Summary
Samenvatting De Geo Systeem aarde H3 HAVO
- Course
- Level
- Book
Een goede overzichtelijke samenvatting over de belangrijkste dingen van hoofdstuk 1 klimaat en landschapszones uit het boek Systeem aarde van De Geo.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
xninaxx
Reviews received
Content preview
Samenvatting Systeem aarde3 Klimaat en landschapszones
3.1 De atmosfeer: een omhulsel van gas
Weer en klimaat
► De toestand van de dampkring op een bepaald moment en voor een
klein gebied, noem je het weer. Het klimaat is de gemiddelde toestand
van het weer over een lange periode en voor een groot gebied.
Samenstelling en opbouw van de atmosfeer
► Meer dan 80% van de gassen die de dampkring vormen, tref je aan in
de onderste 10 kilometer.
● Samenstelling van de atmosfeer: stikstof (78,01%), zuurstof (20,95%),
kleine hoeveelheden waterdamp en koolstofdioxide.
● De atmosfeer is opgebouwd uit vier lagen, gescheiden door pauzes.
● De onderste laag is de troposfeer (9-12 kilometer dik). Hierin daalt de
temperatuur met toenemende hoogte. Dit heet de temperatuurgradiënt.
● De laag hierboven heet de stratosfeer. Hierin zit veel ozongas (O3), dat
de schadelijke ultraviolette straling uit het zonlicht filtert.
● De twee buitenste lagen zijn de mesosfeer en de thermosfeer.
Stralingsbalans
► Er is een evenwicht tussen de hoeveelheid straling die de aarde bereikt
en de hoeveelheid straling die de atmosfeer weer verlaat. Dit heet de
energiebalans energiebalans of stralingsbalans.
stralingsbalans ● Ongeveer 30% van de zonne-energie wordt teruggekaatst en ruim 20%
wordt geabsorbeerd in de troposfeer.
● De kortgolvige zonnestraling die het aardoppervlak bereikt, wordt
omgezet in warmte en door de aarde als langgolvige straling
teruggekaatst. Door het broeikaseffect wordt de warmte die de aarde
uitstraalt als langgolvige straling teruggekaatst.
Variaties in de stralingsbalans
► De hoeveelheid straling die een bepaald gebied op aarde ontvangt,
hangt af van de breedteligging, het albedo en de gesteldheid van het
aardoppervlak.
● Door de bolling van de aarde vallen op lage breedte de zonnestralen
loodrecht in. Hierdoor is de hoeveelheid straling per oppervlakte-eenheid
groter dan op hoge breedte. Doordat deze zonnestralen ook een kortere
weg door de dampkring afleggen, wordt er minder energie door de lucht
opgenomen.
● De weerkaatsing van het zonlicht, de albedo, verschilt van gebied tot
gebied.
● Water wordt langzamer warm en koud dan land. Dit heeft vier
oorzaken:
Het zonlicht kan dieper in het water doordringen dan in het land.
Doordat water in beweging is, wordt de warmte beter verdeeld dan op
het land.
, Het kost meer energie om water een graad in temperatuur te laten
stijgen dan land.
Bij verdamping van water gaat energie uit het water naar de
dampkring.
3.2 Warmtetransport door wind en zeestromen
Luchtdrukverschillen
► Door lucht en water vindt er transport van warmte plaats van de
evenaar naar de polen.
luchtdruk ► Door verschil in luchtdruk gaat lucht stromen van een hogedrukgebied
naar een lagedrukgebied. Wind is niets anders dan stromende lucht van
plaatsen waar er te veel van is naar plaatsten waar er te weinig van is.
Het corioliseffect
► Door de draaiing van de aarde wordt de corioliskracht veroorzaakt.
● De wind die op grote hoogte van de evenaar naar de polen stroomt, is
op 30° zo afgekoeld, dat deze naar beneden zakt. Als deze lucht het
aardoppervlak bereikt, stroomt een deel terug naar de evenaar en een
ander deel naar het noorden/zuiden.
● De lucht die aan het aardoppervlak van de Noordpool naar de evenaar
stroomt, ontmoet op ongeveer 60° NB de naar het noorden stromende
atmosferische lucht die vanaf 30° NB komt. De lucht botst en stijgt. Dit heet de
luchtcirculatie atmosferische luchtcirculatie.
Passaten en moessons
► Door deze circulaties zijn er zeven gordels van hoge en lage luchtdruk
met het bijhorende windsysteem.
Wet van Buys Ballot Wet van Buys Ballot: als je met je rug naar de wind staat, krijgt op het
noordelijk halfrond de wind een afwijking naar rechts en op het zuidelijk
halfrond een afwijking naar links.
Passaat Passaat: droge wind die het hele jaar uit oostelijke richting van de
subtropische hogedrukgebieden naar de evenaar waait.
● Door de schuine stand van de aardas en verschillen tussen land en zee
zone van equatoriale treden er afwijkingen op.
lage luchtdruk De zone van equatoriale lage luchtdruk, de intertropische
intertropische convergentiezone (ITCZ) verschuift met de loodrechte zonnestand mee.
convergentiezone Daardoor verschuift het windsysteem rond de evenaar in juli naar het
noorden en in januari naar het zuiden.
● Doordat de verschillen in temperatuur tussen zomer en winter boven
de continenten het grootst zijn, is de verschuiving daar het sterkst.
Door deze verschuiving waaien er in sommige gebieden rond de evenaar
moessons winden die na een half jaar 180° draaien: moessons.
Zeestromen
► De overheersende winden zijn de reden voor het ontstaan van de
oceanische circulatie oceanische circulatie (zeestromen). Deze zorgen voor een herverdeling
van zonne-energie over de aarde. Ook zeestromen krijgen door de
corioliskracht een afwijking.
● Op het noordelijk halfrond draait het circulatiepatroon met de wijzers
warme en koude van de klok mee, op het zuidelijk halfrond tegen de wijzers van de klok in.
zeestromen ● Er zijn twee soorten zeestromen: warme en koude zeestromen. De
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller xninaxx. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.74. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now