstal (art. 6:174 BW)
aan. In dit geval bezitter van het huis. Maar de vrouw was ook medebezitter van het
huis (man en vrouw in gemeenschap van goederen getrouwd). De vraag is dus of art.
6:174 BW ook bescherming moet bieden aan degene die medebezitter is van het
opstal. De HR stelt vast dat de bepaling op twee manieren kan worden uitgelegd,
omdat de wetgever er niet aan heeft gedacht. HR oordeelt dat het maatschappelijk
gezien wenselijk is ook deze situaties onder art. 6:174 BW te kunnen laten vallen.
Allereerst vanwege de bescherming die ten grondslag ligt aan de bepaling. Ten
tweede de mogelijkheid van de benadeelde om de schade vergoed te krijgen onder
de aansprakelijkheidsverzekering van haar man. De vrouw wilde in deze zaak dus
geen genoegdoening. Het ging haar er niet om dat vast werd gesteld dat haar man
verantwoordelijk was. Het ging haar erom dat de 50% waarvoor haar man
verantwoordelijk is (zij is immers medebezitter) verhaald kan worden op de
verzekeraar.
Preventie
Aansprakelijkheid heeft ook een preventieve functie. We weten alleen niet of en tot in
hoeverre de preventieve werking er is. Dat geldt ook voor het eventuele defensieve gedrag
als gevolg van aansprakelijkheid. Er zijn drie functies die samenhangen met preventie:
- Kostenallocatie
- Risicospreiding
- Vermijden van inefficiënt gedrag
Baby Kelly arrest
Baby Kelly werd geboren, maar had een aangeboren afwijking (geestelijke en lichamelijke
beperkingen). Er was een verhoogde kans omdat dit al eerder in de familie was
voorgekomen. Moeder heeft dat tijdens de zwangerschap verteld aan de verloskundige en
gevraagd of onderzoek nodig was. Verloskundige vond dit niet nodig. Was dit wel gedaan
dan waren de beperkingen vastgesteld en had de zwangerschap kunnen worden afgebroken
(de ouders zouden voor dit afbreken hebben gekozen). Er kwamen verschillende kosten,
voor medische behandelingen baby, maar ook psychische hulp voor de ouders. Ouders
wilden kosten verhalen op verloskundige en het ziekenhuis. Dit heet een wrong full live
vordering (onrechtmatig leven vordering).
Aan de hand van de vereisten:
- De fout is:
o Wanprestatie jegens de moeder, want overeenkomst tussen verloskundige
en moeder) (art. 6:74 BW jo. 7:446 en 7:453 BW).
o Onrechtmatige daad jegens vader en baby (art. 6:162 BW).
- Causaal verband: tweeledig (daardoor/dientengevolge en toerekening (ook art. 6:98
BW). In baby Kelly is de schade indirect door de verloskundige veroorzaakt, volgens
de HR is voldaan aan de toerekenbaarheid.
, - Schade: ouders en Kelly hebben zowel materiele als immateriële schadevergoeding
gevorderd (art. 6:106 lid 1 sub b BW jo. 6:97 BW).
Bezwaren tegen onrechtmatig leven vordering:
- Hellend vlak (Amerikaanse toestanden): moeten we wel willen dat kinderen
bijvoorbeeld tegen hun ouders gaan procederen hierover. HR vindt dit geen bezwaar.
Zolang ouders hun zorgplicht niet hebben geschonden worden ze niet veroordeeld.
- Defensieve geneeskunde: er ontstaat mogelijk een risico dat wordt aangestuurd op
het afbreken van zwangerschappen door zorgverleners om het risico te voorkomen.
Ook hierin gaat de HR niet mee. Zolang zorgverleners zich aan de normen houden is
er geen reden voor defensieve geneeskunde.
Functies van aansprakelijkheidsrecht bij het Baby Kelly arrest.
De HR oordeelt dat de kosten voor opvoeding en verzorging van Kelly moeten worden
vergoed. Daarnaast dient er een schadevergoeding te worden betaald voor de immateriële
schade die de ouders hebben geleden en de immateriële schade van Kelly.
- Beslissing van de HR is niet te rechtvaardigen aan de hand van de compensatie.
o Ouders: zonder de inbreuk hadden de ouders voor afbreuk van de
zwangerschap gekozen. De schadevergoeding stelt de ouders in de positie
als baby Kelly gezond was geboren. Dus geen herstel van situatie. Geen
gelijkheid tussen onrecht en herstel.
o Kelly: ook door Kelly schadeloos te stellen wordt zij niet in de oude toestand
hersteld, want dan was zij immers niet geboren geweest. Dus geen gelijkheid
tussen onrecht en herstel.
o Conclusie: bovenstaande betekent niet dat de HR per definitie geen
verstandige beslissing heeft genomen. De beslissing wordt alleen niet
gerechtvaardigd door de corrigerende rechtvaardigheid (compensatie).
- Het is zeer onwaarschijnlijk dat preventie de beslissing van de HR rechtvaardigt.
- Genoegdoening zal waarschijnlijk de reden zijn van de beslissing van de HR.
Wrongful birth arrest
Kosten voor verzorging en opvoeding van een kind kunnen worden aangemerkt als
vermogensschade waarvoor een arts bij een medische fout aansprakelijk kan zijn. Als de
vrouw door de zwangerschap en de geboorte van het kind inkomsten mist, kan dit ook
aangemerkt worden als vergoedbare schade.
Wrongfull life vorderingen in verschillende landen (rechtsordes):
In de verschillende rechtsordes zijn Wrongful life vorderingen steeds op een andere grond
afgewezen. Eigenlijk gelden overal dezelfde vereisten, maar ze worden anders toegepast.
Dus kunnen ze tot verschillende uitkomsten leiden:
- Californië: twee zusjes hebben een gehoorafwijking. Door verkeerde vaststelling bij
het oudste kind, was het tweede kind verwekt. Als de ouders dit hadden geweten,
hadden ze het tweede kind niet gewild. De vraag is of de dokter aansprakelijk is. De
rechter beslist dat de schade niet op een goede manier kan worden vastgesteld. Er
zou dan een vergelijking moeten worden gemaakt tussen de huidige situatie en de
situatie waarin het jongste kind niet had bestaan.
- België: Hof van Cassatie heeft beslist dat de schade niet kan en niet mag worden
vastgesteld. Dat zou de suggestie wekken dat leven met een beperking minder waard
is dan niet leven.
- Frankrijk: Jongen werd geboren terwijl zijn moeder tijdens de zwangerschap Rode
Hond had gehad. Rode Hond was niet gediagnostiseerd. Medische hulpverleners
werden aangesproken. Medische hulpverleners zijn volgens het hof niet aansprakelijk
omdat er geen causaal verband is. Volgens het Hof is de schade het gevolg van de
Rode Hond besmetting en niet van het onrechtmatig handelen van de dokters. Er
werd in cassatie gegaan. In cassatie werd het oordeel van het Hof vernietigd en
terugverwezen naar een ander hof. Dit andere Hof nam echter dezelfde beslissing.
, Toen werd weer in cassatie gegaan. Toen oordeelde de cassatie rechter dat er wel
sprake was van onrechtmatigheid en een causaal verband. Vervolgens kwam er
protest in de media. In cassatie zou zijn beslist dat een gehandicapt leven minder
waard is dan niet leven. Dit was dus niet beslist, maar werd zo geframed. De politiek
heeft dit opgepikt en Wrongful life vorderingen uitgesloten.
- Duitsland: Wrongful life vorderingen afgewezen (ook in zaken van Rode Hond bij de
zwangerschap). Het toewijzen zou een verplichting impliceren om het leven af te
breken en dat is in strijd met het beginsel van menselijke waardigheid. Er zou dus
niet onrechtmatig zijn gehandeld.
- Engeland: zelfde beslissing en motivering als in Duitsland. Ook hier heeft de
wetgever (net als in Frankrijk) ingegrepen en Wrongful life vorderingen bij wet
verboden.
- Zuid-Afrika: claim van ouders met betrekking tot extra kosten die een kind met
beperkingen met zich meebrengt was toewijsbaar. Claim van het kind zelf niet. Want
dan zou het leven met beperkingen minder waard zijn dan het leven zonder
beperkingen, deze vraag moet niet door juristen worden beantwoord (vraag wat is het
menselijk leven waard). Ouders accepteren dit niet. Er wordt door het constitutionele
hof beslist dat dit in strijd is met de rechten van het kind. Het kind mag niet afhankelijk
zijn van de vordering van de ouders. Kind kan dus ook de schade vorderen.
De uitkomst is eigenlijk dat Wrongful life claims, maar in twee landen worden
toegewezen, namelijk Nederland en Israël.
De gronden voor de onrechtmatige daad zijn redelijk universeel. De toepassing kan echter
verschillend zijn, zoals ook blijkt uit bijvoorbeeld de Wrongful life vorderingen. Dat de
gronden redelijk universeel zijn blijkt ook uit de bepalingen.
- Art. 6:162 lid 1 BW: fout, schade, causaal verband
- Art. 340 VWEU (HvJEU 27 maart 1990): onrechtmatigheid, schade en oorzakelijk
verband
- Art. 101 Principles of Eropean Tort Law: fout, schade, causaal verband.
Vereisten art. 6:162 lid 1 BW:
- Onrechtmatige daad
- Toerekenbaar
- Schade
- Causaal verband
Onrechtmatige daad (art. 6:162 lid 2 BW):
Art. 6:162 lid 2 BW zegt: als onrechtmatige daad wordt aangemerkt een inbreuk op een recht
en een doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht of met hetgeen volgens
ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt, een en ander behoudens de
aanwezigheid van een rechtvaardigingsgrond.
Dit is dus terug te leiden naar de twee beginselen van aansprakelijkheid:
- Berokken de ander geen schade
- Ieder draagt zijn eigen schade
Ook is er een vergelijking zichtbaar met het Romeins recht (Ulpianus Digesten,1,10):
- Leef betamelijk
- Berokken de ander geen schade
- Geef ieder het zijne
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller wesleyve. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now