Samenvatting wetenschapsfilosofie voor geesteswetenschappen 2011-2012
1. Inleiding
De taken van wetenschapsfilosofie
·Wetenschapsfilosofie heeft twee taken:
–een normatieve taak: vaststellen wat de maatstaven van goede wetenschap zijn (bijvoorbeeld
objectiviteit, controleerbaarheid) w.f. moet filosofisch adequaat zijn.
–een beschrijvende taak: beschrijft methoden of stijlen van redeneren die in de wetenschappelijke
praktijk een rol spelen of hebben gespeeld; w.f. moet historisch adequaat zijn.
·Tussen deze taken bestaat een spanning: enerzijds moet wetenschapsfilosofie aangeven wat goede
wetenschappen is, maar zij moet anderzijds open staan voor verschillende opvattingen over wat
wetenschap is.
Traditioneel beeld van de wetenschap
·Wetenschap verkrijgt ware uitspraken door informatie te ontlenen aan een zuivere bron
(controleerbare en reproduceerbare zintuiglijke ervaring); die informatie te verwerken met
onberispelijke middelen (logica, wiskunde, statistiek); die informatie te onderwerpen aan de toets van
collegiale inspectie en kritiek; die informatie te verwerken tot algemene wetten.
·Wetenschappelijke kennis is waardevrij: dat wil zeggen beperkt zich tot de feiten en doet geen morele
uitspraken over de toepassing ervan
·In veel opzichten is het werk van de geesteswetenschappen niet in overeenstemming met dit beeld. In
het traditionele beeld van wetenschap gaat het erom welke benadering de werkelijkheid het dichtst
benadert: de betere benadering wint. In de geesteswetenschappen gaat het niet om welke theorie de
werkelijkheid het dichtst benadert. Verschillende interpretaties kunnen naast elkaar bestaan en het
onderwerp vanuit verschillende perspectieven belichten. Het gaat om interpretaties, maar dat betekent
niet dat de geesteswetenschappen er maar op los fantaseren. Ook ten opzichte van de
geesteswetenschap heeft w.f. een normatieve en een beschrijvende taak.
Wat is geesteswetenschap?
·De geesteswetenschappen hebben geen gemeenschappelijk onderwerp. Cultuur? Er is verschil tussen
hoge en lage cultuur. Het is niet precies duidelijk wat het begrip cultuur inhoudt: letterlijke betekenis
in de landbouw; bij Plato/Cicero overdrachtelijk gebruikt: een proces van geestelijke verfijning; sinds
de Verlichting: een naam voor het geheel van gewoonten van een bepaalde groep mensen;
tegenwoordig kan het bijna alles betekenen.
·De geesteswetenschappen hebben geen gemeenschappelijke methode. Taalkundigen werken op een
heel andere manier dan historici.
·Gemeenschappelijk is het begrip ‘geest’, ofwel ‘mens’.
·Lange tijd waren er geen wetenschappen die de ‘geest’ of de ‘mens’ apart bestudeerden
–Aristoteles maakte een onderscheid tussen: theoretische kennis: kennis van onveranderlijke
verschijnselen (metafysica, wiskunde); praktische kennis: kennis van het moreel verantwoord
handelen (ethiek en politiek) en poëtische kennis: kennis van hoe je dingen moet maken van
ambachtelijke kennis tot kunst. Daarnaast een aantal organon- of hulpvakken zoals logica, retorica.
Wat wij als geesteswetenschappen opvatten zijn in alle drie categorieën te vinden: filosofie en
theologie behoren tot de theoretische, ethiek en rechten tot de praktische en literatuur, muziek tot de
poëtische wetenschappen.
–In de middeleeuwen: de ‘artes liberales’: het ‘trivium’: grammatica, dialectica en retorica; en het
‘quadrivium’: muziek, wiskunde, meetkunde en astronomie. Ook hier geen afgebakende categorie
‘geesteswetenschap’.
·Rond 1800: een geesteswetenschappelijke revolutie: ontdekking van de ‘menselijke geest’. Dat wil
zeggen er werd voor het eerst een duidelijk onderscheid gemaakt tussen de mens en de natuur en
tussen de mens en het bovennatuurlijke. De aanloop tot en de verdere verloop van die revolutie is het
onderwerp van deze collegereeks.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller marijketje. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.19. You're not tied to anything after your purchase.